Katalog

"Ben doğaçtan söylemem. Doğaçtan söylenen şiirlerin anlam ve mantığı olmaz. Bu nedenle de yaşamazlar. Yazamadığım için pek kolay şiir dizemiyorum. Âma, yi ne de çok ıızun siirınez şiiri kolarışını. Dizeleri aklımda rıı tar, birçok kez tekrarlarım. Eğer, şiiri tür küleştirmek istersem, ona uygun bir avaz bulunjm. Yoksa bir deftere yazdmnm. Böylece artık şiir bcnim şiirim olur." Âşık Veysel'in bu sözleri, doğaçtan süyleme varsayımını yi kar gibidir. Okuma ya/ma bilmeyen dığer âşıklann da Veysel gibi, şiirlerini bir kota rışları olınalıdır. Buna karşdık, Âşık Veysel, bazı gele ncklcri ve bzellikle sııfi Alevi zümreler aıasında yaygın olan, "Hak âşıklığı" olu şumunıı izlemiştir. Bu çevrelerce, nalk şiirinde, nesnel dünyaya duyulan asktan, Hak aşkına doğrıı giden bir olgunlaşma olduğu varsayıiır: Altmış ikı yıldtr senı aranm l'ukcnJı sabırım yok.tttr kararım Ihğfi t<ı$<ı kunici ku^ii stmırım Kımw hılmcz bıknit'tını ışını Günümıiz ünlii yazarlarının bazılarının yapıtlarında onun dizelerine rastlanır. Yaşar Kemal'in "Yer Demir Gök Bakır'ında, Muhtar Sefer şövle söyler: "Ciiin geçırip fırsat vermemeli /amana" Aijik Veysel'in şiirlerini toplayan kitap ve antolojilerde, onun yetiştiği bölgenin, sozcüklenni bilmemekten gelen yanl|,şlar vardıı. Biıini örnek göstereceğiz: Âşık Veysel, baltasını çalan birine Kanımctli garip başın deı. "Karametli", dertli, belalı anlamındadır. Tiım kitap ve antolojilerdc bu dize Kcrametlı ganp bayn olarak ge(,er. lstanbııl'a geldiğınde, Sirkeci'de Afyon Eskişehir üteli'nde kalırdı. 1964 ydında onıı zıyaretımde tııttuğum notlardan kimilerini de buraya koyaeagım: Burası üc yataklı bir oda. Bırinde Aşık Veysel, birinde oğlu yatıyor. Â^ık Veys>el'in yatağuım yaııma, etajer yerine bir sandalye çekilmiş. Ceketı sandalyenin arkalığına asılı. Sandalyenin üi>tünde, el örgüsiı beyaz yiin çoraplar, sigara lablası, ağızlık, eski bir eakmak ve daha bir ikı ufak tefek var. Bir çala hissettim bu sandalye düzeninde bizim îjarkiijla'yı. Vataklardan birinin üstünde "libasını soyunmuş " saz, duvara yaslanmış. Elleri titriyor. Yatağının ueunda asılı duran peşkire bir uzanıyor. Yetişemiyor. Oğlıı veriyor. Onune seriyor. Bir çay söylüyor. Bana da. Ve sigarasını yakıyor. Bir dize anımsatılınca, şiirin tiımünü okuyor. Plak tloldurınaya gittikJerüıi söylüyor. 'Hfendim, kendileri gelip ccitürecekler ki söyleye insan. Biziın gidip zorla doldurmamız olmııyor. Bııgiin girrik, bir plak doldurduk. Vakit geeti, falan dediler. Daha doldurtmadılar. Butun şiirlerinin Maarir Yayınevi'nin kitabında bulunup bulunmadığını konuşurken, 'Tanrı'ya Hitap'ı kendi istegiyle bu kitaba koymadığını sandıfiımı söyledim. 'Evet' dedi. 'Onu koymaktan çekindim.' Yüzyıllar siiren baskılar yüzünden siniyoruz dedim. 'Bilhassa dini baskılar' dedi. Giinümüz aydınlarından da söz ettik. CUMHURİYET KİTAP SAYI 684 EFSANEVİ RESSAMIN FİLME AKTARILAN SIRADIŞIÖYKÜSÜNÜN KİTABI veysel. öğrenciiere saz çalarken. HAYDEN HERRERA Yaşar Kemal'ı tanıyıp tanımadığını sor dum. 'Tanırım' dedi. 'Bizinı k(>ye de gelmisti. ()n yıl kadar oluyor." Yaşar Ke mal'in başarıhırını anlattım. tnte Memed'in yirmı beş yabancı dile çevrildiği ni falan. 'Eferim, Eterim' diyordu. Aşık Vevsel'in kişiligi nasJ? Ağırbaşlı, görgülü, duyarlı, seçkin, esprılı, ödiinsüz, sıcaK ve insancıl... Bunları görıiyonım." Bulunduöu meclisin canlı, tetikte ve öz dolu ruhuydu. Zunpe tavırlıyı havalardan toprağa luç üstii dıişüren ince oklaı atardı. (), ölümüne kadar gelişimini siırdıirdü. En güzel bazı şiirlerini ölümünden hemen onceki yıllarda soyledi. Onu izleyenler iein her zaman yeniydi. Son za manlarında ona yetişemiyordurn. Birbirinden güzel şiirler ortaya eıkjrıyoıdu. Yııkarı Kızılırmak boyları kııltürunu yeni bir deyiş ve birleşiıııe ulaştıı an özgün bir sanatçı ve kültiir adamı olarak, XX. yüzyılın son (,evreğinde Türkiye'de bütün sanat ve kültiir alanlannda kimsenin ulaşamadığı çok yaygın bir ün kazandı. Değişik kültürlerin ve olağanüsrü bir yaşamın birikiıninden oluşan sesi, yalnız bir bölgenin değil, bıitün bir iilke halk kultürünıin simgesi oldıı. Aşık Ali lzzet şöyle der: " ü , bir yol tııt tıı. Sonuna kadar gitti. Şaşılacak iş canun". Aşık Veysel'in şu sözleri birazcık ol sun bu "şaşılacak iş"in sırrına varabilmemizi sağlar: "Şiiıime başlarken köylüyü düşünürüm. Köylü beğenecek mi bu şiiri, onu düşünürüm. Yakınlarııııı, birlikte çalıştıklanmı, arkadaşlarımı düşünürüm. Onların beğendiöini, Istanbul'dakilçr, nastl olsa beğenir '. Aşık Veysel olayı, yalnız Türk kültür tarihınin değil, bütün insanlık tarihinin de en ilginç olaylarından biri olmalı. Türk toplumunun tarihinde, din dışı alanda, yaşarken soylence olan kişilere pek rastlanınaz. Çağında l'ürkiyeli birçok sanatçı, bilgin ve ıınlu kişi, onunla konuşmak, dostu olmak için Lstekliydi. l'ccer'mı A$ık Veysvl'le (lezen tnsan yorulur mu Âşıklarını ve genel olarak halk kültürünü yüzyıllar boyunca küçümseme geleneği olan bir aydınlar takımı arasınua da Âşık Veysel'in kazandığı saygı, kültür ta rıhımızin ender ve en önemli olıışumlarındandır. ü , insanoğlunun nice yetenekli, nice dayanıklı, nice yenilmez olduğıınu gösteren güç ve umut kaynaklarımızdan biridir. • Dostlar Beni HatırlasınÂşık Veysel Hayatı ve Bütün Şiirleri/Uıktîap Kıtabevi/244 i +16 s alhum Rİİ2İ ^ "Frida, (...) radikal sanatın, romantik politikanın, tuhaf aşkların vc fizikscl acının, insantn aklına 'Ncdcn bunları daha önce anlatan olmadı?1 sorusunu getiren büyüleyici öyküsüdür." R. Z. Sheppard, Time En güzel şiirler 17 dile çevrilen orijinal yaşamöyküsü YAYINEVİ Ankara D A ^ I T I M ' İstanbul KİTABEVİ Ankara 0.312.4344999/Faks:0.312.4317758 0.212.5225201 / Faks:0.212.5274119 0.312.4344106/Faks:0.312.4331936 www.bilglyayinavl.com.tr SAYFA 9