Katalog

Kadınların cınsel kımlıklen de onem taşıyoı lzgu'nun oyunlarında Cınsel çe kımlen eksıksız bu kadınların Orneğın Gecekondu'da, gelınlık kız sahibı, dort çocuklu Medıha, kocası tarafından halâ ar/ulanabılen bır anne kadındıı Izgıj oyunlarında, kadınJann, one çık ması ıstenmeyen gL<dı değerı cinsellıkferı Btınıı açığa çıkarmaktan ozellıkle kaçını vor yazar, rollerının /orladığı bır hafıi meşreplığıbılekadınlarayakışnramadığını, bunubıraz zorlamayla yaptığını !>ezı yorsunu/ onun Ancak cınsellığı, kadının olma/sa olmaz değerı olarak gorduğunu de belııtevmı î/gu'nun Oyunlar ıçınde, tek aykırı ornek, Uç Kuruşluk Dıktator'de Başkan'ın karısı gorunuyor Kadın hem uretken değıl, nem kocasına karşı ıkıyıızlu, ayrıca onu ne çıkanlayatabılecck dc bırı Buıada Izgu nun aıleye yaklaşımında yenı bır ıpııcııyla karşılaşıyoruz Halk aı lesı onun ornekledığı aıle Halkı ezenle rın, somurenlerın aılelerı, anne kadın ol sa da, olumlu nıtelıklere sahıp değıl kesın hkle Neden' Lh, şunu soyleyebılırız aıtık Muzarfer 1/gıı, safını, tararını tutmuş, bır ya/ar O, bır halk yazarı Ya oyun yazarı olaı ak? Bıı halk tıyatrosu ya/arı' denebılır mı aca ba tzgu ıçın? Bence kuşku yok kı, bır halk tıyatrosu yazarı oncelıkle Izgu Burada, bu konıı uzerınde bıraz dıır mak gereğı duvuyorum Tuıktıvatıosunun otedenberı "halktı vatrosu" bağlamındabııtunscl bırkuram çalışmasindan bu yonde sağlıklı bır oyun dağarından yoksun olduğunıı duşunmu ijumdurhep Ovsa tıvatıomuzun bu an lamda çok verımlı, zengın bır bırıkıme sa hıp olduğu kanısındavun ben üzellıkle çok genlere gıden bır tarıhe sahıp halk gulınecesınden, sevıılık ovunlaumızdan orta oyıınlarından yararlanılıp bır "halk tıyatrosu" ayaga kalduılamamış, şımdı lerde yu/lerce ovıına sahıp bır dağara da 1 ulaşılamamıştu nc vazık kı Bunda devlenn yaptiğı yanlısların da pavı bulunduğu dus,unulebılıı elbette Gunumuzde Anadolu'va vayılmış oz erk toplulukların, profesyonel halk tıyat rosu sahnesı olaıak gorece adları anılabı lecek kımı grupların sergıledığı oyunlar, bu yonde buvuk bır voksulluk vaşandığı nı ortaya koyuyor Oysa bana gore 1 urk tıvatıosunun halk tıvatrosu bağlamında bır /.ıak gostermcmesı gerekıyor Ne yazık kı bu zaal orneğın ara rejım lerde acı sonuçlar verıvor, tıyatromuz, halk Uyatrosu, hele hele polmk halk tıyat rosu bağlamında, kendısınden beklenı lenlerı yerıne getıremıvor bıt turlu So nuçta boşkık doğuyor 1980'lerde, Dano ho gıbı bır yazarın bunu kapatması yo nunde çabalara gınlmesını, gazete yazıla rının, hatta habeıleıının ya da kımı me tınlerın sahneye taşınmasinı bıına bağla mak olası Ama yazarları vuıeklendırme yen, alışageldıklerı orneklerın dısına çık mayan odeneklı, odeneksız toplulukların bunda hıç mı sucu yok pekP Oyleyse konuyla ılgıJenen herkesın uze rıne onemlı gorevler duşuyor îşte Muzaffer Izgu tıyatrosu bu yuzden buyuk onem taşıyor Ben kendı payıma, îzgu'nun halk tıyatromuzun daöarındakı gedığı kapatmada onemlı bıı ışlev ustle nebıleceğını duşunuyorum Yeterkı.Tur kıye'de tıyatroyla ılgılenenler, onun ayır dına varabılsınler, onun yanında yetenek 1 gosteren otekıleııne el uzatabılsınler Orneğın Kasabanın Alılerı, uzerınde yapılabtıecek kımı değışıklıklerle, Oktay Arayıcı'nın Rumuz Goncagul'u (Mıtos. Boyut, Ikınu Basıın, 1996) gıbı, Turk halk tıyatrosu dağarı ıçınde, vazgeçüemeyecek yapıdardan bırı olmaya adav Nekjyayım lanmadığı ıçın olmalı, Rumuz Goncagul sıklığında goremıyoruz onu sahnelenmız de Aynı şekılde Uç Kuruşluk Dıktator de polıtık halk tıyatromuz ıçın çok guzel CUMHURİYET KİTAP SAYI 676 'Halk tıyatrosu' bır ornek oluşturabüecekken, onu da go remıyoruz oyun dağarımız ıçınde Kasabanın Aklerı, kızlannı doktorla ev lendırmek ısteyen ınsanların bırbırlerıyle rekabetleıınden alıyor asıl gucunu Ne kı Alıler arasındakı rekabet, dolantı kotne dısının kımı ozellıklerınden yararlandığı halde yukselıp de bır doruk oluşturamı yor bır turlu ü t e vandan tek açılı bır dra matık çatışma çıkıyor karşımıza, o kadar Oysa kabasadakı Alıler, kizlarını doktor la evlendırmek ıçın yoğıın ıığras verırken, kasabalı Cıvan'ın, belkı de ılerlemıs yaşı na karşın yoksulluğu nedenıyle hâlâ be kâr olusu, oyuna ıkıncı bır dramatık ça tışma olarak yerleştırılebılırdı herhalde Kasabanın yoksulu evlenemezken, eşra hn, kizlarını gelırı ıyı olarak duşunulcn doktorla evlendırmeye yonelı^ı, ovunda gereken ağırlığı bulamıyor çunku kendı sıne Ama yayını a^amasında, yazarın oyu nu gozden geçırıp bu eksıklığı kapataca ğı umıılabılır Muzartet îzgu'nun, genelde bolunmuş sahnelı ovunlar kurduğu gozlenıyor Bo lunmus bu sahnelerı, hızlı oır trafıkle bır bınne bağlıyor yazar Bırınden dığerıne, dığerınden otekıne geçerken oyuna dına mı?m katmaya yonelıyor bu yolla Ya da skeçlerı, bır zıncıılemevle ıç ıçe yerleştı rıyor Ancak Izgu'nun, bır ovku ve bıçem bır lığı kurmada ozenlı nldıığıı da soylenebı lır oyunlarında Anlatmava kovulduğu oykude sonıına dek gıtme kararlılığını surduruyor hep Bu anlamda sovutlama lara sevırcıve bırakılmı^ boşluklara pek rastlanmıvor onda Bu, onun bıı halk tı vatrosu vazan olmavı benımsemesının de bır gosteıgesı bıçımınde aluıabılıı sanı vorum Nevarki soyutlamavavonelmck sızın olanı olduğu gıbı vansıtmava çalı^ mak, estetık dağılmaya sahne ekonomı sı bağlamında hanialla^mava vol auvoı Nıtekım Gecekondıı dakı en onemlı ek sıklık bu bana gore Çunku Gecekon du da ovkııyu anlatırken İ7gu, bır vasan tı anını sankı sahneve tasjiyıp bunu sahne duzlemınde venıden kunıvormuş ızlenı mı bırakıyor Ovku ve bıçem bırlığıne sahne değı ı şımlennın hı/ akı 5ının sağladığı olanak lara sahıp olsa da bu durıım oyıınun tı yatral sunumunda bır /ayıflığa neden olu yor Sonra konu^ma oıgusundekı denge yı bo/up ekonomık olmasını engellıyoı Sozgelınu Gecekondıı da konusmalarda kı tekrarlar ıster ısteme/ oyunoa bır du ^u^e yol açıyoı Ornekse Selahattın'ın Medına'nın Sevım'ın kımı konusmaları anımsanabılır Bırbulguı yemeğı.bırbar dak ?eytınvağı gereğınden tazla uzatılı yor Cîecekondu damınuı akması ıse kor kor parmağım go/une bıkkınlığa yol açı yor Llstelık uç decoi.ukoyuneuyayerve 1 rıldığını anımsatavun ovunda 1/gu'nun, konusjiııaların ekonomık tıı tulması gerektığını, beden dılının onem lı bır ışlevı bulunduğunu pek dıkkate al madığı goruluyor Ote yandan Kasaba nın AMerı'nde, otekı oyunlarında pek go rulıneyen bıı yaklaşım da sergılıyor Oyunda kasabanın onde gelenlerınden Şerıf Alı, Lmın Alı, Âdem Alı, Mustafa Âlı'nın konus,malarında sergıledığı yerel dıl, sıcaklık yayan bır etkı sağlıyor Bu arada muayenenanede ortalığa Dakan Cıvan'ın her sahne alışında, Doktora "în neyı gaynedıveren miı1" (Iğneyı kaynata yım mP) bıcımındekı yınelemesı de dı le yaslandınlmış gulduruye guç katıyor Alılerın, oyunda komık bır dortlu oluş turduğu, bunun oyuna, yoğun bır eylem lılık kattığı soylenebılır elbette 1/gu ovunlarında yerel ağza pek yer vermıyoı oysa Ancak Kasabanın Alıle rı'nde bunun en ılgınç ve doruk orneğını vernıekten de çekınmıyoı Bu doğrul tuda bır yerel ağız orneğıne belkı Kara Duzen'dekı Çoban Sulu'de ı astlanıyor, o kadar îzgu, teknık anlamda, açık bıçımlı gos tetmecı ovunlar kadar dramatılc butun luk sergıleyen oyunlar da yazıyor Lutfen Kızımla hvlenır mısınız'*, Reçetesı Peçe te bu turde oyunlar Ancak ıster açık bı çımlı, bolunmuş sahnelı gostermecı oyunlar, ıster dramatık butunluklu oyun laı olsun, dolantı komedısınden, durıım lardan, sozlerden yararlanma yolunu ız lıvorhep Izgu nun.oyunlannda.tıyatral olanı değıl ısjevsel olanı yeğledığı soyle nebılır Zaten halk tıvatrosu yazarı olarak bıı vanı one çıkarmıyor mu onur" Üç Kutu^luk Dıktator de bıçem anla mında venı bır yaklaşımın da ıpuçlarıvla karşılaijivoruz Otekı ovunlarında daha çok alavsamaya, gulmeceye, bunların harmanlandığı kara gulduruye vaslanılır ken ılk ke7 bu oyunda, bır olçude aykırı Kerçckçılığın (gıotesk) ıpuçları da çıkıyor karşımıza Ustelık oyun, otekılenneoran la, yoğun soyutlamasıyla da zengınleşmış gorunuvor re ae kalmayagorsun, ınançlarını bde yer" dedırtmemış mıdır bıze? (Bak Mıtos Boyut, 1993) Bu tablo, akılcı temelını de yıtırıyor gorulduğıı kadanyla Butun bunların ardından, Muzaffer Iz gu tıyatrosunun genel ozellıklen, aşağıda kı bıçımde sıralanabılır Izgu, yer yer çağdaş, yer yer polıtık halk tıyatrosunun ardılı bır va/ar olarak alınabılır Izgu, halkın yanında yer alan oyun larında onların yaşantılarmdan kesıtleı yansıtan bır yazar olarak gorunuyor Ko nularını dd bu nedenle genış halk yığın laıınuı sorunlarından alıyor Bunları yan sıtırken, karmaşık soyudamalar yerıne ya lınlıuı yeğlıyoı Izgu, sanatsal bağlamda belırlı bır tı yatro anlayışına yaslanmakla bırlıkte, tı yatrosu ıçın gerelc gorduğundc, her tek nıkten, heı bıçemden yararlanabılıyor Izgu, yumuşak tutumlu bır oyun va zarı Sert tutumlaıdan olabıldığınce ka çınırken, kara gulduruye yaslanarak oyunlarını vumuşatıp seyırcmın eğlenme sını de goz onunde bulunduruyor Bu çalısmanın ortaya çıkardığı bır so nuç olarak şıı da alınabılır bana gore Muzaffer Izgu, I urk halk tıyatıosunun tam bır ardılı olsa da, bu bağlamda adı na yakışan bır konumda bulunduğunu soyleyebılmek zor onun' Bır gulmeee ya zarı olarak oykulerıyle, romanlarıyla çok yoğun ılgı derleyen Izgu'nun Turk halk tıyatrosu dağarında da suıeklı yer alma sını dılemek duşuyor bıze Umarım bu çalışma, bu anlamda bır boşluğun gıderılmesıne katkıda bulunur da, Turk halk tıyatrosu ıle Muzatfe: Izgu tıvatrosu arasında kurulacak bağ ıçın ça ba harcayacaklan vureklendırıı Buna, Muzaffer Izgu'den çok halkı mızın gereksınımı olduğu kanısındavım ben • Üç Kuruşluk Diktatör Dramatık butunluklu ovunlaımdan bı rı olaıak Uç Kuruşluk Dıktator, aykırı gerçekçılıkJesarmallanmış.bıçınn, yoğun sovutlaınası banvo vemek sahnelermtie kı vb tıyatral eğretılemelerı nedenıvle, Îzgu'nun ovunları ıçınde çağdas,, polıtık halk tıyatrosu orneğını kendısıne en çok yalu^tıtan ovun olarak alınabılırmış gıbı gelıyor bana Oyunun, 1 urk halk tıvat losunun dagaıma eklenebılecek en ıyı or neklerden bırı olduğuna ınanıyoıum bu nedcnlc Kımseler ayırdında değıl galıba ovıınun Ahmct Cemal'ın vurekten katıldığım sı/lanması yonıınde,tıvatrocularımızı okuılaijtırmak, deveve hendek atlatmak tan guç ne va/ık kı Muzaffeı Izgu, dramatık butunluklu ovıınlaıında da bolunmuş sahnelerle ya dabolumlemelerletıyatıosunukuranbır yazar Orneğın UtanmıyorumUş.uyorum, Kara Duzen boyle oyunlar Utan mıyorum Uşuyorum, bır dızı skecın bırbırıne ulanmasıyla oıtaya çıkmı^ bır ovun Burada I/gu'nun, oyunlarına kattığı bır yan uzeıınde de dıırmak olası kara gulduru Ozellıkle açık bıçımlı oyunlarını, bununla yoğurduğu gozlcnıyor Iz gu'nun Nıtekım bu ıkısı, vazarın bu ozel lıöını vansıtan ornekler Ancak hıçbırı, Üç Kuruşluk Dıktator'de olduğu gıbı, aykıtı geiçekçdıkle sarmallanamıyor bır turlu Utanmıyorum Uşuyorum, bır donem, uzak vakın Brecht etkısıyle, bır ornek ya zılmış oyunlardan bırı gıbı Bu arada h gu, otekı oyunlarında pek gormedığımız bır yol da ızlıyor Açık bıçımb oyununa seyırcıden eylemlı katkı alıyor Hatta on ların "yargr'sına gore, oyuna ıkı avn son yazıyor Gunumuzde gıderek etkısızleşmış, se yırcısını yıtırmış gorunen bu tur oyunlar, estetık butunlulc anlamında ne yazık kı goz doldurmayan oyunlar Bu turde kı mı ovunlann bugun gen bır duzlemde kaldığı da soylenebılır Nıtekım 6 Tablo da, kendısıne pezevenklık, katıllık, kaçakçılık yapmayı, karşılığında zenguı ol mayı oneren Adam'a karşı Aç, onur sımgesı gıbı davranır Oysa Sermet Cağan, AyakBacakl abnkasında, "însanbırke SEVDAYA UZAKTAN BAKAN KADINLAR M Nacı Unver Aykırı lllşkikr yaşadılar. Aldutıldılar, aldattılar. tlglnç evllllk karurlart aldılar. Ayrıldılar, ama sevdaya hep uzaktan baktılur. l'eki, klmdl bu kadtnlar?... Izgu halkın yanında ver aian oyuniannda onlann yasantılarından kesltier yansıtan btr yazar Tel (0312)354 83 00Faks (0312)354 83 09 E posta arkadas@arkadas com tr http //www arkadas com tr SAYFA 15