Katalog

'Oturup umutla bir şeyler unutayım' diyen şair; umudu vc direnci yeğlerken, yaşama sevinci konusunda da 'Şiir günlüğu nde' şunlan söyler: 'Yaşama sevinci' yok henim yazdıklanmda. Gerçekten de öyle. Doga karsısında hiçbir zaman çocuksıt coşkunluklara, sevinçlere kapdmadun, hiç kendımden geçmedim. Beni daha çok insanlarla ilişkilerim, insani ilişkiler gölürdü sevince ya da sevinçten döndiirdü. mam kendimı. Güııcel diyerek bira/ da küçümscverek andıöımız durumlar, ge nelde hayatı bütünleyen mozaiklerdir. Benim anlavışımda şiirgüncellikten ko pamaz, kopnıamalıdır. Bütün sorun bunu becerip bccerememekte.' diye açık lar. 'Oturup umutla bir şeyler unutayım' diyen şair; unıııdu ve dircnci yeğlerken, yaşama sevinci konıısunda da 'Şiir günlügu nde' şunları söyler: 'Yaşama scvinci' yok bcnim yazdıklarımda. Gerçekten de öyle. Doğa karşısında hiçbir zaman çocuksu coşkunluklara, sevinçlere kapılmadım, hiç kcndimden geçmedim. Beni daha çok insanlarla ilişkılerim, insani ilişkilcr götürdü sevince ya da sevinçten döndiirdü Ama insanın yaşamasını anlamlı kılan bir birim elbctte vardır. Kimilerinin yaşama sevinci diyc övüp bir yerlere oturtamadığı dııygıı benaeşiirîerimden de bunu çıkardım hayata övgü vc 'yaşama direncidir'. Bu direnç içindc sevincin payı, yarıdan azdır.' dcr. 'Umut yoktıır kimse yoktur umut etmemeyi önleyecck çünhü umut kaçınılmaz gelecekttr biitün gumburtıhüyle umut kaçınılmaz gerçektir çünkü birı Asya'da bıterken sözgelışı, Şıli'de öbürkü başlar' lkiııci Ycni'dcki birçok şairde görüldüğiigibiT. Uyar'dadaözeladlar vckonıışıııa dili öncnıli bir ycr tutar. 'Ağıtlar Toplamı' başlıklı şiirini bölümler halindc; Cemal'e, Edip'c, Naci'ye, Tomris'e irhaf ederken, 'lhbar' şiiri de isim listesidir bir bakıma. Mııstafa, Nihat, Kayhan, Feyyaz, Süleyman hepsi aynı şiirde vcrlcrini alır. E. Cansever in 'Tragedyaar'ı yazım biçinıiylc T. Uyar'da da bclirgindir. Bölümler halindc bazen şahıslar, bazen gün adlan bazen de tarihler konuşur. Mekân, zaman, durum ve kişiler bellidir. Bu kişiler eşi, dostu, şiir arkadaşları olabildiği gibi, kendi kanramanları ya da kitap imzalatan bir kız da olabilir. Toplandılar' daki 'Gazete 111111' şiiri, 'BaKin Artık' şiiri örnek olabilir. 'Ben soiısuz karlardayım, iyi durıırıım/ Beni bir yanlışlık bağlar rıntırna/ Birisi olmasa ben nc olıırum' dizclcrindeki Tomris l Jyar, 'Malatya'lı Abdo Için Konuşma' başlıklı şiirinde de anıhr. ' Ve ben ruhçulara görc şaşkın Zevcclere gure alkolıktım Evet gerçekten hayatımda çok ıçtinı Ne kadar içtım, ne kadar dııraklardan gt'Çttttl lirken aşk ve mutluluğun ve eski hesapJann aritrnetiğin bıle' bulunması şaire bırakılır 'Çünkü aşk bir suçlamadır/ so nuna kadar yaşanmamışsa' diyeiı T. Uyar; başka bir şiirde de: 'ama baharda ya da dı^arda sonsıız gopun altında aşkhı ask.ııı tarpıtnı nedendır bıltnmez garıp bir biçimde hep soınuzdıır kare kokıı de yoklur ' der Herne kadar 'direnci' ve 'umudu' yü reginden cksik etnıese de zaman zaman hüzünlendiği ölümü düşundugü, yalnız lıktan korktuğıı anlaı da çolaur. 'Bir korkuyi)iunı yalnız kalmaktan bir koı kuyorum/ (îümlüzleri delice calışıvorum geteleri kadınlarla yatıyorum dı yen şair; 'Kaç ozan havkırmış/ sürüi) giden /amanın artlıntfan/ sevmek stv mek/ benıle ben de' di/elerivle de sevgıyı aşktaıı ayırarak başka bir şıırde ıle, ironik bir vaklaşımla aşkı aşk sanılandan ayırır. 'Yctuııı ederim a$k değ/l bu dunyada, btrgüııcş \ılıııtıt cıı sopjıkak soğ/ığıııı bu kctrcMiıdv gozlerdekı bu bııg'u yemuı ederim kıa$k devfldır, a\hdeyıl dir daha bas.ka bir seydırkı, goz yıımıtlur ' 'Kayayı Delen Innr' ve 'Dün Yok ııııı' adlı kitaplarında yoi'gun]ug~u, yaşlanm.ı yı, bazen de mııtsuzluğu duyumsatan 1'. Uyar, 'sulardan, suların çoğalttığı seslerden ürkmeye başlar ve 'ürkü'ler yor gıınluk veıir.', 'matıağa alışkınım aslında ama/ ille kayayı delen ınciı/ sıılaıı aşan gemi' oııu usul usııl bir yokuluğa hazırlar. 'bu, yalnızlıöa da olabilir' deı birisi, 'ama bir agaç ölürse bir ormanda/ bir uğultu/ bir uğıılru' Son kitaplarında daha sade, daha annmış ve daha kısa şiirlere yönelen şa ir; notlarının birinde: 'özgürlük alabildi^ineözgürlük, şiırin sonu galiba. Çün kü şiir, mııtluluğa degil, direnmeyedir.' der. Bir söyleşide ise: Şiirde ustalasma' konusunda 1955 yılından itibaren korkuyla yaklaştığını, her şiire, şiire yeni başlamanın titremesiyle başladığını, siirimizin, ustalıj^ına inanılmış nice ünlü şairin kendi kendilerinden çektiklerı kopyalarla dolıı olduğunu' belirtir. Kısa günlüklerinde şiir ve yaşam hakkında düşündüklerıni okuduĞumuz şairin, evden çok dışarı çıkmaclığını, magazin ve ilan sayfalarına kadar gazete okudıığunu ö^rendiğimiz T. Uyar Tomris Uyar'ın kendisıyle yaptığı söyleşide: 'Güncel dünyayla ilişkilerimi iyi tutmak istediğimdcn olacak' yanıtını verir. 'Olümle gül kardeştir çünkü bizim şiirimizde/ biri obürüne kan verir' diyerek de genel şiiıimizin acılardan, kahırlardan beslendiginin bir bakıma altını çizer. 'yaşayamayacağım kadar büyük bu ve ölüm yerleşti dudaklanma dese de Turgııt Uyar; bııaktıgı şiirlerle, şürimiz içindc yüksek bir ses, guzel bir renk, ayrı bir tat olmayı sürdürecek... 1985 yılındaaramızdan ayrılan büyük ustaya saygıyla... • Kaynaklar: / Büyük Saat Toplu Şıırler Carı Yay 1M4. Arzı Hal Türkiyem Dünyanın En Cıüzel Arabistanı Tütünler hlak Her Pazarteu Dtvan Toplandılar Kayayı Delen Incır Dün Yok mu 2 Arzı Hal ve sonrası Can Yay 199 i K İ T A P dııruyor ışte/ Ama ne kadar ahşap ev varsa yakar vine de... 'Ölumün ömrü bir gün kı^ının bir gunluk ozgürlüğü yüz Itra ceza yasalamıda seıı euflasyonu hesaplayıp tkıyüz ver boylece anurlanmı\ ulursun bir daha terör bıtti ülum bıttı dlümün ömrü bir gün galıba a$k omür boyunca.. Ironi de şairin sıkca başvurduğu bir yöntemdir . 'Sözgelimı ben/ cennetteki payımdan ödüyorum/ bu akşam saatinin mutluluğunu' derkcn, başka dizelerınde de: 'lşte bundan ötürii/ hüznü artık bir ayıya bıraktım/ sevgilim sevgi lim/ bir ayıya/ ister ormanda kullansın/ ister buzdağında' der. Aşk, cinsellik ve kadın temaları ölüm temasıyla atbaşı gidcr Turgııt Uyar şiırınde. 'Binlerce Pazartesi geçti ömrümde dese de bu geçirilmiş zamanlar aşklar, sevişmeler ve kadınlarla doludur. 'Aşklar unutulur ve bazılarına yeniden başlanır', ve kadınlar: 'Bilmcyiz silahı yerinde kullanmayı/ Kim bilir silahı yerinde kullanmayı/ dağlı asklardan ve kan davalarından baskar1' dizelerinden de sezileceği gibi kullanılması bilinmeyen birer sılantır. 'Dünyanın En Güzel Arabistanı'nda şair birçok kadını koıııışturur, savaştırır ve aşkta uzlaştırır. ()nların şiırıni yazan eller; 'Kadını ve kızı ve suyu tanımaz, dayanır'... 'Beni' şi ırınde: yaparsın elbet bu ı\ındir ii'nin çocuk, onheş tane düşük ve hüzün sayntz albeni, bağışla, yongala kötii yumurtana sar beni yulum agaçlıklı olsun yalnız karanlık da oUa olur kır beni clizeleriyle lıem kadınlıgın ağrılı tarafını hem de ona duyulan aşkı erotik bir söylenıle duyumsatır. 'Ben severim omıızlarımı bir gün/ Savaşta, bir başka omuzıın yanıbaşında/ Yatakta bir incc omuzıın yanıbaşında' dizeleriyle de yaşamda iki insanın aynlmaz bütünlüğüno dikkati çeker. 'Sonsıız ve Übiirü' adlı şiirinde ise: 'her şcy öğretilip, öğreni Öfkcnin vcsevinctn ozrüne ufttntp' Dizelcıiyle başlayan aynı şiırin başka bölümünde: ' Koccı bıyıklarıyla ındı Malatya dan Çarjtlar ve urtahallı evler Semaverler ve hamurtahtalan uyanmadan. Malatya mn Kahta kasabasından ve Kahta 'nın Uzun, sılık, uzunsilik, uzun Bir davalı mezrastndan. 'Şiirde geleneksel deyimleri özellikle kııllanmıyorum. (Kendi şiirlerimi ezberc bilmem). Ama konuşma dilinden, özel adlardan lıiç vazgeçemem' diyen şair; alkolü, sigarayı ve şiiri de konu ola rak seçer. \ana olmayan özlcm bir feye benzemiyor btltnır ben yoğun ıçkı severtm ne kavurucu ne umursanmaz ne de bir şey kuyrukiuz uçurtma gibı...,' 'Alkol kendılığtnden girer erı alımlı biçimıyle ve htç çık.maz çıkmasın varsın Ölüm olsa da olur olmasa da...' Diyen T. Uyar; şiir yazmadan tutıın da şiir beğenisine kadar çok şeyi de sıirleştirir. 'Bilir misiniz aşk şiiri yazmaktan utanıyoruz artık/ ne kadar ayıp' diycrek ironıyle bir anlayışı eleştirirken, başka dizesinde de: 'işten değil aşk şiiri yazmak/ ilk sözü bir bulsam' der. 'Dün Yok mu' adlı kitabı daha çok kısa şiir lerden olıışmuş ve bu şiirlerde de; 'aslında sözcüklerin büyüsü beni kandıran'dizesi gibi şiire ilişkin anımsatışların yanısıra, 'Kayayı Dclen încir' de; 'Bir Metin Nasıl Yazılmalı' adlı şiir bulunmaktadır. 'Sonra bir cigara yakıp Cumlıurivet gazetesi' okuyan şair, yaz tutktınııcuır. Yaz akşamlarında içkisini, sigarasını bir de suyu yanından ayıımaz. Çunkü 'Su'dıır en ıyi deterjan/ suyu bile bcyazlatan' ve 'ayağımın tozuyla girdiğım mevsim yazdır/yıımuşaktır' ama: 'Kışsa/zordur yazı anlamak.', ve sigara: 'sönmüş orda Şiirinsonu Yaşama direncr Aşk, ctaseUk ve kadn r SAYFA 6 C U M H U R İ Y E T S AYI 7 05