Katalog

Umuda dair herşey Prof. Dr. TURKAN SAYLAN lımck bıı kıtap vaı adı Umut Çocukları, alt başjıksa "Umuda Dair Her Şey". Doğan Kıtap yayımla mış, D&R Mağa/alaı ında Umut Çoeukla rı Dcıneğı yaıarına satılıyor 185 saytalık bıı alçakgonullu kıtabı uze rınde ' Derleyen Mıijcie Bırdeı" Ya/ıyoı Kıtabı ınccledığını/dc bıınıın bırderleme dençok yaratı oldugunualgılıyoısunuz 1944 doğumlu I ransı/ ve ltalyan okulla ıındaokumuş yıllaıeayurtdışındaveıçın de çalışıp emeklı olmuş bıı Istanbullu, ul ke sorunlarına duyaılılıgını cylemlı katkı ya donuşturmuş ve toplumun en ıtıcı blı nen konusuna, cn çok dışjanan, yok sayı lan ve yok edılmeye çalışılan ınsanlarına "sokak çocukları"na hı/mctte karar kıl mış Anneler babalar nedense hep kendı ço cuklarıyla ılgılıdırler dığerlerı "başkaları nın"dır Kendı sorunları her şeyın onun dedır, onların "en ıyı olması ana htdehır I ler şey bizim ıçın onemlıdır, kendimiz, kendi ailemi/ için... Oysa dunyada ve ulkemızde mılyonlaı ca çocuk hem de hıe kımse onlara somıa dan.gelışıguzel ana babalann kucaklarına gelıverıyorlaı, plansızca, sorumsuzca Bır çok aılenın buyuk ozlem duyduğu halde sahıplenemedığı ' çocuk" onu buyutup yetıştırmeyt ha/ırolmayan veaslaolmaya cak olanlara bol bol aımağan edılıyor Ne acıdır kı bu çocuklaıın pek çoğu, mınıcık yaşlarda, sarhoş babalann, parçalanmış aı lelere gelen ııveylerın elınde orselenıp du ruyor, dayak, ışkence, tecavuz, zorla çalış tırılma gıbı ınsanlık suçlarının oznesı oluyor E pu olduğunu kıta bı gozden geçırdık çe, satııları okudukça anlıyor, hay retten hayrete du s,ııyorsıınıız Bu resımlerı ve şıırleu uzmanları değerlendıreeektır emınım bıı yete nekkıı gelıştıımek, bırını bır tanesını olsun, ressam tıyatrocu, şaır ya/ar olarak topluma kazandırnıak oylesıne oncmlı kı Sokaklaıın batağından, tınerden, teca vu/den hapıslerden kurtarılacak bır tek eocuk, belkı de ılerde, daha bınkreesının bu ığrcnçlıkleıe duşmesını engelleyecek kadar organlaunda bu somııruyu onleme çalış,malarının yurutucusu olacak, çocuk somurusunu durdurmak ıçın odevler ııst lenebılecek "Umut Çocukları" kıtabını ılın bakın vc okııvun emınım kı 185 savtayı bıtırın ee onlara bıı başka gozle bakacaksınız ve belkı de ben de bır şeyler yapmalıyım dıyerek kozanı/ı kınp onlara "merhaba" dıyeeeksınız Mııjdc Bırdcr ve* aıkadası Nesnn uçyıldır bırtutkuvla bırkaeınıol sun yaşama dondurmt hırsıyla yılınaclan "Umut Çocukları" ıçın bır şeyler yapıyoı lar ve başarıyorlar da Umııdun kapısı herbılınçlı ınsana açık, umuda dair her şey sızın yaratıcılığınızı beklıyor Umut ( ouıkları nı tanımak sı/e yenı ve çok değerlı bırbılınç katacak kendını/den bunu esırgemeyın • Umut Çocukları/ Derleyen Mujdt tiır der/Do&an Kttap/1H6 s C şımdıye kadar bu konuda Turkıye'de ve Kanada'da yapılmış çalışmalardan so mııt ornekler verırer (Forum hyei/rosu) ^otukların keyıra olarak buyuk bır vuce \ahtp olmadtklan bır donemde toplum ıçınde kendılerını gjuçluhı\\t tmelermı \afclayacakyararlıbır araç olarak kullantlabtlır Içınde yaşadtğt toplumun bırçok kcsımı çocuklara pek çok konuda soz hakkı tammazken Forum Ityatro, seyırtıune katılım yoluya bu oz gur/uğu tanır ve k( ndı sorunlarına baknıa vc çozcbılme fırsa/ı verır(l) Bu çaliijmada çocuklann ve gençlenn temel sorunları ele alınmıştır Orneğın okullarda yaşanan şıddet, çete problemı, unsellık, kadın erkek eşıtsızlığı gıbı lorum Iıyatrosu'nda sahne, oyunun ve oyuncunun seyredıldığı bır yer ol makla kalmaz, çocuğun seyır ovuncu olarak sahneye çıkıp Tcendı sorunlarını gosterdığı ve soruna yenı çozumler ge tırdığı bır yer durumuna donuşur Se vırcı sahnede gelışen olaylar ustunde de ğışıklık yapma yetkısıne sahıptır Boyle ce çocuğa, sahnede değışıklıkler yaparak getırdığı çozumlerın sonuçlarını gorme ve bıınlar hakkında du^unme şansı verı lır Augusto Boal'ın Forum Tıyatrosu ın sanların gunluk yaşamlarınaa karşılaş tıkları baskı ve şıdcîet hakkında tartış,a bıleceklerı, çozumler getırebıleceklerı, farklı çozumler gorebueceklerı bır or tam varatır Kıtapta anlatılan çarpıcı omeklerden bırı, 'cınsel ayrımcılık konusunu, Mı xed Company'nın Istanbul'da gerçek leştığı Forum Tıyatro uygulamasında na sıl ele aldığını anlatmaktadır Oyunda, akşam arkadasjarı ıle sokağa çıkmak ıs teyen oğullarına harçlık vererek, operek uğıırlayan anne baba aynı şeyı kızları ıs tedığınde şıddetle karşı çıkarak odasına gonderır Bunun değış,mesı gerekıp ge rekmedığı seyırcı çocuklara sorularak onların hkırlerı alınır, çocuklar boylece asıf durumda oyunu sevretmekten, et ın bır bıçımde sahnede oyuncu seyırcı olarak onerılerını sergılerler Çocuk 1 ıyatrosu bağlamında bıı teknığın kullanılması yanı sahne ve seyırcı arasındakı kurulan dıyalog sahnesınde çocuğun ıçınde bulunduğu sorunları gormesını mı sorunları vaşıtlarıyla bır lıkte tartışmasını yenı çozumler getırme sını sağlar Boylece çocuk bır olaya fark lı açılardan bakmasını ve olayları çozum lemesını etmesını oğrenır Feknolojının çocuk dunyasında da hızla gelıştığı, yanı televızyonun, ınterne tın, bılgısayar oyunlarının çocuğun yara tıcılığını korelttığı bır donemde, "Haydı Çocuklar Sanneye" kıtabı çocuğa farklı bır ıletışım bıçımı sunmaktadır Kıtabın amacının Forum Tıyatrosu aracılığıyla çocuklann hem seyırcı hem oyuncu olarak aktıf bır yer alabılecekle n, duşuncelennı ozgurce soyleyebılecek lerı bır ortam yaratmak olauğu soylenı lebılır Turkıye'de uzun yıllar çocuğun doğa sına karşıt duşen, yalnızca çocukları bılgüendırmeyı, eğıtmeyı amaçlayan tıyatro çalışmaları yapılmıştır Okullann sa hıp olauğu otorıter eğıtım sıstemı çocuk tıyatrolarına da yansımıştır Oyunlann konuları, konulann sunuluşu, oyunun dılı, dekoru "ççocuk gerçeklığı" goz onune alınmadan seçılmıştır Son yülar da ulkemızde sıvıl kıtle orgutlerının des teğıyle "Eğıtımde Tıyatro adlı farklı ça lışmalar yapılmaya baslanmıştır Forum Tıyatro bu bağlamda lcullanılan bır ça lışma yontemıdır "Flavdı Çocuklar Sah Forum Tıyatroyu çocuklarla, neye gençlerle kullanmak olarak eleştırel ba kış açısı ka/andırmak, tarklı çozum yol ları gostermek ısteyen eğıtımcıler ve tı yatroc ıılar ıçın faydalı bır bas,vuru kıta bıdır • (1)N Kuyumcu,] Lucıano Haydı Ço cuklar Sahneye (s 1) Haydi Çocuklar Sahneye/ Nıhal Ku yuniiu Lucıano logna/ T C Kultur Ba kanlığı Yayınları Veda Vezinleri GÜLKEKİN EMRE T oplu ^ Farklı blr llettşlm Yaşadığı tıım olumsu/luklaıa, dışlerını sıkarak ıçın ıçın ağlayarak katlanan bu bahtsız çocukların ıçınden, ba/ıları, en ye teneklılerı, en guçlıı, en baş eğmezlerı, bır gun dayanamayıp kendılerını sokağa, so kağın korkunç tenlıkelerıne, ığrençlıklen ne atıvenyor, aradıklan ozgurluğu, saygın lığı, ınsan yeııne konmayı bulacaklarını duşleyerek Oysa sokakta, sızler, bı/ler gıbı, ıkı ayak b, ıkı ellı, çoğu aıle sahıbı erkekler, kadın lar, bağımsızlık arayarak aıle ıçı şıddetten kaçan masum çocukları once tınere, balı ye tutsak edıp sonra da somurmek ıçın orumcek ağını kurmuş beklıyorlar Onlar aracılığıyla hırsızlık, kapkaç, uyuşturucu tıcaretını yurutecekler ve sonra, ceplen pa ra dolu, kahvelerde hava atacaklar Oysa bu çocuklar bırer ınsan, yureklerı, beyınlerı, yeteneklerı ve umutlan var bu dunyada Babalanndan, dosdanndan, habıre dayak yıyen go/u yaşlı analarını, onun sıcak elını, okşayışını ozluyorlar, yanm kalmış eğıtımlennı bıtınp ınsanca ya şamak ıstıyorlar, herkes gıbı ev yuva sahı bı olmak, kendı çocuklarını daha ıyı, da ha sevgı dolu yetıştırmek ıstıyorlar O yuzden, onlara "Sokak Çocukları" yerıne "Umut Çocukları" denıyor Bıraz destek, bıraz sevgı ve ılgı onlan oz benlık lerıne, temız, saf duşlenne dondurebılıyor ve tek tek uğraşılırsa her bırı yenıden ın sanca bır yaşama donebılıyor Butun bunları geıçekleştırmek ıçın, top lumsal yaralara duyarlı, kendını sorumlu sayan bılınçlı destekleyıcılere gereksınım var Mu]de Bırder bu kıtapta okuyucuya, Sokak Çocuklarını kendı ıcsım.şıırveya zılaııyla tanıtıyoı Onların hıç de sııadan olmadığını, heı bııının bırer yetenek ku ŞAYFA 16 Bahtnz çocıridar Haydi Çocuklar EBRU CİHAN B uyuklerın kuçuklerle, kadınların erkeklerle, oğretmenın oğrencı sıyle genel anlamda ınsanların bırbırlerıyle sağlıklı ılışkıler kurması du şunulduğu gıbı kolay değıldır Ozellık le feodartoplumlarda baba kızını, koca karısını, yetıskınler çocukları sozde ko tuluklerden lcoruma adına onlan kural lar ıçınde boğarlar Insanın kendı ben lığını keşfetmesını, kendı ayaklan ustun de durmasını zorlaştmr unkânsız hale getırırler Hepımız kaç kez annemızle babamız la kavga etmış, onlar buyuk oldukları ıçın konuşmuş haklı çıkmışlar ve bızler kuçuk olduğumuz ıçın susmak zorunda kalmışızdır Baskıya en fazla uğrayan ço cuklar ozgurce duşunduklerını nasıl soyleyebdır? Baskıya uğrayan kışı karşı çıktığında nelerle karşılaşabılır? Çocuk lar anne ve babalann yerıne geçseler nasıl davranırlar? Nıhal Kuyumcu ve Lucıano Iogna'nın "Haydı Çocuklar Sahneye" adlı çalış ması bu tur sorunlara tıyatro aracılığıy la çozumler ve farklı bakış açıları arar Bu kıtabın kuramsal temelını Guney Amerıkalı tıyatrocu Augusto Boal'ın ya rattığı Forum Iıyatro'su oluşturmakta dır N Kuyumcu veh Iogna"IHorum Tı yatro"yu çocuk tıyatrosu Dağlamında ele alarak bıı teknığın çocuklarla nasıl yapı labıleceğı hakkında onerıler getırerek, (1966 1996) (YKY 1999) Meh met Taneı c 2000 Akdenız Altın Por takal îjıırOdulu nu getırır Sonra 'Kuflu Şımşek Odağında Mehmet laııei Sını uıtal ya'dakı sempo/vıınıda 21 va/arın bıldırı sıyle enıne bovuna ııdelenıı Daha sonıa Mart 2002 de de Mehmet laner'ın yenı slırlennden olıı^an Vıda Vczınlcrı^kdge In, kıtapçı vıtıınlcrınek boy gosteııı Vıda Vtzınlcn nde Mehmet lanerço eukluğundan, aıle ıçı anılaıdan yola eı kıyor Cıiınumu/e dek ula^an yarım ya malak goruntulerı anımsayabıldıklerını ş,ıırıne ustaca yedırıyoı Mehmet Taner Onun s,ıırlcrınde Aruz tadı iarkı guhc sı esıntısı one çikaı Boyle olunca onun dılı "cenın dılı"dırelbette O "kılcal za manda" yol aldırır şıırlerıne "suzınak"a sığınıp Usta kendı goruntusunu yıllar ca korumıı^ Rı/a Hançerı babasının anısıyla, meraklarıyla şjırınde ımgeleşır 'Surmene ışı kamalaı da asar" babası duvarlara ' menekşe tohumlarını ' koy duğu "Mercan kâse' unutulmayan bır ba^ka anının parçasıdır Iokum kutula n"nda bıııken tatlaı gıbıdır 'Mızıka" da Şıırden şııre geçerken tıınehn sol gunlugunu dııyumsamamak ne mum Kiın' Iste o solgun tıınelden çıkınea şı ırseverler ' Aslanağzı, şakayık/ Karan fıl/ ve çınkaranfıllerı menekşeleı şcb boy/Vı^ne ağaçları, ıhlamurlar, kayı sı"yla bıırıın buruna gelıverırler (jOcuk luğıın nehırlerı uzaklarda usul usııl ak salar da, omıun sulanmış bahçesınde "aşk" kendıne her /aman sıcak koyak lar bulur ve kendını kolay kolay unııt turma/ "A^k", Oyle ya, "Geçen yılın/ fek Menekşesı "dır şaırı "hayata" gerı verdığı sırada Kımı zaman bılınçle bı rıkenler de acıtır ınsanı, aradan zaman geçıncc " Yarı soz, yarı karanlık kara"dır artık her şey "jaırın oltasına o uzak geç mışten, o pembe ulkeden ne takılırsa kârdır şıır adına, şıırseverler yararına Kuflu i}i Şaır "Kıvılcımlarla Sılahlı" olursa, bundan yıne şnr ve şıırseverler kârlı çık maz mP "Sutbeyaz" kâğıtlara ışlenen kanevıçedır hayatın kendısı " Acem Ha Iılan"nda gezınen Bu hayatın bır orta ğı olabılır ancak, o da aşktır Aşkın or tağı şıır, şıırın ortağı da şıırseverlerdır Başka ortakların yanında baba tadında bır dunyayı kucaklıyor Mehmet Faner Veda Vezınlerı'nde nıce olum ımgesı arasında, ahşap merdıvenlı evlerın fo toğraflarına yansıyan, "tlâhı" bır sevda dan arta kalandır usun suzgecınden ku sursuzca geçenler.Aruz ve naıku karışı mı şurlı bır dunyada "veda" etmek ye rıne, "merhaba" denıyor kaçışan gorun tulere, Mehmet Taner'ın bıze sunduğu duyumsamalara "Kalbın Havalanmış Peteğınde" ne vardır şıırın, ımgelerın, bırbırıne sıkı sı kıya kenetlı sozcuklerın dışında? "Dı? lerınde ruzgâr"la "Sesten ıSaret kelımc ler değıl mıdır zamanın bıze sundukla rı 5 O dunyada kısa pantolon da u/ak gemıler de, "Şal ve Alcık" de, sevgılının gozkapakları altında duran "ruya "laı da yurtsu/lufia açilır şıırlerle bıılıkte Say fadan sayfaya ılerlerken bır de bakarı/ kı yanıbaşımı/da tlhan Beık' ^ıııın yel kenlerıne" tutunmus da gıdıyoı Mehmet laner dılını tata tarta geee CUMHURİYET KİTAP SAYI Şlirin ortağı şilrseverlep J 6 4 7