Katalog

kasaba ıdı Orada hıç dııımayan bır ha yat vardı" det Ya/ar, kosk ve valı vasammdan onemlı bır tespıt vapar vc soyle deı " koskle rın vc sabıplctının clbcttc kendılcrınc mahsııs bır tavıı \asavışLııının taı/ı vaı dı Ancakşohıet bulmııs hususıyetleıı voktıı " (Scmılı MLinıta/ S , Tarıhımı/dc I layal Olmıış Hakıkatler, I Jdrnı Kıtabe vı, lst , 1948, s 82) Selım Ilerı, tarıhı, coğrafyası, kultuıel değerlerı, mımaıî dokusu vc pev/ajı ıle bırlıktc toplumuyla butunleşen, koııı nan, bıı butıın olatak lstanbul'ıı dusunıı yor, ço/umluvoı Lstet bır rııhıın, dıısıı nen (siıadısı) bıı avdının ıçsel duvgula nımlaııdıı hcp bıınlaı 'Olması gereken Istanbııl'dan so/ cdıyoıum" dıyoı tlgısı/ llğe, mcvcııt anlayışa baskaldırıyor Hu /ıınlcnıyor hayıilanıvor Gcrı donııl meyccek olçııde mımarî dokusu, çcvıc korumaulığı yıllarm bırıkımıyle ıhmal edılmıs, tahııp edılmıs bır bııyuk tarıhı kentı goımek vc dusunnıek ıstcmıyoı tster ıstcmcv sunları dıle getırıyor "( ) Bu şchrı sevmcdı£ımı aıtık sevmedığımı, sevemedığımı hıssfttım lstanbul bcnde hatıra olmuş Btına çok uzuldıım Her se yı yabancımdı Belkı nıccdıı oyle, ama ılk kc? dıle getırıyorum Kcndı kendımc, h sıltıyla Bır anı, belleg'ın yaşatmaya çalıs,tıgı bııkaç gorııntıı, bazı sahncler Hepsı o kadaı " ((.ıımhurıyet, "Bır Yazı Cıcıı Getırmek", 15 10 1999) HAYAL İKLİMİNDE "İSTANBUL'UN SANDIK ODASI" bır tanesım ta\ ( "Boğazıçı kıyılanndan vır edebtlmek ıçn btr rcssamın senelera •rcc <,alı$mast lazımdtr Lamartine. Ncdır sandık odasi'1 "Cskı Turk cvlc rınde sandıklaıın sıra ıle dızılcrck muhalaza edıldıg'ı oda ( ) Çamaşıt vc clbıseyc aıt esvalar hcp bu sandık odalaıında saklanııdı Hcı ncvı esya ıçın avrı san dıklaı oldıığu gıbı aılcnın her ferdı ıçın de ayrı sandıklar olur ve bunların ıçındekı esyalar gayct tertıplı bır surcttc, boh çalar ıçıne konulmuş olaıak, duruıdu (Şaııın de sovledıgı gıbı "cl kokıısu sınmıs ak kanevıçc/ÂI ıpck sıcakhgına kcsı lır," ( ) ("Yat.ık odasının cn kaıaktcrıs tık mobılyası sandıktıı Sandık ınce oy malaı vc kakmalaıla ııstanın o/cnlı, vara tıcı ellcnvlc /.ıııt bır bıtımdc sııslcnırdı " "Bu sandıklaıın ıcıne gu/el koku veı mek ıçın kuııık torbacıklar ı«,ındc lavan ta çıçekleıı, mısk sabunlaıı vcsaııc ko nurdu " (Celâl Esad Arscvcn, Sanat An sıklopcdısi, MLB, lst 1975, s 1764 ) Uv tad ( elâl hsatl Aıscvcn "Sandık odasını" boylc taııf cdıvor Sclım llcıı cstttık nıodcrnıtc rulıu ve gelencğın <,ı/gısını 'lstanbul un Sandık Odası" kıtabmda nctlcstırır Ldcbıyatı mı/da pek Lı/la dcncnmemıs bır o/yasa moykıısıı ckscnındc odaklasaıak, ıcselleş tıııkıck tloıt t.ııklı açıdan "Yazaılaıın lstanbul uııda' 'Şchndcıı ızknımlcı" "Ressamlaıın Istanbtıl'u" "Anılar Ara sında" bıı kcntın taııhı cdcbı\atı kultıı IU, sanatı ve sosvo kııltuıcl boyııtu ıntc lcnır Tarıhlc modcrnıtenın, dıınlc bugu nun sentc/ını savımuı Daha doğıusıı, boylcsı bıı o/gun anlatıvı, değışık bıı us lup 7cngınlı^ınde kıııar, Ilerı Ya^arımı /ın "kı^ısel taııhı" yanı bızzat ya^ananlar, go/lemlencnlcı, ı/lenınıler bır bıı sahne dc yerını alıılaı Lskı I urk gelenckleıın dc cv içinde onem veıılen "sandık odası" bır aılcnın cn onenılı hayatl vasam bıçı mının goıuntuleııdıı Bıı bakınıa sandık odası yasaman zamanııı, nıekanın tanıklı ğını yapaı Ya/arlar, ıcssamlar da bu anı lara katkıda bulunıırlar eserlerıylc Se lım llcıı ılgın^ gondermelet yapaı Bır omııı bovunca vaşananlaıı bır bellek zcn gınlığındc anınısaı \asanan /anıanın ta nıkhğını yapaı ()kııııı bıı dııygıı sclı i(,e tısındc gccmısk/bugmı aıasmda dusun tclcre sevk cdcı Anlaıılanlaı aslında ha vatımı/ın bıı ı/dusıımudut Dıycbılııı/kı C U M H U R İ Y E T KİTAP Sclım fleıı, "Istanbul'ıın Santlık ()da sı"nda gecmısın O7iınc doğıu ka\bolan degeıleıımı/ı, unutulanlaıı, kultıııumıı /u/sanatımı/ı gıınvıı/uın. ı,ıkaııı Yaıım asrı asan bıı onmın ıc, dııııvasını du\aılı lıgını kışıscl anılarını aktaııı loplıımsal bellek ıınutkanlıgımı/ı bıı \eilcrc ^ck mek ıster Ya/aıın olgunlıık doncmının bıı uııınıı "lstanbul'un Sandık odası" Ustalıkla, ıncelıkle, hıi7unle anlatıvoı ls tanbul'un mımarıdckı değışımını, goçen değeıleıını bıı bır belleğc nakş edıyor Kcntın gcçmışının ozune doğrıı, ınsanın ytııc^ını burkan, tuhunun cİLrınlıklcnn de (jiıpınıslarını hıssettıren ılgı (,ekıcl yol tuluğa sı/ı alıp goturüyor SONDEYİŞ Ah lstanbul1 Btnı buyuh )tıı ıs/m/tı dcn (n çok buyuleyem gcnt snnın Pierre LOTl Sclım tlerı, gcıçcktcn "Utanbul'ıın Sandık Odası'nda lstanbul u o/ıınde toplamıs, kendıne yaşam bıçıını se«,mış, îstanbul medenıyetının, Turkcc'sının, cstetıAmın, zaratetının, kıbarlığının canlı ır tcmsılcısı olmuş, kısacası "duygu beUeğı" dıycbılece^ımız "amları", "go/lemlcn" bırbıtlerını ızleyen zengın ımajlarla or(ul)mus Onıın lstanbul sevgısı, tsianbul'u sa hıplenmcnın nc dcmek olduğunu, bır uy gaılığmı onınıı, onemını, edcbî ve ruhsal bıı ha/ alarak yazıyla ıfade etmesı okur dabır sukran, bır bağlılık, bır havranlık hibsı uyanır tlkelerı bağlamında, kısısel /engınlıklerı, nıtelıkJerı, o/ellıklerıylc ve romanu kımlığı ılege<,mısın vaşavan ruhunu gıın ışığına çıkarır Bununla da yetınmcv, rahmetlı Mchmct Kaplan'ın so /uyle "Edebıyatçı gorulenın arkasında gızlı olanı da gorur ve gosteıır" dcr Geçmı^ gelenek kultııı konusunda ufak bır sapmayla T S Elıot'laS llerı'nın duşuncelerının ortuştuğunıı vaısavabılı rı? Şoyle kı "Elıot'a gorc gelenek aynı /amanda 'tarıh bılıncı' demckdıı ( ) Cîeçmısın gecjmiijlığını değıl fakai I lâl de (sımdıkı /amanda) mcveudnetını olmak demek dcğıldıı, aynı zanıanda itındc va şanılan çağın da bılıncıne sahıp olmak dcmektır Tarıh bılıncı, (ıcçınısın Hâl'c yon veıdıgmı ve Hal ııule Cıeemıs'ı ı,ağ dj^ bılınç ııındc \cnidcn dcgcılcndudı £mı tefsıı (vouınıladıgını) cttıgını vc onıın esprısını tajiın bılıncı ıçındc vasat f bılmek denıcktn Llıot'un olıııtlcıı ıçındc bcnce en vur gulavıcı sozu dc şudur " Evrensel ola bılmek, (îeçmış'ı cağın bılıncı ıçındc ve rebılmek dcmektır" (Sevım Kantarcıoğ kı, " 1 S Llıot un (^ığclas Klasık Sanat Anlavıv". Hısar, S 264, Kasını 1979,ss 15 17) Bal/ac ne gu/el soylemıs 1 Iasat ba 7cn goıdugunden la/ladn' deı Selım llcıı de sankı Bal/ac ı cloğıular gıbı bıı tun omrunıı tstanbul tutkusıından kurta ıama/ O, "A/ı/ bır lstanbullu'duı Şeh rın man/aralarını, yaşam bıçınıını turlu bıçımleule (oyku bıçımınde anlatım) ka lcme alıı ve sunları dıle getım "Sık sık Yedıkulc've gıdı\oıum Sabahlaıı clolası yotum vc perdelerı daıma \aıı çekık e\le ıc bakı\orum Içlcımde hangı havatlaıın vasandığını ço/ınek bılmece Kımılevın gı/leıı ço/dıı^unu sanıvoıunı C) anlaı şımdılık cn mııtlıı anl.uım " (( umhurı vet, 14 1 2000) Selım llcıı,' Istanbul'un Sandık Oda sf'nda dcneme/anlatı tar/ında okuıla bıılıktehk kuıuvoı Yasantılaıın dııvgıı laıııı ı/lenımleıın, cloıııga çıklıgı mııtlıı lıık ve hıı/nıın ıı, içe geı,!igı bıı anılaı dcmctını pa\lasm,ı\ı odev bılnoı \e ıçındckı ha/ınc\ı okuyuncava armagan eclıyoı Hcı Istanbulsevcıın ve edebıval scvcıın muhakkak okuması gcrcken bır kıtap "lstanburun Sandık Odası'nın avnasında heıkes o aynada kendını gorecektır • "lstanbul'un Sandık Odası"/ Sı lım llcrı/ Dogti/ı hı/ıip/1'M) \ nasıl msterh >iniz •LE Iriı bir •Çin Kendiniz ve çevrenizdekilerin yapabileceğinin en lyısını ortaya çıkarmak için pratik bir rehber... c maıl hdyatfaJhaydtydyınldrı com www. hayatyayinlari. com. tr J<itap< Hayautır SAYFA 17 S AYI 770