Katalog

Necatı Güngör'ün öykülerı kııçuk kent tlokusunun egemen olduğu öyküler... Daha çok dış mahallclerındc, yoksulların yerleştığı "muştemılat" nıteliğindekı dıp dıbc cvlerdc sürüp gıden yoksul yaşamlar Duygulu, ıçlı öyküler yazan bır öykücü Necatı Gungör. ecatı CTiıngor, ılk ovku kıtabını 1973'te yayımlamıştı YolunBaşı Otu/ vıldır surılurııyor ovkıı ve ııınını o Yolun Başı'ndan sonıa yayım l.Kİıkl.ırını da ammsayalım yazarın Sev gı Ekmektır (1978), Bıı Sevda Olmck (1983), I layatımın Yedı Hıkâvesı (1984), Unutıılma/ Bır Kadın Restnı (1986), Sı nenıa Kıışu Sevgılım (1990), lyıler Genç Olııı (1998), Hıkâyemde Hayvan Var (2002) 1973'ten gunumuze bıı otıız yıl boyun ea toplam sckız oyku kıtabı vavımlamış Necatı Gungor 70'lerde 2, 80'lcrde 3, 90 laıda 2, 2000 m ılk onunda s.ımdılık 1 Soylenegclcnın tcrsıno (bıı soyltnc gclcnı anımsavalım "1980 sonrasında oykucııluğumu7 dcrın bır sııskunlıığa gıımıştıı ) en yuksek veıımı, 1980 leıde gostcrıyor dcmck kı oykucıı 13u sayisal dokume bıı baska açıdan dd bakalım ıstıyorıım Yazar, ıkı oyku kı tabı aıasinda 4 5 yılı as,mamişken, 1990 da yayımladığı kıtabın ardından 8 vıl sııskun kalıvor neclense I99()'lar oykucııluğumuzde bııyıık oncm taijiyoı llkın Mcmet Fuat'ın uyarısı, oykucıı luğumu/ u/eıındekı olu toprağının atıl ması yonundc Ardından baş,ta Ada nıOyku olmak u/ere oyku dergılerının pcş pcşt yayın yaşamına katılması Bıı nun sonucunda, 1990'laıın tanı da oıta sında yasanan o bııyıık atılım, gençlerın, ovkuyle kuıduklaıı sikı iıkılık1 Cîcnç oykuculcr bır yana, bıı gclışım erışkın oykuculen de çok olıımlu etkıle dı dııngor ıın oyku verımı bıle bıınıı gostermeye yetıyor Otu/yıl (1973 2003, 31 yıl) boyıınca yııvarlamayla hcr 4 yılda bır kıtap yavıınlayan Gungor'un ılk dı lımdeyanı 1973 199()arasındaortalama 3 yılda bır, araya sckız yıl gırdıkten son ra gelen ıkıncı dılımde hele 1 Iıkâyemde Hayvan Vaı ın basıın tarıhı ()cak 2(X)2'ın otıi7 gun onııne alındığında 2 yılda bır oyku kıtabı yayımladığı goruluyor Bıı, Necatı Cıiıngoı'ıın de erışkın bır oyku cıı olarak, 1990'lardakı oyku erkesınden nasıl etkılendığını gosterıyor kuşkusu/ Onun butun ovkulerını tck tek cle alan genel çerçevede değerlendıren bır ya/ıyı, Adam Sanat'ın eylul sayısında, ' Y.i7iyla Y.i7inca 'da yayımlayacağım ben, "Kıtaplaı Adası"nda, Gııngor'un son ıkı kıtabından hareketle, okurun Ne catı Gungor oykusunc kars.1 ılgısını çck meyç çalışacağım yalni7ca C a o A/^M.SADİKASLANKARA N İyi insanlanla havvanların övküleri marla sımgelenı olduğu oyku yor goıcbıldı lcr Daha çok cımce Ilkı, Sa dış mahallele bahattın Alı oy rınde, yoksulla kuculuğune daı rın yetleştığı laijtırarak, dcyı^ "muştemılat' nıyerındeyse tek teliğindekı dıp scslı kılarak duy dıbc cvlcrdc sııgu yoluyla ya da rup gıden yok doğrudan usa sul ya^amlar vonelen okuru, üuygulu, ıçlı oy gıi7c lduyıısal kulcr yazan bır nazdan once sı oykucu Necatı nıfsal alı^verı^ın Gungör Onun ba^ına otuıtan ovkuleıınde eı bır oykuculıık demc, ahlaksal anlayı^ına yasla değerlere, buna nıyor yatkınlık goste ıen kışılerın tu Buna gore ılk tum vedavranış damar, Osman larına genış yer Şahın le, Necatı açılıyor O, bu Cungor'lc ulanı oykuler aracılı yor gunumuze, ıyla, "ınsanlık bııgıın de so/^e allerı" tablosu lımı Hasan C)z sunuyor sankı kılıç'lasuruyor okura Kuçuk ütekı damar Be ınsanlar, bu tıır kır Y.ldız'la, dıamların seıgı Metın tlkuı lc ta lendığı anlatılar ^ınıyorgunıımıı da bııeı oyku /e.bunlaunaıdı kahramanına sira oykuculuğu, donu^uyor so du^uncc savun nuçta manın aracı kıl maya <,alışıp bu t^tc erdcmle nun otesınde kıısatılmış kıı hiçbır kaygıgut çuk kentlerde, meyen kımıle geçmışte ya da rınce bır ycrlerc gunumuzdesur taşınmaya çalışı muş, suruyor Necatl Gungör un öykulerlnde ikl yönseme iki solıyor runsal var Yoksulluk sevgi Yoksulluk gıderilmeli gorunen bu sevgl paylasılmalı ona göre "mahalle ahla Necatı Gun kı", Necatı Gun gor'un oykucu gor'un oykulerınde kendıne onemlı bır luğu ıi7erıne soz soylemeye gırışmeden yer açıyor bu kaba ayırımı yapınanın çok ycrnıdc S07 buraya dek gelmışken, Fethı Na olacağını Liuşunuum ncdense cı'nın sozlerını aktannadan geçmek ıs Nıtckım gcrek lyıler Genç üluı (Gen temıyorum Fethı Nacı, bencc eleştırı ıhş, 1998), gerekse I lıkâyemde I layvan vazınımızın çok onemlı ba^yapıtlaıı ara Var (Era, 2002), onun Sabahattin Alı ov sında sayılabılecek Reşat Nıın'nın Ro kııculıığunıın hangı anlamda ardılı ol mancılığrnda (YKY, 2003), gerek Çalı duğunu, otu/: yıllık oyku seruvLiıının kuşu'yla gerekse Reşat Nıın'nın otekı C ıiıngor u nerelere taşıdığını çok ıyı gos romanlarıyla ılgılı olarak s,unları soylu terıyor bence yor Necatı Cmngor'un oykulerınıle ıkı yonseme, ıkı sorunsal var Yoksulluk, " 'Sevgı vc şcfkat', Rcîjat Nurı'nın ro sevgı Yoksulluk gıderılmelı sevgı pay manlarında soz olarak, oğut olarak kal la^ılmalı ona gore Bıı yakla^ımını bıı maz, 'ıyılık' olarak, 'dayanısjna' olarak tun oykulerınde gorebılmek olanaklı somutlaşır 'Iyılık' etkıler bızı kotuluğe onun kızargcçcrız / Vc burada Turk halkı nın ahlakı değerlerı, o, 1950 oncesının 'Hyltop Genç Ölüp" 'eskı mahalle ahlakı' çıkar karşımıza, scv tyıler (îenç Olur cle yedı oykıısu yer gıye, şefkate, yardımlaşmaya dayanan alıyor yazarın Adını kıtaba da vcren ılk 'mahalle ahlakı' ( ) Tarıma makinenın oykıısıınde şoyle bır tumce karşılıyor bı gırışı, bıınıın sonucıı olarak koylerden zı "Sınema, kapalı bu yas,am suıcn ın kentlere nufus akışı, kent nufusunun hız sanların kııçuk dıınyalarına ışık sızdıran la artışı kent yapısının değışmesıne yol bır penceıe gıbıydı ' (13) Aıdı siıa 'Ya açını^, o eski 'mahalle ahlakı nın yarattı lancı ğı 'dayanışma'yı vok etmış, 'koşe don ülum"den de $u satırlar anımsanabı me' bıçımınde ozctlcnen 'yenı bır ahlak' lır "Kııçuk kcntlerdc yaşavan ınsanların kendını davatmıştır " dunyası, o kcntın sınırlarıyla çcvrılıdır, bu yıi7den olacak, bııralarda mııtluluk lar da kuçuk, basıt, anlanısız, hatta ba zen kotıılukler ıi7erıne kıırıılıır " (35) GorulduğuıiLe Necatı Cîungoı un oy kıılerı kuçuk kent dokusunun cgemcn Ardından, bana çok ılgınçgclcn şu dcğerlendıımeyı yapıyoı Fcthı Nacı "Re şat Nun romanlarının temel O7ellığı olan 'sevgı', 's,efkat', 'acıma', 'dayanışma', 'ıyı lık etme" gıbı duygular, tutumlar, bugun de, I'urk okurlarının belırlı kesımlerın dc ozlencn dcğerler durumundadır, Reşat Nun yıokuıken.ozledıkleııbıı dun yayı yenıden yasamaktadırlar tlk bakışta, 'vahşı kapıtalızmın ınsanı ınsanlıktan çıkaran koşullarına karşı cdılgcn bır tcpkı ya da kaçış bıçımı' deneLıhr buna Ama 'mahalle ahlakf nın var olduğu donemlere donnıek ten soz eden vok, bu nun olanaksızlığını hcpımı/ bılıyortı/ ( Ancak) Reşat Nurı'yı okumak yalnızca bır geçmıs o7İemı olarak kalmayabılır, geleceğın kuıuluşunda bır dayanak nok tasıdaolabıhr'Mll, 12) Necatı Gungör un oykulerı, I ethı Na cı'nın bu saptamasına dayanak olıışturacak oıgulerle dolu Bunu, yazar, butun oykulerınde ba^at doku olarak getırıvor onumuze Nıtekim"Gozyaşlaıınlncı la nesı" baslıklı oykıısu, doğrudan !}tı soz lerle başlıvor "Nıcedır hep aynı resmı çi7iyorsun ( ) Canlandırmaya çalıştığın o eskı ba ba ocağına, bır daha yaşanması olanaksız çocukluk gunleııne donnıek ıstıyoı sunbelkıde "(19) lyıler Genç Olur'de okurlar, unutul maz bır oyku de bulacaklar "O Benım Teyzemdı" "Mkâyemde Hayvan Var" Hıkâyemdc 1 layvan Var da seki7 ovku yeı alıvoı Bu oykuleıde Necatı Gungoı, bu ke7 de hayvanlan anlatmava gırışıyor Hangılerı bunlaı ^ Kopek ('Guınııs' vc "Çakır"), ınek, cami7 (manda) kedı at ("Destan") keklık ( ^ah ) llayvanlar la ılışkılencn ınsanlar U7erınde dı dtır mak gerekıyor Nılekını oykuleı, hayvan lar kadar bıı yanıyla da dıkkat çckıyor So7gelımı Sısıphos' ta koyden gclıp kent tc tutunmaya çalışan oyku kışılcrını, "Inek Kasap ıle Kopek' adh ovkııler de bu kentın bır kenareığına sığınıp, eko nomık ı^levı^ içintle kendıne bır veı eelı ncrck karnını doyurmaya çabalayan, ama gun gundcıı erıvıp tukenen ınsanla n, "San Kedı"de ıse artık bııyuk kente gelıp veıleşmış onun lıavhuyu ıçuıdeya şama kavgası vercn kahramanları goru yoru/ Hcr ııç konumda da roplumsal yapı kadaı, bunun bııeylcrı yonlcndııı^ı, ın sanla hayvanın ilıskısinclt, oykuye buna ben/er bır sarnıalın do^eııışı elbette ılgınç açılımlar gctırıyor Çıınku oyku kı ^ılerı, anlatılan hayvanlardan laıksızdır sankı So7gclımı' Kan Kokusu' nda me/ bahada kesımden kaçan camızla, onun peşıne duşcn Başkalfa Kor Bahn ve Abuzer aıasinda kurulan koşutluk doğ rıısıı çok çarpıcı Ancak yazar bu çarpı cılığı yansıtmak ıçın o/el bıı çaba hareı yor değıl1 Bu, oykunun anlamlandırıl ıııasıyla çıkıyoı ortava Aynı şekılde yarışlardan bevın bınek atına, ardından araba ko^umuna duşen, torbasındakı gıdası gun gıınden a7alıı kcn sonunda çalınıp belkı kcsıme gotu rulen Destan sahıbı Şahın'ın de goste ıcnıdır bır bakıına Destan ve Jjahın ad ları bıle atla sahıbı arasındakı koşutluğu vurgulamak baglamında ışjevlı bana so rarsani7 Bu guzel oykulerı okurken, oykunun sessız, bağırtısız yolcusu Necatı Criın gor'un otuzuneu yılını da kutlayacaksıni7 Nc dıyordu Gun^or, Unutıılma/ Bır Kadın Resmı'nde (Ozgııı, 1986) ' Aıtık bu kenttc, dayımla bırlıkte huncr oldu (20) Oykuculuk hunerının olmemesı ıcın, ışleyen kadar ısteyen de bulunmalı bıı nu, değıl mir1 • Öyküde Sabahattin Ali geteneği Saıt r aık ın vc Sabahattin Alı'nın 1 urk oykuculuğunde çok ayrı yerlerı var Bıı, arkalarında kencîı adlarıyla anılabılecek bırer gelenek bırakmalarından kaynak lanıyor bıraz da Kımıkyın aynı bır oy kııcunıın bıı ıkı geleneğı bırden yansıttı ğı gorulmuyor değı! cıbctte Ancak ge neide apayrı gelenekler olarak surııyor bunlaı gunumuzde Sabahattin Alı geleneğınden gelen oy kueulerm bırbırının hep suıeğenı, bır bırlerıyle bııtıınleşen bır açıdan bırbır lerıylc beıızeşen, turdes; yazarlaı olduk ları yonunde yanlış, ama yaygın bır kanı var gorebıldığımce Bu, Saıt Faık gelenc ğınclen gelen oykuculer ıçın de geçerlı 1950 kıiijağı oykuculcımı anımsamak ye terlı bıınıın ıçın ( )ysa Saıt Faık oyku ge leneğı nasıl damar damarsa Sabahattin Alı geleneğı de, gunumuzde ıkı ayrı I\A SAYFA 16 ALTYAZI: Adıma tmzalanmış kıtaplar ıçın bır kaç ay onct strte dek, yazarlarına tck tck teşekkur edıynrâum Nc kı artık buna za man bularnıyonım Gtnk pasta kutusu gerekse Cumhurıyct Kıtap aracılığıyla gondtrıltn kıtaplar tksıkstz tlınte gı<,ıyor Yazarlara, yayıncvlennc teştkkur ıdıyorum K İ T A P C U M H U R İ Y E T S A YI 70