Katalog

Saçlıoğlu, bir şair, öykücü, ötesinde çok yönlü bir sanatçı. Onun kılı kırk yaran titizliğini, seçiciliğini, ayrıntıya inme, bunları bir dizge yönünde tek tek değerlendirip yerleştirmedeki ustalığını, buna döktüğü emeği Güneş Umuttan Şimdi Doğarda da gözleyebilmek olanaklı. ehmet Zaman Saçlı oğlu Tıırkan Say lan'la yaptığı bır dızı konuşmayı ıçeren ça lışmasına "Turkan Saylan Kıta bı" demenın eksık kalacağını du şunmuş olmalı kı bu oncu kadı nı bir başka adla sclamlamış Guneş Umuttan S,ımdı Doğar (tş Kultur ıkınci basım 2004) Saçlıoğlu bir şair oykucu, otesınde çok yonlıı bir sanatçı Onun kılı lark yaran tıtızhğını, seçıcılığını, ayrıntıya ınme, bun ları bir dızge yonunde tek tek değerlendirip yerleştirmedeki ustalığını, buna doktuğu emeğı Guneş Umuttan Şımdı Doğar'da da gözleyebilmek olanaklı Ne kı bu kez kıtabı, ıkı ayrı yaratıcı oluşturuyor Gerçekten de Saçlıoğlu sorularıyla yer yer kışkırtıyor, on açıyor, eksıklen ta mamlatıyor Saylan'a, mınnacık bir ayrıntının ılmeğını tutup, bızım ıçın genış vadder yaratıyor, otekı yanı 1 urkan Saylan ıse, her bir bolumcesmde şaşkınlıktan şaşkınlığd uğratıp bızı, elımızden tutarak dağlara uçııruyor, gune şın hemence doğuvereceğı o umut dağlarına Saçlıoğlu, kıtaba ekledığı "Onsoz"de çalışmasindakı temel yonsemesını şoyle dıle getırıyor ' Turkan Saylan ı yaptıklarıyla tanıyan herkesın ona benzer ne denlerle hayranlık duyduğunu sanıyorum En azından kendı adıma bu hayranlığın nedenlennı anlamaya çalıştığımda, ıçımdekı ıdeal ınsana gıden yolda epeyce ılerlemış bırıyle karşılaş tığımı fark ettım Bu 'ıdeal' soz cuğunu, bırkaç yuz ya da bırkaç bınyıl sonrakı ıdeal ınsan olarak değıl, son derece gerçekçı bir bakışla, Turkıye nın ve dunyanın bugunu ve yakın geleceğı ıçın ol ması gereken ıdeal ınsan olarak kullandığımı açıklamalıyım Bir ınsanın nasıl oluştuğu, çocuklu ğunun gençlığının nasıl geçtığı, aılesının, cğıtımının, yakın çevre sının onun uzerındekı etkılerı, dunyaya ulkesıne, ınsanlara nasıl baktığı bende bir merak ko nusu oldu " (8, 9) Mehmet Zaman Saçlıoğlu, 7 Hazıran 28 Temmuz 2003 arasında gerçekleştırdığı konuşma ların, "Turkan Saylan ın dort ana eksenı uzerınde ılerledığı1 nı belırtıyor ' Tıp, unıversıte, aıle ve toplumsal çalışmalar " (11) Hadı gelın Saçlıoğlu'nun be lırttığı bu eksenler yonunde Tur kan Saylan ı kcndı soyledıklerıy le yenıden yapılandırmaya, du M. Sadık Aslankara ,f y ^SS W . Kitaplar Adası gune umuttan şimdi doğar Güneş Umuttan Şimdi Doğar lendınlmesı butun emeklen boşa çıkarır" (17) Saçlıoğlu, bir soruyla gınyor araya "YÎBOları eskı Koy Ens tıtulen ışlevınde duşunuyorsu nuz sanırım Turkan Saylan'ın yanıtı açik "Evet, bu çocuklar kentlı çocukların gorduklerını gorebılmelıler Sınemayı, tıyatro yu, resmı, heykelı, muzığı oğren melıler yapmalılar Anadolu ay dınlanması buralardan başlama lı Sanat atolyelerı teknık atolye ler bılgısayar atolyelerı olmalı ve buraların gerçekten ışlemesı la zım " (17) "Çok ınsan çok orgut gerekı yor ıdkemıze " (25) " Hep kotu orneklerı goruyoruz ve gosterı yoruz Oysa ıyı ornekler de var ve az sayıda değıl Bu ıyı ornek len gostenrsek ınsanlar da bun lar gıbı olmaya ozenır Ben de o bolgelerde (Doğu) o çalışkan, ozvenlı yonetıcüerle tanışmadan once devletın bu kadar olumlu bir yuzu olduğunu bılmıyor dum " (20), "Basın neden ılgı duymuyor, aydınlanmız Anado lu'dan neden kopuk, anlamıyo rum " (21) " Bugun benım çok eleştır dığım ılaç fırmalarının, kendı ılaçlarını yazmalan ıçın hekımle re çeşıtlı hedıyeler vermelerı gıbı uyguîamalar da oluyor yazık kı " "ÇYDD olarak Çağdaş Eğıtım adlı guzel bir kıtap derlemıştık Dort beş baskı yaptı Roche fır ması, guzel bir anlayışla bu kıta bı yırmı bın kadar basıp tum sağlık ocaklanna promosyon ola rak dağıttı Aman ne sevındık bir ılaç fırması boylesıne bir kulrurel etkınlığı desteklıyor dıye Ne ya zık kı ılk ve son oldu Yapılan ankederde, çoğunluğun havlu armağanını yeğledığı anlaşılıyor m u ş " ( 5 1 52) Kurtuluşa gıden yolun nere den geçtığını de gosterıyor boy lece Saylan bıze ıyı kullanmaya çalışıyorum ( ) Çunku bir zamanlama olmazsa her şey boşa gıdıyor " (25, 26), " Televızyon dızılen ıçın çok seçıcıyım Dızderm hıçbınnı ız lemıyorum " (29), "Zaman çok onemlı dıyorum, bunu herkese aşılamaya çalışıyorum, zaman sı zı yok etmesın, sız zamanı emn nızın altına alın, saatten de vaz geçmeyın, saat çok onemlı bir şey dıyorum " (28) "Ulkemızdekı hatta dunyadakı en onemlı sorunlardan bırının kadın erkek eşıtsızlığı olduğu kanısındayım (44,45) Kadı nın ıstemedığı durumda kocasının zor kullanarak cınsel ılışkıde bulunmasını bırçok hukukçu hâlâ suç saymıyor ( ) Insanlara kendılennm ıstemedığı bir bı çımde ve zamanda yapılan dav ranışın bir tecavuz olduğunu anlayamıyoruz ' "Karısınasaygılı, şık gıyımlı Avrupah erkeğın de aklının bir koşesınde bastırılmış bir erkek haâkımıyetı duşuncesı, duygusu var" (46, 47), "Çok yukselmek kadına yasak " (53) "Baş ağrısına ıyı gelen bir dactn prospektusunde hamılelerde kullanılmaz yazıyor Neden, hamılelerın başı ağrımaz mir> Hayır, genellıkle araştırılmamıştır Çun ku bu fazladan bir araştırma, fazladan bir zaman ve masraf gerektırır ( ) Daha da ılgınu hay vanlarda yapılan deneylerde hep erkek fare kullanılıyor olması Hayvan deneymde bıle dışı fare de ayrıca araştırma yapmıyorlar Çunku dışı deneklenn de fız yolojısı, tıpkı kadınlardakı gıbı başka ve değışken ozellıkler taşı yor" (52) "Çok para kazanmalıyım dıye bir derdım hıç olmadı Maddı hayallerımı buyutmedım " (63), "Bereket, kotu şeylerı unutmak gıbı guzel bir huyum var da her şeyın ıyı tarafmı aklımda tutar, tatsızlıkları, çırkınlıklerı unutu rum " (79) ' 1 ıp eğıtımı bence bir sanattır ve usta çırak ılışkısı ve oğretısıyle gehşır ' (99),' O yülarda (on celerıyle bırlıkte 1950'ler) Istanbul l Inıversıtesı nde çok değerlı Alman hocalar vardı Bunlar Turk unıversıtelerıne çok ama çok onemlı değerler katmışlar dır " "Hepsı de çok cıddı ve da kıktı, oğrencıde saygı uyandırır lardı"(82,83) M şuncelennden bir çelenk ormeye çalışalım Ancak bunları uç obekte top lamaya çalışacağım ben 'Kurtuluş', ' ınsanlık , ' kadınlık" obeklerınde Turkan Saylan'ın duşuncelerıyle yuz yuze geldığı mızde goruyoruz kı, o, bu obeklerde toplanabılecek duşuncelerıyle, yaklaşımlarıyla bir ıdeal, model, ıdol de yaratıyor bızım ıçın Boyle olunca Turkan Say lan'ı, bu obeklenn bir kahrama nı olarak gormekte hıçbır sakın ca yok bana gore Çunku Saylan, soz konusu obeklerde goruşler one suren bir duşunce ınsanı da değıl yalnızca, ne soyluyorsa, soylemışse, bu doğrulruda karar lılık ıçınde eyleme gınşmış bırı o bir kahraman Bakın neler soyluyor Turkan Saylan KURTULU$UN KAHRAMANI TURKAN SAYLAN "Akla, bdıme, demokrasıye, Ataturk'un çağdaş cumhunyetı ne ınanmış ınsanlar ulkemızın ılerlemesınde buyuk rol oynaya cak " (14), "Turkıye'nın Anado lu kalkınmasının YlBO'lardan (Yatıh Ilkoğretım Bolge Okulla rı) başlayabıleceğıne ınanıyo rum " (16), "Turkıye'nın ulusal eğıtımınde çok çok ama onemlı bir yer tutan bu okullara, olabı lecek en buyuk onemın verılmesı gerekır ( ) / Duşunun, aılesın den hıçbır şey gormemış oğren memiş yedı yaşında bir çocuk YÎBO'ya gelıyor Dışlerını fırça lamaya, tuvalet terbıyesıne, yurt taşlık bılıncıne, doğru ve yapıcı duşunmeye, sanata ılgı duymaya, ulkesını, cumhunyetı, dunyayı sevmeye burada başlıyor Ne ve nrsenız onu alacak bu çocuklar ve geleceklerını, dolayısıyla o yo renın (Doğu'nun) ve ulkenın ge leceğını onlar kuracak Buoğ rencılen yetıştırecek oğretmenle rın, bu kurumları yonetecek yo netıcılerın de aydın, çağdaş, ın sanlar olması gerekır Yoksa o bolgelerın feodal yapısını besle yecek çocuklan dkıl dışı duşuncelere, gerıcdığe, cumhurıyet duşmanhğına goturecek yanhş ınsanlann bu kurumlarda gorev İNSANLIĞIN KAHRAMANI TURKAN SAYLAN " Gençlerde ış var Gençler kemıkleşmış duşuncelerle hare ket etmıyorlar Bu yuzden onlar la çalışmayı çok sevıyorum (18) "Benım çocukluğumu ken dı çotukldrıma yaşatmak ısteme dım ( ) Kendı çektlğımı ne ço cuklarımın ne de gençlenn çek mesını ısterım, bu benım temel ılkemdır ( ) Başımıza gelen şey ler bıze ornek olmalı ben neler çektım, bıraz da sen çek' havası na asla gırmemelı, yaşadığımız şeylerden boyle dersler çıkarma lıyız ' (68) Her dakıka benım ıçın çok kıymetlı Bir kere zaman benı yı yıp bıtırmesın dıye ben zamanı KADINLlClN KAHRAMANI TURKAN SAYLAN "Ben Mustafa Kemal'ın dev rımlerını ve cumhunyetı aynı za manda bir kadın devrımı olarak da algılıyorum Kanımca Musta fa Kemal en buyuk femınısttır ("Ben femmızmı oncelıkle ka dınerkek eşıtlığı olarak algıhyo rum ") Bu yalnijgı benım değıl dunyada bu kajjjSa çalışmalar yapan bırçok • P M f d e duşun cesıdır' (45) ^ Ulkemızın gerı kalmasının hem nedenlerınden hem de so nuçlarından bırı bu kadın erkek ayrımı Toplumsal yaşamın ve gelışımın onunu tıkayıp duru yor "(47) 1 Deprem sırasında aldığımız bağışlardan kalan bir parayla, Batman ın çok yoksul bir mahal lesıne bir toplum merkcvı yaptık Burada yuzlerce kadın okuma yazma oğrenıyor Makınc nakış, halı tezgahları var Yaşları genel lıkle yırmının alttnda bırçok kızı mız bu atolyeyı kullanıp bir sa nat oğrenıyor uretıu oluyorlar Hıçbırı okula gıtmemış Bu eğı tımlerı gordukten sonra erken den evlenmek ıstemıyorlar ( ) Eskıden ıntıharlar yaşanan Bat man'da artık ınsanlar yaşama ustelık Çağdaş Yaşam a bağlılar Aıle planlamasını, evlendıklerın de bakabıleceklerı eğıtebılecek len kadar çocuk yapmayı oğrcnı yorlar' (19) ' I urkıye'de kadın erkek eşıtlı ğı, ancak hukuksal olarak çozu lebılecek orneğın, açıkça belır lenmış kotalar koyulacak Pozı tıf Ayrımcilık denen kavram ve yontemlerı rum karar vcrıcılertn algılayıp uygulaması gerekıyor " "Her alanda, kadınla erkek eşıt lenene dek kadınlara oncelık ta nımak, sıyasal yaşamda, ışe gı renlerde ya %50 50 ya da bellı oranda kotalar koymak " (54) "Ulkemızde de dunyada da o kadar çok erkek modelınde ka dın var kı Onlar, kadın bedenın dekı erkek ruhlar gıbı Hareket len, sozlen bıle erkeksı Kadınsı olduklan zaman bıle erkek mo delındeler çunku dışılıklerı er keklenn onlardan ıstedıklen gı b ı " "Gerçek bir anne, vatan teh lıkeye duşmedıkçe savaş kararı veremez Kendı çocuğunun ol mesını nasıl ıstemezse, bir başka kadının çocuğunun olmesını de oyle ısteyemez, ıstememelıdır Uzlaşmaya eğılımlıdır kadın, sa vaşmaya değıl Aılede de oyle değıl mıdır'' Anne sorunlan çoz meye çalışır, babayla çocukların arasını bulur" (55, 56) "Kızdığım kadın tıpı ıse, bu ulkenın olanaklannı kullanarak eğıtım gorduğu, bır meslek edın dığı halde, 'halı vaktı yerınde' tu runden bır koca bulduğunda dıplomasını anı dıye duvara asıp, 1 Ay kardeş, ne yapayım kocam benı çalıştırmıyor,' dıye ovunup, canını dışme takmış kadınlarla 1 alay edenler ( ) Bır de çok ra hatsız olduğum, 'aşk' cumlesı var Kadmın erkeğe soyledığı 'Senın olmak ıstıyorum, sana aıt olmakıstıyorum 1 ' Yahu once kendınol 1 " (56) Mehmet Zaman Saçlıoğlu nun Turkan Saylan'dan kayda alıp saptadığı son tumce şu 'Daha ne çok ışımız var bılsenız (481) Evet Turkan Saylan bır doğ runun altını çızıyor belleğımıze kazırcasına Kaldı kı burada ak tardıklarım, kıtabın dortte bırlık bolumunden tadımlık alıntılar yalnızca, kıtabın sayfaları arasın da daha neler var, neler Genç yetışkın, kadın erkek, yonetıcı yonetılen kım varsa bu toplumda yaşayan herkes oku malı bunları Ama yonetılen genç kadınlarsa, ıkı kez de yet mez, done done okumalı1 • K İ T A P SAYFA 24 C U M H U R İ Y E T SAYI 762