Katalog

'Ayla'yı (bir de yazanndan) Dinler misiniz?' Evin İlvasoölu ten? Türk besteci ve yorumculanndan 1980'li yılların başında çok az kişinin habcri vardı. Bu sövleşilerle onları hem kendim tanıyordum hem de birazcık olsun tanınmalarınn araç oluyordum. Oılkadımnı sonrastgeldi, Söylesilerhangı ılkıden do$du J Söyleşi harika bir şeydir. Yaratıcı soru sorduğunuz zaman karşınızdaki sizi tamamlar. Onun yanıtından ateş alıp yeni sorulara yönlenirsiniz. Özellikle mikrofon ve ekran söyleşileri sabun köpüğü gibi uçup gider; onları yakalamak, sayfalarda belgesel bir başvuru niteliğine bürümek için kolları sıvadım. 1989'ua Türkçe ve Ingilizce olarak yayımlanan "25 Türk Bestecisi"nin ardından "Müziğin Kanatlannda Söyleşiler"i yayımladım. Her ikisi de PAN Kitap'tan çıktı. Bu alandakien özgün çalışmanız "Zaman Içınde Müzik"i (1994) CemalReşi/ Rey, Necil Kâzım Akses, llhan Usmanbaş kıtapları ızledi. Bir bütüne doğru gidts, lanıklık, müziğe adanmış hayatlan anlamaı'anlamlandırma/anlatma yolculug'u.. Evet, birazbuyolculuklartntzdan söz etmenizi ıstiyorum. () buluşmalarınız, çalışmalann seyri, tanıklığınızdan.. • Ülkemizde yerleşmİ!; bir kanı vardır: Klasik müziği anlamak, ondan kâm almak için uzun yıllar süren eğitimini görmek gerektiğine inanılır. Oysa bu soylu sanata yaklaşabilmek için insanın kendi kendini yetişdmıesi de olasıdır. Eğer birtakım ipucları veren, neyin niçin öyle yapıldığını, tarinçesini anlatan bir el kitabı olıırsa çok daha cabuk bu dünyanın kapılarını açabilir diye diişündüm. Doğal ki benim bu çalışmamdan önce de yazılmış müzik kitapları vardı. Faruk Yener, llhan Mimaroğlu, Bülent Tarcan, Mithat Fenmen, Gültekin Oransay, Ahmet Say, Cevad Memduh Altar gibi düşünür ve yazarlar klasik müziği sevdiren, Türk çağdaş müziğini tanıtan çalışmalar yapmışfardı. Benim "Zaman İçinde Müzik kitabımın başlıca özelliği zamandizinsellik içinde her bir dönemi anlatırken birebir o dönemin en alımlı yapıtlarını da CD'ler ile örneklemek oldu. Kitaba ekli on kompakt diske satırlar arasında bir sol anahtarı ue gönderme yaptım. Eğer o besteciye ilgi duydunuzsa örnek bir yapıtını dinleyip K.ulaklarınıza yerleştiriyorsunuz. Sonra da müzik kitaplığınızı dilediğiniz gibi zenginleştirebilirsiniz. Yapı Kredi Bankası'nın 50. yıl armağanı olarak genel müdür Bıırhan Karaçam tarafından ısmarlanmıştı. Bugüne dek altı baskı yaptı. Son bölümünde de yine çağdaş Türk bestecilerinin bir özetini yaptım. Cemal Reşit Rey'den Aydın Esen'e dek. Onların yapıtlarından örnekleri de onuncu CD'de topladım. Ardından Cemal Reşit Rey'in özyaşamöyküsünüyazdım: "Müziktenîbaret Bir Dünyada Gezintiler". Ünu "Necil Kâzım Akses Minyatürden Destana Bir Yolculuk" izledi. Kitap çıktıktan biriki ay sonra Necil Bev'i yitirdik. însan böylesi kapsamlı biyografiler yazarken kahramanı ile çok yakınlaşıyor. Necil Bey'in ve eşintn art arda ölümüyle sanki ailemden biriferini yitirmiş gibi oldum. Ardından îlhan Usmanbaş'ı anlattığım "Ölümsüz Deniz Taşlarıydı" başlıklı kitap geldi. Bu kitaplann her birisine ekli iki kompakt disk yapıldı. CD'lerden birinde bestecinin yapıtlarından seçmeler yer aldı, diğerinde benim besteciyle yaptığım söyleşi. Böylece bestecinin sesi de belge olarak saklanmış oldu. Ve bu kitaplann her birisi de Yapı Kredi Yayınları tarafından basıldı. GeldiStniz noklada, Ayla'yı Dinler mtsıniz?'le, daha farklt bir yolu/yöntemi denıyorsunuz, keman sanatçımız Alya Erduran'ın yasamını'biyografikroman' biçiminde yazdmız. Önce, bu 'başa dönüş' duygunuzdan, edebiyatlan kopmayışımzın müziğe yansılarından söz edelim? Galiba onca yıldır içimde yatan bu edebiyat hevesimi en sonunda dolu dizgin uygulama ortamını buldum. Tümüyle gerçekleri anlattığım bir roman. Üstelik müzikten kopmadan, müziğin zenginliği ile coşarak... Müzik terimlerini elimden geldiğince metnin içine yedirerek, belgesel olmaktan, kuru anlatımdan, kravatlardan kaçınarak... Ve biraz da Ayla'nın kişiliğindeki o renkli uçaCUMHURİYET KİTAP SAYI 650 'Zaman içinde Müzik' Kapak konusunun devamı. •" tim. I Iâlâ bir cahil cesareti olarak düşünürüm bu işi. Bir de baktım ki birincilik altnışım. Hem de Mcmed Fuat, Asım Bezirci ve Berna Moran'ın oylarıyla! Benim için nice diplomadan daha değerli bir belgedir bu birinciliğim. Dizelerdeki iç uyak, açık ve kapalı heceler içindeki uyum, betimlenen sahneyi yansıtan yumuşak ya da kakışımlı anlatımı müziksel olarak, notalarla incelemiştim. Yıllar sonra pek çok antolojide ve Nâzım kaynaklannda karşdaştım bu denemem ile. Sonrasında, yaztyla ilişkiniz nastl gelişti; neler yazdınız? Tematik imgeler seçip kendi kendime çalışmalar yapıyordum. "Çağlar boyu Tiirk edebiyatında At imgesi". Ya da "tkınci Yeni'de çocuk imgesi/çocuksu anlatım", gibi.. 196971 arasında ABD'desiniz. Sizibirtakım seminerlere katdmaya yönelten duygu neydi? Eşim Eyüp llyasoğlu'nun master yapmasıiçin Amerika'ya gittik. Ben debiryandan çalışıyordum, bir yandan da müzik tarihi ve edebiyat eleştirisi ile ilgili seminerlere, gece derslerine katılıyordum. O yıllarda çok okııyarak, müzikte ve edebiyatta günü yakalayarak kendimi geliştirmeye çalıştım. Çağdaş müzik plaklan aldık bir dolu. Çağdaş edebiyat dergileri, son yazarlar, son besteciler... Müzik tarlhi çalışmaları Müzik elestırnı, müzik tarihi çalısmalarına yönelmenızdc etkcn ulart düjünce, sizi bu türlere yazmaya götüren duygudan söz etmenizi ntiyorum. Her okuduğum kitabın/makalenin, her dinlediğim müzik yapıtının nereden geldiğini, hangi izler taşıdığını merak ediyordum. Oturup kcndi kendime bunları yazıyordum. Kendi çağı ile önceki çağlar ile karşılaştmp birtakım notlar alıyordum. Sonra baktım ki o günlerde müzik ağır basıyor. Müzik izlenimleri yazarken zaten yazı dilini kullannıayı da iyi bilmek gerekiyor, dolayısıyla edebiyat birikimi de işe yaramış oluyordu. Dönüsle, sizi, radyo/TVprogramctsı olarak görüyoruz. • Ergin Ertem radyoda program müdürüydü. Bir gün Ara Güler eşimi ona tanıştırmış. Benim çağdaş müziğe ilgimden söz açılmış. Işteböylece 1973 yıîında, on dokuz yıl aralıksız sürecek olan radyo prpgramcılığım başladı. "Çağdaş Müziğin Öncüleri" dizimin başlığı idi. "Çağdaş Sahnede Müzik", "Çağlar, Akımlar ve Yeni Müzik", "Yeni Tını Yeni Müzik"...Sonra "Mitolojiden Müziğe" başlıklı bir dizi hazırladım. Bu çok zevkliydi. Müzik tarihinde nice opera, bale vc senfonik şiire esin kaynağı olan mitolojik öyküleri anlatıyordum, yapıtlan örnekliyordum. Sonra karşılaştırmalı progSAYFA 4 ramlar yaptım, etkileşimleri anlattım. Ve Somut dergisinde yayımlanan Edip Canse"Çağdaş Müzikte Folklor" başlıklı dizi ile ver'in şiirlerinde donuklaşan imgeleri ince"Türk Dil Kurumu RadyoTV Dil Ödülediğim bir yazı ki müzikfe ilgisi yoktu belü"nü kazandım. Bundan sonra TRT'deki nim ilk dergi denemelerimdi. program metinlerim üç kat daha dikkatle Milliyet Sanat dergisinde dizi halinde yadenetlenmeye başlandı. Anlaşılmayan "yeyımlanan "Bestecilerimizle Söylesiler", besni Türkçe" sözcüklerden armmam için uyatecileri tanıtıcı olmakla birlikte eleştirel sorılar aldım denetçilerden! ruları içeriyordu. Ardından yorumcular diArdından 19801i yıllarda televizyon progzisi geldi. ramcılığım başladı. Elimden geldiğineebel Srzin içtn, bu ba$lama noktası ve seçimigesel müzik programları hazırlayıp sununızdc belirleyıct olan ncydP yordum. Cemal Reşit Rey, Ekrem Zeki Ün, Milliyet Sanat, sanatın her dalına sesleNecil Kâzım Akses, Bülent Tarcan gibi besniyordu. Dolayısıyla daha geniş bir okur teciler için başlı başına programlar yaptım, kitlesine müzikçileri tanıtıp, müziği anlatkendi ortamlarında çekimlerle. Ham bantma fırsatı bulacakum. ları sakladım, sonradan yazıya döktüm. Ki Klasik Batt müziği, klasik müzik agırlıktaplarunın ilk tohumları olarak bir yerlere lı programlarıntz oldu, yazılarınızın çıktş gizledim. noktasmda da bunlar vardı. Müzik tarihine di'mük çalışmalartntzda ise Türk bestecilerı Amacım klasik müzik dalının aslında hep önetn kazandı. Öncelikle bu yaklaşımımzı/ çatık kaşlı ve insanlardan uzak olmadığını ilgınızi konuşalım Ncydt sizi bualana yönelkanıtlamaktı. Programlarda konum klasik olduğu halde caz ve hafif müzikten hatta Türk sanat ve halk müziğinden de konuklar çağırarak çok boyutlu olmaya çalışıyordum. Bu arada birçok televizyon dizisine danışmanlık yaptım: Türklerle Bin Yıl; Devlet Sanatçılan; Cumhuriyete Kanat Gerenler, gibi. Müzik eleşlirtlerinı nerede yazmaya ba^ladınız? Yetmişliyıllann sonunda Soyut dergisinde besteci llhan Usmanbaş ile yaptığım bir Evin llyasoğlu ıie Ayla blr Jürlde. 2001. söyleşi; ardından