Katalog

Vecdi Çıracıoğlu'ndan "Serserî Standartları Sempozyumu' SlRSHU SlANDARTLARI SlMPO/YUMU Non dolet* ardından dunyanın c,eşıtlı yorekrınden ğu bır balık^ı koyundekı kışılıklerle de Bılge Serserılerı bır aı aya toplayarak uyumlu bır bırlıktelık yaşatmayı başartı gunluk yaşamdan ıızak, maddı dunya nı yor metlerını dışlayarak yenı bır yaşam ya PİTORESK BİR HAVA ratmanın temellcrını atan Serserı Stan dartları Scmpo7yumu'nu hayata gcç,ır Faretın'ın 'Bılge Serserısı" aynı za mek manda ınsanlığın en buyuk buluşların "Acı çeken ınsanlığın geleceğı bana dan bın olan ıronıye de sahıptır gore, Serserı Standartlan Sempozyu Bılge Sersen nın sonu, hangı mıtı mu'ndd yatıyor " nasıl ve ne ijekılde oynaıken olatak > Bılge Serserı, <,emberın dı^ına (,ıkarken, tşte sempozyuma sunulacak 1 NU adımını çeperının (,1/gısının diijina attı MARAL1 MANlFLSTO'dan ahntılaı ğında ve metatoruna uğradığında, yarat "Dostlar, mava çalıştığı ıvı huvlu ba^ka bır dunya "Kısacası ınsanın onurvına duyduğunı ne^e ı<,ınde dramdan komedıye gulu ınanç, onun dunya uzerındekı en buvuk cukkrle merhaba dıyen, kendmın şen sersen olmasına dayanıyor O, ınsan nereıı olacak onuru ve bıreysel ozgurluğıın şampıyo nudur, zaptcdılecek en son ınsandır Faretın, balık(,ı koyunde mutludur " Hı^bır ınsan bdgenın bılgelığın Takıntılaıından ve psıko/larından tama den, delılığın bılgelığıne ılerlemedıkçe men kuıtulamamakla bıılıkte bır sıırelı ve ılk once vaşamın trajedısı ve daha ğıne de olsa gorccelı bır dıngınlığc ka sonra komedısını hıssederek gulen bır vu^mu^tur fıkvof halıne gelmedıkçe, onun bılge "Mutluvum olabıleceğını duşunmuvorum Denı/den karaya karadan denize Işte trajedı oğesıne gelmış bulunuyo baktığımda dunyayı başka bır go?le rıı? Kundera'nın "Belleğın Tıyatrosu ' gormeye başlamış,tım (Le Monde Dıplomatıque, Mayıs 2003) Işte, % kar^ıda Kandıllı kıyısındakı u adlı denemesınde beürttığı gıbı modern kuı,uk camı ve havada sumlen denızın dunyanın ınsanlığa veıdığı en buyuk ce yalnız çocuğıı bır martı yeşılımsı ma /.& trajedı kavramının bı/ı terk etmış ol vıvlı. lııılcsm bıı ka\ano/ dıbı parlaklı masıdır Faretın'ın bu nalımlarının artması sonu cunda kısa bır sure ıcin psık ıyatrık tedavı gormesı amacıv la bır ruh ve sı nır hastalıklaı ı hastanesıne (Buyu(k) Ev) kapatılır Bır vo lunu bulup ora dan kaç,mayı başarır ve yolıı lstanbul'un 1960'hyıllarda henuz doğal ozeUıkleu kay bolmamış olan sakın bır Boğa zıçı koyu olan Rumelıhısarı'na duşer Roman kah ramanı (şaır ya da Faretın) hem paranoyak aynı zamanda da pa Cıracıoğlununkltabı değerlerevekurallarakarjıyasamblçimlnlanlatan rafrenık (mu bir kurgu hayyelesındc tumdcn hayalı olduğu kadar gerçek oğe ğındakı bıllur gokyuzu lerın de bır arada bulunduğıı bır dımağ) Anlatı bıı noktadan sonra bır senfonı bır kışılığe sahıp. nın allegrodan adagıoya donuşmuş ardıl bır bolumu gıbı dıngın bır yapıya buru KARŞI UTOPYA nuyor Tornatore nın Cınema Paradısıo (Benım Sınemalarım) fılmını andıran Şaırın (Faretın'ın) paranoyak kışılığı renkJı ve pıtoresk bır hava karanıyor onu bır "karşı utopya" dunyası kurma Degışık mar)inal kışılıklerı betımleyen ya yoneltıyor Yaşadığı olayları mar)inal epızodlar ıle "Bılge Sersen" arketıpıne bır dunya kurgusu çerçevesınde "sıste aıt bıldırge, manıfesto, becerı ve adabı matıkleştırmeye" pek meraklı Bunıın muaşeret bolumlerı bırbırını ızlıyor ıçın, "adabı muaşeret, bılge serserı be Kahvecı Tevekkel, Delıbey, Akyu7 Reıs, terılerı, manıfesto, sersen standartlan ^ıpırt Asım, Kıılampara Fatın, Garıp, sempozyumu, ^eklınde bır utopık dun Nakka^, kah dıdıs,erek kah "şarabı ate yaya aıt kurgular ıcat edıp bunları "vazı s/ katava dıkerek denuden (,ıkaıdıklaıı lı hale ' getınyor Bır bakıma bıı utopık rı/ıklaıını dıger seıscrılcrle paylaşarak ve marjınal serserıler dunyasının retorı gunleıını gıın ederler Ta kı Faretın Ulu ğını olu^turuyor Kahramanımı/ F are Manıtu ' taraiından (.ağrılana kadaı tın'ın kışdığının parafrenık ozellığıyse onu, marjınal bır sersenler dunyasında, I aretın m dıvalojık monolojık kav ancak gen,ek dunya ıle ılışkısını tam ola ranılan akla gcldığınde "Serserı Stan rak koparmamış karakterlerın bulundudartları Sempo7yumu"nun kahramanı Vecdi Çıracıoğlu, "Kara Büyülü Uyku" romanıyla Can Yayınları'nın 1999 yılı ilk roman ödülünü kazanmıştı. Daha sonra "Cimri Kirpi' romanı ve "Nehirler Denize Kavuştuğunda" öykü kitapları yayımlanmıştı. Çıracıoğlu'nun tüm kitapları şimdilerde ithaki Yayınları tarafından yayımlanıyor. 11 RaşİtCÖKÇELİ Ccdı Çıracıoğlu nun ycnı roma nı 'Serserı Standartlan Sem pozyumu', 196O'lı yılların ts tanbul unda kurgulanmış Tur kıvc bırtakım olaylara gebe Iarlaba şı'nda Bukowskı'vı anımsatan "garıp" ekolu Kjcrisinde ycr aldığını sanan, ber bat şıırler ya?an, Asaf I lalet Çelebı hay ranı marjınal bır şaır, bıı yığın psıkolojık bunjlım ı^erısındc kıştlığının derınıne sızmış ıblıslcıle ayıboğan gureşı yap nıakta " Aynada kendıme baktım, yuzum yoktıı ' / Sılık aynada bır karafatma, bır hamamboceğıydım Bır sure oylesı ne, kendımı seyrederek kalakaldım " Kafka yı ç,ağrıştıran bır ncvroz anlatısı ıle karşı kaışıya olduğumımı daha ro manın ılk başlarından kavrayabılıyoruz "Fareydım Belkı de yaratıcının casusuydum bu hayatta / Ben bır pıranha mıyurP Hayatın neresınde duraeağımı bılemedığım zamanlardan sonra bıı pııanha olmaya <,alıştım ama olama dım "şaır", "manıfesto", "bıldırge", "adabı muaşeret kurallan" dızısı ıle bır çeşıt an tı soylem sunuyoı roman ı^erısınde Bu antı soylem ' romanın anlatı bolumun de dılın kullanılışına da yansıyor tstan bul Boğa7i'nın Rumelıhısarı koyundekı balıkg reıs Akyuz, bılge serserı Delı Bey balık ağı tamııcısı merametı,! Şıpırt Asım, Gaııp ve dığer mar]inal kışılıkler kullandıkları dıl ıtıbarıyla bıı altsmıhn ezıklığı ı^cnsındc değıllerdır Bulunduk laıı karmaşık sosyal dokunun ıntcıaksı yonlarını ve sosyal değerlerını one c.ıka ran bır lısan 7engınlığı sergıhyorlar Çıracıoğlu'nun Serserı Standartlan Sempozyumu'nu okuduğumu7da farklı ve marjınal yaşantıları, pek tanımadığı mi7, yabancısı olduğumu? dunyalan yansitmanın bugunun temaşa dunyasın da yıne de kelımelcrle, farklı bır dıl vc uslup yaratarak mumkun olduğunu go ruyoruz Çıracıoğlu'nun romanı Ahmed Rasım ve Suad Dervış geleneğını suıdu rerek Istanbul'a ozgu bazı yaşantıları bu ke/ 1960lı yılların Istanbulu'nda yenı den değışık bır ortamda ve değışık ka rakterler yaratarak bızlere yansıtıyoı Roman kahramanı Faretın'ın ve onu pcnçesınc almış bulunan nevrozun, kah ramanın sahıl koyu Rumelıhısarı nda ılışkıye geçtığı maıjınal tıplerle uyum sağlayarak yerını bır çeşıt suıelı dmgınlı ğe bırakması sadece geçıcı bır durıım dur Tum dengelerın değıştığı, toplunı sal depıemlerın arıfcsıııdekı 1 uıkıve'dc sığınacak ge(,ıcı bır lıman bulan 1 are tın'ın yazgısı, roman i(,erısınde anı ve sert bır kesıntıye uğramakta Dolayısıvl.) okuyucu bırey bazında kahramanının kaderını, akıbetını hı^bır zaman bılemc yecektır ALTERNATİF DÜNYA DU$U Zaten ya7arın bıze vermek ıstcdığı mesa] da kişısel kurtuluşun olası olmadı ğı gunumuz dunyasında modernıte ote sıne, kuıesclleşmeye rağmen bırevı oz gur ve o/gun bıreyı, ezmeye tck tıpleş tırmeye çalışan egemen dıi7ene rağmen her zaman marjinal da olsa alternatıl bır dunyayı duşleyenlerın "duş kırıcı mısyo nerler"ın ve "ordularının" varlıgına ınat var olmayı surdurecekleıdır Ustelık bu var olma bıçımı alternatıf bır kultur oluşturacaktır Tıpkı "Paretın"ın paıaf renık ve şuofrenık bılcşımlerden oluşan kışılığının yaratmaya (,alıştığı "serserı ler" kategorısı gıbı Roman bu mesajı salt manıfestolar, büdırgcleı ıle değıl anlatıda serserılere ozgu bır dıl oluştu rarak da yansıtmaktadır Çıracıoğlu'nun yarattığı bılge serse rı" ust kalıbı, kabul cdılmış değerlere ve kurallara karşı bır yaşam bıc.ımını alteı natıfını, her kım yaratmışsa bunıın be delını odemek " zoıunda oldııklarının "bılıncinde" olduklarını vc bıı bcdclı ce saretle yuklendıklerını anlatan bıı kuı "Bedelın" odendığı gun ve saat geldı ğınde ıse akıbet ne denlı tecı olursa ol sun tırsma, korkma, pışmanlık, vazgeç, mc, donme ka(,ma, kurtıılma akla bıle getırılmeyecektır Heıdeggcı cı Nıetzc he'cı kışılık, tınsellığının geıeğmı son kertesınc kadar ustlenecektır Fıpkı ıkı bın yıl oncekı Ama orneğındekı gıbı "non dolet" , "acımıyorkı '" denılecek tır vasat ınsanlardan oluşan seyırcıler topluluğunu oluşturan topluma • (*) Non dolet: "Pacte non dolet '' Mılaltan wnra 42 ytlında Roma senatoru Pactus, ımparator Claudıus tarafından tntıhar etmtye zorlamr Kendını olJurtuk lesaretı bır turlu bulamayan Pıiıtus un karısı Ama hançtnkaparakgogsunt uıp lar Korkak eşınc 'Pactc anmı^orkı dı ytrtk hançtrı ona uzatn Olumsıız tanrı \al bır \oz olarak tarıhc gcçc n bu bıtap Ama kı\ılı$jnı tum zamanların bır kult karaktennt donu^turur Serseri Standartları Sempozyumu/ Vecdi Çıraaoğlu/lthakı Yayınları/ 404 \ K İ T A P S A YI 7 70 ü V BİLİNÇ AKI$I Anlatı, bılınç akışları ıle harmanlana rak bunalım, okuyucuya derınlemesıne sunuluyor " Evet otekılerın duşlcıı ç,ok kotu kokuyor ama dıışlcrımı faka bastırarak korkutup (jUiutcmcyccekler / Henu/ uzmanı olmadığım duşlerımc yavaş ya vaş ısındığım, ağır kapıların ardındakı bır duşe ulaşabılmck ıçın surguyu ıçen den aı,mayı bılmedığım zamanlardı / Şııre başladığım yıllardı Adımdakı "H" ve ıkı tane "T"den bırını çıkarttım ve adım I aıetın oldu / Yazmanın sı fır noktası ve uretım rahmının bulunma yışı bclkı c,ok eskı bıı ıınutııştan, bır ha ürlaınayıştan kaynaklanıyor / Bır hulyam var, nedenmı kendımın de bıl medığı, ınsanın ıtaatsızlığının ıtaatsızlık le yok edıldığı bır dunya yaratmaktan geçıyor. Tek arzum, once bu coğrafyada, SAYFA 10 C U M H U R İ Y E T