Katalog

Mehmet Yalcm'dan bir şlirbîlime giriş kîtabı Şiirin Ortak Paydası sayıdakı kaynaklardan bırısı olduğunu soylemehyım Şnr dılının, dıl u/erınele bır katmanda durduğunıı duşunıırsek dıl yetısı yanında, şıırın, dılbıhm ve dıl bılıme akraba olan dığer bıhmlcıle ku rulu bağının surmekte olduğu bılıncme gereksınım duyduğumu7iı yınelemış ol mayı ıstıyorum Nesne (şnr), belırlı ku rallar ıçındekı bır dılı ıçermıyorsa, dıl olamavan eser, şnr dc olamaz Işte bu açıdan bu kitabın 'ozcıil' nıtehğının onemı çıkıyoı ortaya bı bunlardaıı bırısı Şııı eleştırılerınde ve şııre dılbıhm açısından vaklaşırken, sık sık kavnak olarak kullanılabıletek bıı eseı Dıl de, heı toplumda sureklı bıı evrım geçırır Sjıır, dıle gobektLiı bağlı olması nedenı ile bu değışımden payını alır, ayıita dıl, va/ın alanında onemmı IIIL yıtırme/ Mehmet Yalçın arka kapakta şoyle dıyoı ' Şnr, tleğışen butun bıçımlerıne karşın değışmeyen bıı ılkeye davanır Bu ılke butun şııılerın ortak paydasıdır An cak şıırın ortak pavdasını belirlemek bu vapıtın ozel bir savı de^ıl, çağdaş şnrbılı mın genel tasaıısıdır " Lrek mutlak bir şııı kııramı oluşturmak degıl, değışecek se tleğışıncevı. kadaı çağdaş şıırın ku ramlaıını poetıkasını ve dılbıhmın şıır tlekı veıım orta\a koymak dıye duşunu \orum "Dıl dıhetısıne dayanarak, top Iıım bırevleıının oluştuıduğu bir so/leş me sonııcunda uıettığı, bıldığı ve kul landığı bıı 'gosteıgeleı dı/gesı'dır So/ ısı. bu dı/genın bırevluce kııllanılan <vd biçnıııdıı "(1 sl 26) Demek kı her CÖSTERCELER DİZGESİ' Akademık ortamın modern edebıyatı mı/ ile yakın ılgı ıçınde olmadığını çok defa soyledık Akademık ortam ıçınde olııp, kabuğundan çıkabılmış, şıırsel de neyım ve bırıkunlı olan bırçok ısım de saymak olası Bununla bnlıkte eleştırıve bılımsel yontemler ile yaklaşabılmek ıçın, vol, yontem gchştumış, akademık ortamdan çıkmış a/ savıda kavııak vaı dıt kı, Mehmet Yalçın ııı Şıınn ()ıt,ık Pavdası Şınbılıme Cıirış ısımh bıı kıta Kitabın ismi "Şiirin Ortak Paydası: Şiirbilime Giriş" olmasına rağmen, Mehmet Yalçın, şiirin ortak paydalarını belirlemek ve mutlaklaştırmak gibi bir iddia ile ortaya çıkmadığını belirtiyor. Çağdaş şiirde ortak paydaların belirgin olmasına rağmen, ortak paydalar ve ortak paydalar dışındaki her konunun dilbilim, göstergebilim, sesbilim, anlambilim ve dahası bunların kuram, poetika ile ilişkileri açısından irdelendiğini görüyoruz kitapta. • NecmİSELAMET koşulda dıl ve so/ ıçın dılvctısıne' da vanmamı/ gerekıvoı Mehmet \alçin, Melıh ( cvclet Anday 20 Lvhıl 1941 vc Mehmet I ııat ııı bu kı tap ıı/eııne 13 I vlul 1995 taııhlcı ınde Cumhııııvet ga/etesınde çikan ya/ıLırını 'Onsoz verıne' kitabın butunsel bağlamı ıçınde kullanıyor Kıtap altı bolumden oluşuvor (ıiıış Bıııncı Bolum Dıl Ku laınlaıı ve Şıııbılım, lkıncı Bolum Dıl/Dıışıınce, Anlatım/lçenk, Uçuneıı Bolum Dılbıhm ve Şıırbılım Dordııncu Bolum Cıosteıgebıhm ve Şınbılım Be şıncı Bolum Du/anlatım Şıııı Altınci Bolum (, cvumlemeler Sonııç, Dı/ın, ve Kaynakçalar da kitabın ışlevselhğını ar tıııvoı o/elhkle Dızın Bolunıler başmdakı Cıirış kısmında Mehmet Yalçın " yalnızca şııı olgıısu ıçın değıl, onu ınceleven vontemler ıçınde bır ortak pavda belıılcmevı uygun gorduk ", bovle bu oıtak pavela " ııç aşama ıçcrır 1) lncelenecek nesncyı belirlemek, 2) bu nesneler ustune bır dızı varsavımlar (yanı kuıam) ortaya koy mak, 3) kııramın geçerhğmı heı tuılıı ornekler ııstunde tanıtlamak' dıyoı (1 st 27) Bu vaklaşim, bıreysel bıı değer yaıgısı anlavışı değıl, nesnel bır yaklaşım anlayışıclıı Yaklaşım ve elcştırı, ıncele me ıçın vaı olan kuramlaı çerçevesinde haıeket etmek geıeklıhğmı dc oıtav ı ko yarken, bırıneı bolumden ıtıbaıen kıtabı oluştuıan başhklaıın, dılbıhmın şııı ile llışklleıı dc ırclelenıvoı Dılbıhm ve gostergebıhmcı I udıııand de Saussuıe, gostergebıhmın ıhlbıhının ııst katmanlarında yeı aldığmı duşıınuı, ustelık gosteıgebılım dılbıhm ınce lemelerı ile ortava çıkmıştıı (Bıııa cla onemle behıtmelıvını kı şııı dı lı katınan açısından goslcıgcbıh mın altına ınmemelıdıı ) Mehmet Yalçın ıse 'Het tuılıı o/nel eleştırı anlavışını bıı yana' bııakaıak şı ırsdlığı nesnel ve bctımlesıcı lııı yaklaşmıla ıncelemek amacı " ıçın oluştuıdugu Uç Şıııbılım b<ışhgı altında, dılbıhm ve gostcıgebıhmı ayrı ayıı kullanıvor 1 Va/msal m celenıe Poetika 2 Dılbılımsel Şı ııbıhm 3 (îosteıgebılımsd Şnıbı hm BEŞ NİTELİK... Şının bılımsel vontemlerle ııdelenmesı, oğretılmesı ve hatta bır şnr okulu açilması konusıındakı savların sık sık oıtava atılehğını bı lıyoru/, 'şıırbılım' so/cuğunun bu savlar çeıçevesınde lıayat bııldıı ğunu da Şnıbıhmın Batı da clegı şık \onehmlcrle epevce vol aldığı nı vıııgulavan Mehmet Yalçın bıı konuya şoyle cleğınıvoı 'O/ellıklc şnr sorıınlaıına gelıncc bu alanda da başlı başına bır bılımın olabıle ceğı duşuncesı fazla gundemc gel mış değıl Bıreysel nıtelıklı değer lenclnmelerı bır yana bırakıısak, dılbıhm ve va/ımbıhnıe vcrılen ağırlık henıı/ şııı bılıme veıılme nıiştıı Yukarıda da, ya/m sanatının dıl vetisıne o/elhkle vaslanması, va/m emckçıleıının dıl ve gostergebıh me gereken onemı vermelcıı ge rektığı konusunu behrtmıştık Dıl yctısının şııre yarar sağlayacağı kuşkusu/, ancak, şaırın de dılyetısı ve şıırı aracıhğı ile anadılıne bır varsıllık kattığını da behrtehnı Bıı, yaraılı bır dongıınun varlığın dan soz etmek demektn Nasıl kı, ozne ve nesnenın tanhsel ve eytı şımsel bağı gıbı Mehmet Yalçın Şıır Betığındekı Verıler başlığında şematık olarak, şıırı, dıhıı alt kat manlaıınela gosterııkcn, bıı şıırın ıncelenmesı sııasında bcş nıtchgın go/ onuncle bulundurulmasi ge ıekugını belutı\oı 1) Dılsel nıte hk, 2) Bıçımscl nıtehk 5) Anlam sal nıtehk, 4) (loııeleıgesel ışlev, 5) (îuzeldııyusal ışlev Dılsel nıte C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A YI 7 7 Ş ıınn en 'ortak paydası' dıldır Çağdaş dunya şurınde dı/enın de değışmeyen kcndıne ozgun bır doğası vardır Dıl, yapısalcı anlavışın ısrarla u/eıınde durdugu şiırın cn onemlı oğesıdır Şurın taı ıhıne baktığımı/da kolayca gorebıleceğımız, gunumuze kadar yeı ını ve onemını vıtırmeyen ve koruyan, şının dığer ortak paydaları da bu ıncelememızde yer veı kendını gosterecektıı Bu anlamda yapısalcı bıı anlayış dışın d.ı şnre yaklaşarak, şıırı gostergebıhm, dılbıhm, sesbılım, anlambilim konula rmda dermhğıne ışleyen Mehmet Yalçın'ın "Ikmcı Basıyı Sunarken " ya/ısın dakı *;n alçak gonullu tavrına katıltnadı ğınıı oncelıkle behrtmehyım "Şıırın ü r tak Paydası'na belırlı çcvıelerde ılgı gos tereıı çikmışsa ve daha o yıllaıda tııken mışse, bıınu, kitabın o/cul nıtelığınden çok, anılan tanıtma va/ılaıına bağlıyo ııım Yoksa, şıındı bıle, Mehnıet I uat'ın dııştınduğu gıbı, "depoda" beklıyoı ola caktı ' " Kcşke kıtap onlaıın onenı semesı otjnında bir ıçcıık taşıyabılse ıdı'"(l sf7) Mehmet Yalçın'ın bu kıtabının o/cul nıtehğının, aslında Tııık şıııı ıçın yetkın, ayrıcalıklı vc kendı alanında ya/ılmış, a/ SAYFA 12