Katalog

Hasan öztoprak'la "Devamı Hayat" üzerine '12 Eylürün enkazı ülkenin ruhunda duruyor' Hasan Öztoprak ikinci romanı ile geldi okurlarının önüne. Geçen sayımızda romana ilişkin bir değerlendirme sunmuştuk, bu hafta da romanını konuştuk Hasan Öztoprak'la. d Erdem ÖZTOP f\evgili Hasan Öztoprak, ilk V romammz 'Imkânsız Aşk' ^ X sonrasında uzun süre gün\*J âemdeydiniz. Ardından geçen süreyi, Devamı Hayat'a kadarki süreci anlatmanızı htiyorum ilk olarak... Imkânsız Aşk yayımlanmadan önce Devamı Hayat'ı yazmaya başlamıştım. Imkânsız Aşk'ın yayımlanması ve sonrasındaki malum olaylar yazmamı kesintiye uğrattı. Romanımın ve adımın, iyi / kötü, o sıklıkta ortada dolaşması beni oldukça rahatsız etmişti. Âma özclliklc okurdan aldığım ülumlıı tepki Devamı Hayat'a eeri dönmemi sağladı. Adımın ve Imkânsız Aşk'ın üzerinde spekülasyon yapanlara yanıt vcrmcm, beni yazılarıyla destekleyen insanlara boıcumu ycrine getirmem için bu önemliydi. Iki yıl gibi bir süre içinde Devamı Hayat'ı bitirdim. Bu arada hep olduğu gibi hayat devam etti. Iki yol var: Ya ayakta kalmak için direnirsiniz ya da vazgeçersiniz; ikisi de onurludur... ROMANA GEÇİŞ Sizi Imkânsız Aşk öncesinde şair olarak tanıyorduk. Şu sıralar nasıl aranız şiirle? Romana geçişte bir kopuş yaşadınız mı şiirle arantzda? Ben şiirle düzyazının, hadi söyleyeyim edebiyatın aynı damardan akmadığını düşünenlerdenim. Aradaki en temel fark şu: Şiir için sözcük yalnızca bir araçtır, şairin haleti ruhiyesini dışavurmak için bir araç, tıpkı konuşurken yaptığımız gibi, bir tür iletişimsel araç... Edebiyat için ise araç gibi görünse de aslında amaçtır. Eleştiri dünyası, haklı olarak bir romanda neyi an lattığından daha çok nasıl anlattığına bakar. Neyi anlatırsan anlat etkili olaSAYFA 12 Demek ki artık enkazdan kurtulma zamanı. Enkaz temizleniyor. Sadece sanat dünyasında değil birçok alanda 12 Eylül yargılanıyor. Temennimiz bunun hukuksal alana da yansıması. Bir başka açıdan 12 Eylül romancı için bitmek tükenmek bilmez bir malzeme sunuyor, daha çok uzun yıllar yazılacak sanırım. Kttabın sonunda 12 Eylül'ü ıllegal yaşamın olduğu açtk hapishane olarak tanımlıyoruınuz . 12 Eylül yalnızca devrimciler için değil, bütün yurttaşlar için, dışarıda, görünmez duvarlarla çevrilmiş bir hapishane kurmuştu. Yalnızca devrimciler değil bütün yurtaşlar her an gerckçesiz gözaltına alınabilir, gözaltında kaybedilebilir, yolda kurşunlanabilirdi. Hakkını istemenin, eleştirmenin, karşı çıkmanın, fikrini söylemenin yasak olduğu bir ülkc hapishane değilse başka nedir ki? Bu gerçek ortada ve bunıı ilk kez ben söylemiyorum. Ama bcnim, Devamı Hayat'ta söylediğim başka bir şey daha var: Illegal, ademi merkeziyetçi bir örgüt üyesiysen hapishane daha da daralıyor. MARX'I OKUMAK... Yılmaz Karakoyunlu, 2i. TÜYAP Kitap Yuarı çerçevesinde gcrçeklcştırılen 'Tarihi Romanlaştırmak' adlı paneldeki konuimasında şöyle bir saptamada bulundu: "12 Eylül'de insanlar yog'un olarak sendıkal hareketı desteklediler ama emınım ki, destekleyen çoğu insan Marx'ı okumamıştı." Yılmaz Karakoyunlu gerçekten böyle bir laf ettiyse cahillik etmiş derim. Sendikal hareketle Marx'ı okumanın hiçbir ilgisi yok. Sendikalar bıırda ve dünyanın her yerindc emekçilerin haklarını savunan ve bunun için mücadele eden örgütlerdir. Olmaları gerektigi kadar politiktirler ve ideolojik ayrım yapamazlar. Bu yüzden Marx'ı okumadan da sendikal hareketi destekleyebilirsiniz. Kahramanınız Kemal, partı mcnsubu bir kimlik. Varını yoğunu parti faaliyetlerine harayor. O kadar ki, bayata karşı Kemal'ın izole hale geldıg'ini ya da buna zorlandığından söz edebıltr mıyız? Once şunu vurgulamak gerekir: Devamı Hayat'ın kahramanları darbe koşullarında ve inandıklan şey için mücadele ediyorlar. Kemal de mücadelesine devam edebilmek için böyle bir hayat sürdürmesi gcrektiğine inanmış. Elbette parti de böyle bir hayatı empoze etmiş. Dahası bunu yapmadığında örgüt dışında kalabileceğini biliyorsun. Inançlı bir parti üyesi için bu ölümden daha zor. Ama ne yazık ki böyle bir yaşam insan doğasına aykırı. O dönemde sız de kahramanınız Kemal gıbı aynt yaşları sürüyordunuz. Aktif mtydınız stz de siyasetle'' Evet, 19741990 arası politikanm aktif olarak içindeydim. Eski TKP'nin önce gençlik örgütünde sonra da çeşitli parti örgütlerinde çalıştım. Henüz K İ T A P bilmesi için iyi anlatman gerekir. Sözcük seçtmin, sözcükleri hangi sıklıkta kullandığın, cümleleri doğru kurup kurmadığın vb. ne anlattığından daha önemlidir. Şimdi soruna gelirsek; roman yazmayı seviyorum, anlatmak istediğim çok şey var, becerip beceremediğime de okur karar verecek... ama ben kendimi daha çok şair hissediyorum. Evet bu aralar beni dergilerde pek sık görmüyorsunuz. Ancak bu şiir yazmıyorum anlamına gelmez. Zaten ben eskiden de çok az şiir yazardım, şimdi biraz daha az yazıyorum, ama yazmaya devam ediyorum. Yeri gelmişken, şiirlerimi okumak isteyenler için yalnızca Erzincan'da yayımlanan La Poet Travielle'de şiir yayımladığımı söyleyeyim. Romanımz 12 Eylül döneminde geçtyor. Dönem romanı dıyebilir miyız o halde? Devamı Hayat bir yanıyla döncm romanı sayılabilir, ama ortaya koyduğu insanlık halleri bence her açıdan evrenseldir. Geçemişte, bugün ve gelecekte iktidarlar var olduğu sürece De vamı Hayat'ın kahramanları gibi iktidarlara karşı baş kaldıran insanlar olacaktır. Tabular ortadan kaldırılmadan, her birey özgür ve özgün iradesiyle hareket edene ve hayatımızı eskisi gibi doğal haliyle sürdürmeye başlayana kadar Kemal'ler Esra'lar var olacak. Kaldı ki her roman bir yanıyla dönemini yansıtır, bazen yalnızca üslubuyla... Bu yüzden dönem romanı gibi nitelemelcr sınır getirir, ve ben romanımın böyle anılmasını istemem. BİR YIKIM Peki son dönemde ağtrlıklı olarak bu konunun romanlarda işlenmesini nasıl buluyorsunuz? 12 Eylül'ü yeniden konuşmaya gerek yok. C), kısaca söylersek bir yıkımdı. Tıpkı depremin Kocaeli'ni, Sakarya'yı adeta haritadan sildiği gibi bütün bir ülkenin mutlulıık özlemini ve özgürlük hayallerini yok etti. Ve tıpkı depremin enkazının hâlâ ruhlarımızdan kaldmlamadığ'ı gibi 12 Eylül'ün enkazı da ülkenin ruhunda duruyor. C U M H U R İ Y E T S AYI 7 69