Katalog

dogezegeni"nden başlamak daha doğru olacaktır. Reşyiız yil gibi uzun bir aracıan sonra, bugün de onun yaşamın;) ilişkin ayrıntılar üzerine, birbirinden iarklı yorumlann öne süriılüyor olması, 1965'te ele geçirılen Madrid elyazmalarının okunnıasından sonra bilekuşkııların sür mesi, sanatçının düşüncelerine ışık tutacak başka keşiflerin gtındemegelebiJeceği varsayımını haklı gösteriyor yazarın. Böyleolmasınakarşın.kitabınyazarı, Leonardo'nıın kişiliği ve etkinlikleri ıızeriIK hiç değilse "açık seçik bir tablo" sunabildigi inancındadır. Yazarın kııllandığı dilin ve bıı arada çevirinin berraklığı, gerçekten böyle bir tabloyla karşı kar şıyageririyorokuru. Karşıt görüşlere raömen, Leonardo'nun bir bilgin, hem de "ilk bilgin" olduğuna inamnaktadır vazar. Bir araştırma olan bilim, öncelikle kıışkıı duyar, hayal gücünu kullanır, sorunsal yumakları açmaya ve çözmeye ça lışır. Yazara göre Leonardo, bu kıstasların tümunü yerine getırmiş, bulgularını bırleştirmeye çalışmış ve "bütünsellikçi düsüncc"den yana olmııştur. Dolayısıyla da nir bilgin imajı çizmiştir. Sanatsal ıırerımınegelince, birsanatçınuı cinsel dürtülcrini eser yaratarak bastırdıgı goruşüne karşı çıkan günümüzün birçok psikoloğu gibi diışunmekredir Michael Whıte da; ona göıe, Leonardo'nun güdüsu, onrelikle öğrenmeye karşı doğal tutkusundan kaynaklanır. ()ğrenmcvc karşı kalıtsal bıryakınlığının bulıınmjsı ve dogadaki olguların kökeııiııdc, bu olgıılarr yonlendıren nedenle rın aıaştınlmabina yönclik ilgisi, çağdaşlarından hırklı lıır s.ınatçı n'gürü çıkarmaktadır kar^ınıua. üzclliklc kuşların uçıışıı ve insan anatomisindeki gizli ilişkileri, gozleın vc deneyım voluyla anlamaya çalışmasında, kuşkusuz bu ilginin öncmli bir payı var. Ün, yazarın da haklı olarak değindiği gibi, bulanıkbirnitcliktir. Yaratıcı vebulgııl.ıyıcı ınsanların çabalan, moda olan 11 1 lONARDC hevesler yiizünden zarar görcbilir. Leonarcıo için böyle olmamıştır. Leonardo'nun sanatçı olarak unü, her zamanki kadar güçlı'i. Yazarın şu görüşiine katılmamak mumkıın değil: "Hiçbir zaman görülmediği kadar Ueri teknolojinin ve olumlu bilimsel gelişmelerin egemen olduğu bir dünya varatmaya doğru rıamle yaptıkça, onun bir muhendis veözgün bir bilimsel düşünür olarak önemi, zamanla azalacagına artmışrır". Yaşadığı dönem açısından da Leonar do, bilimsel bulgularına ve araijtırmalarına yansıyan görünümüyle, insan yaşamının değer taşımadığı bir dcinemin yapısıyla da örtüşmez, insancıl bir kimlik çizer. 1485'ten basjlayarak tuttuöu notlar, çizimlerini olıışturan gözlemler, hep insan mutlulufiuna katkı yönünde olmuştıır. "Sanal" yolculuklara ilgi duymuş, görü^ ufliunu genişletecek rirsatla rı değerlendirmişti. Biitün araştırma ve gözlemleriniıı odagına insan kavrammı otıırtmakta tıtiz davranmış olması, ondaki insancıl yaklaşımın doğal bir sonıı cııydıı Atölye hocası Verrocchio'dan öuıcınliklerini, orneğin yaşam boyu dost olarak kaldığı Pacioli gibi uzmanların goruşleriyle ve başka araştırma kaynaklarıyla ılengeleyici bir düzeyde tutması, oğrenmevc ve bilgı bırikimine açlık diizeyinde ılgi duyması, başka nasıl acıklanabilirr1 Sahıp olduğu eklektik kafa ya pısı, hiçbir sınır tanımayan akdcı tııtıımuydu Leonardo'ya gerçek kimliğini kazandıran. Yazar, kitabında Lconardo'nun sanatçı vc bilim adamı kimliğiyle bütünlcşen bu kişilik acılunlarını, kronolojik bir sı ralama doğrultusunda, kendinin ve eağdaşlarının düşiinceleri ışığında ineele mekte, onu Leonardo yapan etkenlerin peşinden giderek, örtulerin alrında giz li kalmış gerçelderi, nedensellik bağlamında irdelemeye çalışmakradır kıtabın da. Rönesans düşünürü Peckham kadar, söz gelişi Arap dıışıınııriı tbn ül Iley sem'in görüşlerınden deesinlcnmiş olan Leonardo'nun bilim konularına evreıısel gerçeldikler kapsamında bakışı, yazara göre, bir ilk bilgin olmanın da somut göstergeleriydi. Kitapta, Leonardo'nun Haliç üzcrinde Asya ve Avrupa'yı birleştiren bir köp rü yapımı için II. Bayezite bir mektup gönderdiği kunusuna da değıniliyor. Sa rıatçı bu mektııbunda, yeldeğirmeiıi inşaatı ve silo poıııpası yapımında deneyimli olduğıınu öne sürmüştü. Ancak yazara göre, bu mektup sultanın kârıp lerince KÖtü çevrilmış ya da sultana hiç ulaşmamıstı. Buna benzer bir olayın, Floransa'cla Arno üzerine ahşap bir bariyer inşası nedeniyle de gerçekleşme miş bir başka projeyle benzerfik göstcrmesi, Leonardo'nun yaşamında, çoğıı zaman varım k.ılmıs giıişimleı i(,in de aydınlatıcı biı bilgidir. Bovlesine akrıf bir çalışma yaşanıınııı içinden, delteılerine uuştiığtı şıı not, Le onardo gerçeğıne işık tuttuğu gibi, her tarihsel dönem için bir slogan olma özel liğini de yansıtır: "Işlemeyen demir paslanır, durgun sıı sattığını yıtırır ve soğıık ta bıız tııtar. Aynı biçimde laaliyetsizlik de, aklın gücünu zayıflatır."* Leonardo, ilk Bilgin/ Michael Whıtc/ Çevırcn. Ahmcl Ayhan Çagjayun/lnktlap Kıtabevı YJ 2001, istanbul/176 s. Yazmak, tedavi edilmesi gereken bir hastalık mıdır? Çok başarılı bir edıtor olarak ün yapmış bir yayınevi sahibi, eserini basmayı reddettiği yazar adayının ıntiharı uzerıne meslegını sorgular ve bir sonuca vanr: her hafta kotu yazılmı; onlarca dosyayı onune yıgan bu ınsanlar, hastadır. Tıpkı alkolıkler gibi, onları da tedavi etmek, bu bağımlıhktan kurtarmak gerekir. Adsız Yazarlar Kulubıı, yazı yazma tutkusundan hareketle, okurların hıç bılmediği yazar yayımcı ilışkısini öyküleştiriyor. Yazar JeanMaıre Laclavetine de ışının erbabı: romancı, çok sayıda kitabın yazarı, değeri tartışılamayacak bir çok edebıyat ödülünün sahıbı ve hepsinden onemlisi, Fransa'nın dünyaca ünlü yayınevi Gallimard'ın yayın kurulu uyelerinden bıri. Olağanüstu hoş bir kurgu, zekıcc gclıştırilen espriler, kıvrak bir dil ve sürpriz sonuç. JeanMarıe Laclavetine www.dogankitap.com DOĞAN KİTAP