Katalog

yatın da önde gelen temsilcilerinâen biri olan Hugo, her şeyden önce ve kelimenin en soylu anlamıyla, bir 'halk yazart' oldu. Yaşamı ve sanatı, 19. yüzytl Fransa'stndaki büyük altüst oluşlann darbeleriyle yoğruldu. Bir edebi okulun, Romantizmin yürüyüşünde devrim yaptt ve ilerici ve demokrat kimliğiyle eserler verdi. Şiir, roman, tiyatro başta olmak üzere, edebiyatın hemen her türünde dehasını ortaya koydu. Onların içinde sadece birini, Sefiller'i hatırlatmak yetmez mi? Okumadan edemeyeceğimiz bir yazardır Hugo! Geçmişten geleceğe doğru bir aktşın içinde, kötüye karşı iyinin, hakstza karşı haklımn, ezene karşı ezilenin, karanlığa karşı aydınlığın yanında yer aldı. 'Daha insanca bir dünya'nın kurulabilicig'ine inanıyordu. özellikle aydınlar bunda görev almahyddar. Kötümser değil iyimserdi de. Buradan kalkarak, çağının bütün sorunlarının çözümü için de kavga verdi: 'Davaya baglı bir aydın olarak, ölüm cezasına karşı çıktı; hükümet darbelerinin önünde dikildi; parasız, zorunlu ve laik eg'itimi, çocuk ve kadın haklanm, barışı, eşilliği ve kardeşliği savundu. Bunlar, günümüzün de sorunları olduğundan, Hugo, aynı zamanda güncel." Tamyalım Hugo'yu.. Bol kitaplı günler... 0 K U R L A R A Agâh Özgüç'ün Türk sinema kaynaklarına kazandırdığı son Victor Hugo'yu şöyle yapıtı "Afişlerle Türk Sineması", tantmlıyor Server Tanil Türk sinemasındaki türlerin li: "Franstz edebiyatı başlangıç tarihlerini kronolojik kadar evrensel edebibir sırayfa ele alıyor. FATMA ORAN Agâh Özgüçten benzersiz bir kaynak kitap Afişlerle Türk sineması tiz çalışmada ayrıca son on yılın seçilen film afişleri, oyuncular ve afişleri, film afişi tasarımcıları ve illüstratörler afişler dizini, oyuncu afişleri dizininden başka tasarımcılar ve illüstratörler dizini de yer alıyor. *** Sözlük tanımı "herkesin görebileceği bir yere asılan, ilan ya da reklam işlevi gören basılı kâğıt" olan afiş, ister bir ürünle, ister bir olayla ilgili olsun gelip geçenlerin dikkatini hemen çekme özellığini taşımalıdır. Bunu sağlamak için belirli bir yöntem yoktur. Afişin gücü çarpıcı ve öz bir tasanmın anında yarattığı etkiden doğabileceği gibi, gösterişli bir sanat yapıtının göz kamaştırıcı çekiciliğinden de kaynaklanabilir. Afiş terimi daha geniş anlamda, bir yenilik ya da bir sanat ürünü olarak üretilen ve bir yere asılması amaçlanan her türlü kâğıt baskı için de kullanılır. Afiş sanatının Türkiye'ye girişi Cumhuriyet'in ilk yıllarına rastlar. Ö dönemde Almanya'da öğrenim gören îhap Hulusi (Görey) ve Kenan Temizan bu sanat dalına ilgi duymuşlar ve yurda dönüşlerinde de bu alanda çalışmışlardır. Almanya'dan gönderdiği çalışmalarıyla 1923'te Türkiye'deki ilk afiş sergisini açan Îhap Hulusi afiş sanatının ülkedeki öncüsü sayılır. Temizan da Almanya'da dersler vermiş ve büyük film şirketleri için afisler hazırlamıştır. iki sanatçının da çalışmalarında fotoğraflar büyük ölçüde yaralandıkJan görülür. Güzel Sanatlar Akademisi'nde 1932'de kurulan afiş atölyesi, 1950'lerin sonunda grafik bölümüne dönüştürülmüştür. Gene bu dönemde Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu'nun kurulması, yeni anlayışların gelişmesine katkıda bulunmuştur. Afiş sanatında 1950'lerde izlenen canlanmada Akademi kökenli sanatçıların önemli rolü vardır. 1930'lar ve 1940'ların başındaki Fransız afiş sanatının izlerini taşıyan bu dönem yapıtlarında, çarpıcı olma kaygısı ağır basar. 1960'lar ve sonrasında gelişen sanavi ve giderek önem kazanan tanıtım etkinlikleri, afiş sanatına da canlılık getirmiştir. Özellikle tiyatroların afiş gereksinimi, genç sanatçılara yeni yapıtlar üretme olanağı vermiştir. Afişte konunun daha çok önem kazandığı bu dönemde, Türk sanatçıları uluslararası düzeyde de başarıh olmuşlardır. Dönemin önde gelen sanatçıları arasında Mengü Ertel, Yurdaer Altıntaş, Turgav Betil, Erkal Yavi, Sadık Karamustafa, Büfent Erkmen, Mesut Manioğlu, Namık Bayık, Leyla Uçansu sayılabilir. T Imtiyaz Sahibi: Çağ Pazarlama Cazete Dergi Kitap Basım ve Yayın AŞ yi temsilen Cumhuriyet vakfı adına llhan Selçuk Yayın Danı$mani: Turhan Cünay Sorumlu Müdür: Mehmet Sucu Cörsel Yönetmen: Dilek Akıskalıo Baski: sabah Yayıncılık A$ oldare Merkezi: Türkocağı Cad. NO: 3941 Cağaloğlu, 34 334 İStanbul Tel: (212) 512 05 05 c Reklam: Publl Media CUMHURİYET KİTAP ürk Filmleri Sözlüğü/ Türk Sineması Sansür Dosyası/ Arkadaşım Yılmaz Güney/ Peçete Kâğıtlarındaki Anılar/ Türk Sinemasında On Kadın/ Bütün Filmleriyle Yıltnaz Güney/ Türk Sinemasında 'îlk'ler/ Bir Sinema Günlüğünden Aykın Notlar/ 80'inci Yılında Türk Sineması / Türk Sinemasında Cinayetler ve întiharlar Dosyası / Türk Film Yönetmenleri Sözlüğü / 100 Filmde Başlangıcından Günümüze Türk Sineması / Türk Film Yapımcılan Sözlüğü / Türk Sinemasında Cinselüğin Tarihi / Tiirkan Şoray Türk Sinemasında Bir Diva ve Afişlerle Türk Sineması... Mühim adam bu Agâh Ozgüç. Dostları, arkadaşları için mühim adam. Türk Sineması için mühim adam. Büyük bir özveriyle, sabırla ve inatla derlediği, yazdığı yapıtlar olmasa bugün Türk Sineması belleksiz ve belgesiz kalacaktı, diyebiliriz. Kırk iki yıllık meslek yaşamında p.ek çok yayın organında görev alan Agâh Ozgüç, 1932'delstanbul'aa doğdu. Yeşilköy Pansiyonlu îlkokulu'nda ve Haydarpaşa Lisesi'nde okudu. 1950'li yıllarda Attilâ Ilhan'ın etkisiyle taşra ve lstanbul'da yayımlanan Yelken, Petek, Şairler Yaprağı, Türk Sanatı, Salkım gibi birçok edebiyat dergisine şiirler, denemçler yazdı. 1961'de profesyonel anlamda gagoteciliğe başladı. Artist, Sinema, Ses ve P#rde gibi dönemin sinemagazin ağırlıklı dergilerinde çalıştı. TV'de 7 Gün, Video Haber, Gelişim Sinema, Beyaz Perde, Cumh.uriyet Dergi, Antrakt, Sinema, Albüm, Öküz gibi dergilere yazdı. Birçok yayın kuruluşuna özel arşivinden görsel malzeme katkısında bulundu, sinema belgesellerinde danışmanlık yaptı. On iki sayı çıkan Sinema 65 dergisini yönetti. Bazı yazı ve kitapj[arında Berna llhan takma adını kullanan Ozgüç, 1960'tan bu yana geçimini yalnızca yazarlıkla sağladı. Türk Sinemasına yaptığı katkıları nedeniyle 1992'de Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel sarıatlar Fakütesi tarafından Alun Artemis Ödülü verilen ilk sinema yazarı oldu. 199293'de aynı gerekçelerle Ankara Sanat Kurumu'nun sinema ödülünü aldı. 1999 yılında ise II. Ankara Uluslararası F.ilm Festivali tarafından Aziz Nesin Emek Odülü'ne değer görüldü ve son olarak da 2()Q0'de Sinema Yazarları DerneğTnin Emek Ödülü'nü aldı. *** Agâh Özgüç'ün Türk sinema kaynaklarına kazandırdığı son yapıtı Afişlerle Türk Sineması, Türk sinemasındaki türlerin başlangıç tarihlerini kronolojik bir sırayla ele alıyor. Türk Film Afişçiliğinin Dünü ve Bugünü / Sinema Fenerleri Afiş Ressamı II. Mithat Ağakay / Babadan Oğul'a Bir Kiiltür Mirası / Erol Ağakay'ın Objektifinden Afiş Diaları ve Süperpozeler/Sinema Ephemerası ndan ÇeşitJemeler, Tarihsel Filmler / Güldürü Filmleri / Türk Edebiyatı Uyarlamaları, Kurtuluş Savaşı Filmleri / Köy ve Kasaba Filmleri / Operetler ve Müzikaller / Aşk ve Tutku Filmleri, Polisiye Filmler/ Efe Filmleri / Masal Filmleri / Yabancı Kaynaklı Foto ve ÇizgiRoman Kahramanları / Dinsel Konulu Filmler / Çocuk Filmleri / îç Göç ve Dış Göç Filmleri / Çingene Masalları / YerIi ÇizgiRoman Kahramanları / Yerîi "Western" Filmleri / Cinsellik ve Seks Komedileri / Arabesk Filmler başlıklı on dokuz bölümden oluşan bu ti663 ^^^^^W jı f Agâh özgüç'ün büyük bir özverlyle. sabırla ve inatla dertedlgl, yazdığı yapıtlar olmasa bugün Türk Sineması belleksiz ve belgesiz kalacaktı. dlyeblllriz. Fransız gazeteciyazar Gilles de Burc "Graphis Posters 80" adlı kitabının önsözünde, niteliklerine göre seçimini yaptığı afişleri dört ana bölümde toplar: Reklama yönelik afişler, Kültürel Afişfer, Töplumsal Afişler ve Dekoratif Afişler. Bizden bir örnek verilirse, Fransız araştırmacının sonuncu maddesindeki saptamaya "dekoratif film afişi" olarak tek uygun tasarımın, Vedat Ar ın, 1931'de Muhsin Ertuğrul'un îstanbul Sokaklarında adlı filmi için yaptığı çalışma olduğunu belirtiyor Agah Ozgüç. 20 Ocak 1913'te Istanbul ve izmırSinemalart'nda gösterimegiren, yıneMuhsin Ertuğrul'un yönettig'ı Karım Beni Aldatırsa de birkaç ay sonra seyirci karşıstna çıkan Söz Bir Allah Biradlı filmlerin afişlerine baktıgtnfjzda herhangı bir imza göremiyoruz, diyor Ozgüç ve sürdürüyor yazısını: Birinde kahverengi, diğerinde soluk bir yeşil rengin hâkim olduğu afişleri çizen, acaba Adnan isimli ressam mı? Çünkü 1940 ve 41 yıllarındakiŞehvet Kurbanı ile Kahveci Güzeli afişlerine imzasını koyan Adnan olduğuna göre... lnsan. figürlerindeki kaş göz kullammı biçimsel olarak öylesine birbirineyaktn kı... Sevgili okurlar, tanıtma yazısı uzadıkça dişi (koyu renkli) ve italik yazıların gözünüzü yoracağını düşünerek, normal dizgide yazımı sürmeye karar verdim.ama, okuyacaklarınızın tümünü de Agâh.Özgüç'ün kitabından alıntıladım. Haydi, Özgüç'ün yer gösteridliğinde sayfalar arasında dolaşalım.B Afişlerle Türk Sineması/ Agâh Özgiiç/ Yaytncı. M. Erol Ağakay/ Grafik Tasarım ve Sayfa Düzeni: Behçet Aydoğan/ Mimeray A.Ş./168s. Af 1$ Ressamı Mithat Ağakay'ıdan ve son dönem aflşlerden örnekler... SAYFA 3 K İ T A P SAYI