Katalog

llkle anılarda demek, bır bakıyorsunuz, o/eıkleşıvermış Ama ya/ann yakasını, ıısıınu belleg'ını bırakmadan ' Ben zaten, daha çok gcçen vılların içinde aklımda kalmış çeşıtlı nedenlerle anmiij, anlatmış oldııklaıımı yazıyorum Onemlı, onemsiz 1 dıye ayırmıyomm Kı Anı boyle yazıl malı dıye dıışıınuyorum " Yazann, anılaıın başına oturduğu an ıçınde hulundıığ'u ı uh dıııumu kı o gunku ev ıçı, ev dışı toplumsal dıırıımdan bağımsız olmadığı gıbı, yaşadıklarının, ya şananların etkısı altındadır bazan guç ve sıkıcı bır ış yapıyor bıı anı yazma ışını, ba zcn dc zevklı bır ış, neredeyse guzel bır alışkanlık 1 "Lvet Anılar'ı yazmak bıra/ zorlamaya başladı tçım sızlıyoı dcnır ya, oyle bır şey ışte " (S 48) Anılar'ı yazmak ozellıklebır sure ara verdıktcn sonıa yenı bır bolume başlarken, tasarımı, kuıguyu yenıden du şunmek gıbı bır durum yaratıyor, bıı da guç bır doğumu ımlıyoı "Bu anıları yaz mak ıçın oturdug'um zaman, ıçımc duşen huzursuzluğu anlatması da zor, çekmesi de " (S 90) Hep yenıden duşunmenın ya nında anımsanan zamanın olsıın, yazar ken yaşanan zamanın olsıın durmadan huzıınlcndıımcsı de bunun ustune gelı yor "Anılar, ınsanı bazen çok huzunlen dırıyor " (S 133) Ya da "Yazamıyorıım, çunkıı yazaeaklarım benı çok uzuyor " (S 190) Yazma ışınc gırışıtkcn, ıçscl ya da çevresel sıkıntılar da yaşanıyorsa, duyulu yorsa, artık anı yazmak bır cenderedır "Insanın ıçı sıkıntıyla doluyken, guzel çoeukluk gıınlerını, o neşelı lıse yıllarını yaz mak lıenı içinden gelmıyor, hem nasıl anlatmalı, garıp bıı duygu Sırası değılmış falan gıbı bır duygu I Ier zaman tutturamıyorkı ınsan " (S 147) Her şeye karşın, yazmak geneldc bır erınçlenme, bır rahatlama ve ozgurleşmedır Hele ınsanın bazı şeylerı yazarak on lardan kurtulmak ıstcmcsı gıbı bır duygu, anıların ıçıne dalmışken varsa "Anı yazmak çok noş bır şey " (S 42) "Bıı, anı yaz mak sarmaya başladı benı Rahatlıyor ın san " (S 89) "Anıları yazmak çok rahatla tıcı bıı şcy ( ) Bır, anılaıı yazarken kendımızle baş başa kalabıJıyoruz " (S 213) ANIMSAMAK . Anıları yazmanın asıl boyutuysa, bellck, anma, anımsarna, ıınutma kavramlarıyla doğrudan dışkılıdır lnsan belleğı, yaşa nanları duzenler, çeşıtlı katmanlarına ycr leştırır Anımsamak, bır soyutlama ışıdır Insan belleğı bu ışı gorurken, kendıne go re olçutler uygular Bazı yaşantıları hc menceuk kalın kul tabakalarıyla orter, ba zıları zamanın tozuyla ortulur Bazı yaşan tılar, hıçbır zaman canhlığını vc duıuluğu nu yıtırmez "Her balumdan bınleree ay rıntı Ne var kı, buıılardan bazıları, belleğımıze çıkmamacasına yerleşıyor " (S 188) Zaten bazılarını ınsan, yaşamı sure sıncc hıç usanmadan yıneleyıp durur Bel lek, muthış bır program Anımsamak, an mak ıstedığı vardır, ıstemedığı vardır Se çer, eler Bu ışlem, kışıye, kışılıge, egıtıme vc bınkıme gore değışır "Hep soylerım, derım ya, şu ınsan beynı, şu bellek dedık lerı ne garıp şey dıye " (S 170) Nezıhe Merıç, anılarını yazarken, bellekle de çok uğraşmak zoı unda kalmıştır Ve de bellek ve belleğe ılışkın anımsama, unutma kav ramları uzerıne sureklı yansıtmalar yapar Işte bırkaç ornck "Çok şcy unutuluyor " (S 21) "Bunıı aklımda tutmalıytm " (S 43) "Belleğım oralarını sılmış Nerede, nasıl buluştuk anımsamıyorum " (S 49) "Son yıllarda bız, arkadaşlarım ve ben hep boyleyız Lafı dağıtıp asıl soyleyeceğı mızı unutup boyle yakınıyoruz " (S 86) "Yazılan onu sonu anı Unutuşları, hataJa rı, karıştırmaları, es geçmelerı, gormezden gelmelerı, yok saymalaıı kaldırır " (S 90) "Yaşadığımi7 gunlerden çıkıp geçmışc gıtmek, o gunlerı yaşıyormuşçasına yenı den anımsamak, her zaman kolay olmu y o r " ( S 135) Ve anılar başka anıları çağrıştırır, bu da belleğın us almaz bcceı ılerındendır "Lıse yıllarını, anıları eşelerken oyle şeyler C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI anımsadım kı, şaşıp şaşıp kaldım " (S dılı /ıtır olmadım " "Dılım damağıma yet 170) Bazen de anıyı gun yuzune çıkarmak nıcv sandılar ' (S 55) "Sonra kaç bardak ıçın, vapılan aıkeolojık kazılar, vaşanmışm içeısen iç çayı, o avurdıından ınce bır tat hııznuııu tazeleı ' Bunlaıı unutmuş gıtmı yayarak hep dııruı oıada " (S 74) "Dışar şım Anımsayınca ıçım da kurt kışlaıı var, nasıl ezıldı " ( S 171) bağlanıasınlar " (S 75) Bellek, anıların yazı "Hcıkesın yaşamı, ay mı ıçın bıı ılk kıvılum rıntıların ıncccık ıplık ıster ()ndan sonra ar lerıyle orulmuş, ken tık gerısı gelır Anı dınden başka kımse yazma zamanı gelmışbılmez " (S 78) 'Ço tır, kendısını yazdır cukluk gunlerı, yaşa mak ısteyen anılar sı mın orgusu ıçıne yer ıaya gııer Ve yazmak leştınlmış olanları seve artık kendılığınden rım " "Tuylerım yeşıl olandır (Bk S 135) oluyor aklıma oyle şey Ier gelıncc Bed mu Nezıhe Merıç, bu habbetın gereğı \ok, anılarda arada duıııp hemen geçıyorum " (S durup bır de o çok 80) "Bu altın kalem o/el kışıyı, kendını en kaldı mı clımdc kurbaozel yonuyle bıldırme ğa gıbı Tut tutulmaz, yı ıhmal etmez Yazar at atılmaz " (S 85) "Sı Nezıhe Merıç, ınsan kıntının dıbı yok " Nezım ıle butunleşır (S 90) "Bır dolu yaşam Kendısıylcbauşıktır parçası gırdı araya ça Nezım Kendısıyle ba kıl çukul Sonunda yerışık oldugu îçın de, nıden toparlanmaya, ınsanları hep sever, hc yazmaya uşenduTi le çocuklan "Koıka Uşenmelerım usandınr rım ben lncıtmek ıs benı çogu zaman " (S tcmem kımseyı Nc 95) "Içım sıkıldı kendı yapayım Ben herkesı sıkmtılarımdan " "Eb sevıyorum " (S 13) kem kaldım " (S 96) Coşkuludur, duygusal Nezihe Meriç, bu anılarda "Sevgısızlık sadcce ın bır ınsandır, ıçıne arada durup durup bir de sanları mı harap eder atandır, kırıJgandır, za o çok özel kişiyi, kendinl en Lvlcı de aynı " (S 109) man zaman mızırdanır özel yönüyle bildirmeyi "Oysa ne guzeldır evın aynı zamanda, çocuk ihmal etmez. Yazar Nezihe sabah seslerı " (S 113) lugunda uf hanını, ka Meriç. insan Nezim ile "Sevınmek ne laf, yurera kız dedlklerı, hep bütunleşir. Kendisiyle ğımı şışırdı " (S 116) tedırgının bındır barışıktır Nezim. "Bır ses, uzaklardan "Ben bır kustum otu dogru, ruzgâr escrmış yum ' (S 13) "Bır dc gıbı, sabah ışımış gıbı bır ses " (S 118) benım usanma huyum vardır " (S 46) Ye "Amaçları gerçekleşınce de, Ferış'ın dedı nı yetışırken, çok canı sıkılan bır çocuk ğı gıbı, oturur, bır guneşlı gun yağmuru tur Her yaşını çok scvcrck yaşamıştır ve boyle yaşamayı surdurur Kısacası o bır ınsandır, Nezıhe Mcrıç'c bcnzer, Nezım'e benzer, başka da kımseye benzemez Kımseye benzemez derken, kendıne ben zctılmcyı bılc bcnımsemez, salt ve yalnız ca kendı olmak ıster Gerçekten de ağzın dan bal akar, bır anlatmaya, ovkulemeye başlamasın Bız kendısınden başka kımseye benze meyen Nezıhe Merıç'ı hem yazar, hem ın san olarak yakın yakın tanırken bu anılar da, o bıze yıne tatlı tatlı bıldığımız bılme dığımız bır dolu ınsanı, onlarla ortak ya şantıları, yakın tarıhın çoğu acılı olaylarını anlatır bır yandan Bır yandan da, oyku uzerıne, oyun uzerıne, dıl uzenne, çocuk edebıyatı, okuma, doğru okuma, kıtap uzerıne bır omur kafa yoran bır yazarın ozumsenmış ve ozleşmış duşuncelerını ıletır gıbı, sessız sessız ağlarlar " (S 120) "lçıme çok sıkıntı vercn uzak hort>z seslerı " (S 128) "Orava sıtaktan, tozdan bıtmış bır halde varmıştık ama anında, sessı/lık, de nız, tcnhalık olduk " (S 132) "Boyunlar bukulur, huzun, hasret, acı, ıç çekmeler, doluksamalar sarar ortalıgı, susulur (S 135) "Ne var kı, bu toşku deyıp dur duğum şey de çok esıntılı bıı şey " (S 143) "Doıt kol çengı, dedıkoducu, ıyı çal kalanmamış tuzsuz ayran bır kadınmış " "Mahalle tum gozeneklerıyle gulerck, ha nı hep kullanılır ya, yerlere yatmış " " 'sapsız keser bı herıf gız Valla gulmekten canımız çekıleyyo ' " (S 157) "Ben kendı kendımc suıatımı yıkıp, ıyı edıyorum dı yorum, o kadar " (S 173) "Iraftakı sınıler el dcğmeden ınıler var orneğın Ovkusu yıllardır durur yureğımde Bcnım yarım gurbct ılde kuçuldu var, sevdıgımın kavalı kaldı dayalı yerde, var " (S 188) BİREYİN DURUMU Bu ornekler ozgun, ıncc ve ıncelıkleıle dolu bır dıl orgusu ıçıne guzeke, ustaca yerleştırılmış nakışlaıdıı Anılar, adı us tunde, anıların sahıbı olan kışıye odakla nır, yanı bııeyc Ama Nezılıe Merıç te bı reyın durumu, toplumun dııı umuyla su reklı ılışkılenır, ıletışun ıçındedıı, ıç ıçedır Dolayısıyla anıların sahıbı bıreye, onun yaşadıgı çağın toplumundakı durumlaı dd yansır durur Bu durumlar bıreyın < l > sun, toplumun olsıın bazen çavlanlara sığmaz durumlardır Ama Nc/ıhc Merıç bu anıları ozgun bıçıınde nıtelendırcn adı "Çavlanın lçınde Sessızce' gıbı, bızı \d^d mın çavlanına sokup, duıulmuş, ustalıgın doruğuna ermış bır anlatımla mutlandın yor Son olarak bır noktavı ımlemek ıstıyo rum Hemen heı bolumde çeşıtlenen bır seslenısı var Nezıhe Merıç'ın Scmıh Po roy'a' Imza gıbı bır ozellık katıyor, hoş bır seslenış • Gökçeada, Ekim 2004 Toplumcu Gerçekçi Şiirimizin Yalın Yüreği NİHAT BEHRAM • ^ z • • Hayatn COŞKU VE TUTKU Ve bu anılarda da yazmak bır dıl eyle mıdır, bır dıl sevgısı, coşkusu ve tutkusu dur Nezıhe Merıç'ın yazı olmuş konuşma dılının, dolayısıyla duzenek bulmıış ko nuşmasının, ozgun bıçemı var bu kıtapta Oykulerındekı bıçemden değışık, ama oradan da ızler taşıyan, Merıç'ın sozlu an latımını tanımayan okurlara en canlı bı çımde yansıtan, sesını yukseltmeden coş ku taşıyan bır bıçem Bır yerde sozlu anla tımıyla oykulerındekı bıçemın çekıcı ve sunıkleyıcı bır bıleşımı Bu anlatım ıçıne pırlanta tanelerı gıbı yerleştırılmış deyım ve deyışler, hem halk ağzından, hem dc Nezıhe Merıç ağzından, onun dıl yaratıcı lığından Bu yaratıcılık, bıhnenın o/gun kullanımlan yanı sıra yadırganmayan yenı soz, deyış ve anlatışlar uretır "Her ınsan bmcıkse, onun dılı de oyle " (S 72) Bır kaç ornekle yetıneceğım "Ne demışler? Hastalık kantarla gırer, mıskalle çıkar " "Insan bunca yılın arka daşhğını, bır ıyı nıyetı, bır sevgıyı zıyan ederken nasıl gulebılır acaba 'Gul gul / kımde can kalır 1 '" (S 15) "Başlanan uçla nır derler " (S 17) "Nedensız kuş ııçmaz denır " (S 19) "Ben zaten hıçbır zaman 769 Hayatın Şarkısı Behram'ın, "Soy/emek ıçın hayatın şarkısını ne ölüm korkusu durdurabılmelı senı ne de acılar..." dıye bır omur yalın yurek soyledıği hayatın şarkısında, kırk yıl boyunca şıırde bilenmiş sevgiyi, umudu, acıyı, direnci, ozlemi, ınceliği, kısaca insan duyarlığını soluyacaksınız; ayrıca, yaşanmış nıce gunun oykusunu; kırk yılıyla hayatın şıırdekı ınsan izini; hayatın parçasıysanız kendınizi... EVERE&T www.avarestyayinlari.com SAYFA 17