Katalog

çeşıtlı eleştırı dısıp lınlerının bırbırıne karışmış kavramları ve ddıyle yazmı yorB SadıkAlbayrak eleştırderını ve bıı arınmış ve sade dıl onun eleştırıle rının başat ozellığı oluyor Kopuş Sahne lerı'nın Onsoz' unde bugunku kulturun bıçımlenmesını bakın nasıl çozumluyor "Sermayenın toplumsal mucadeleye, uretım ılışküerıne, sıyasete, tarıhe, yasa lara, estetığe, kulture, sanata bulduğu ıdeolojık kavramlar ınsanın bılıncını be hrlıyorlar Bu karşılıkları yalanlamadan, geçer sızlığını gostermeden, ortaya çıkanp parçalamadan sağlıklı bır mucadele ve rebılır mıyız? Bu sorunun cevabı, yaşa mın her alanında eleştırel bakmak zo runda olduğumuz anlamına gehyor Ne yazık kı manalle bakkahnda ekmek alır ken de boyle bu Bu kıtaptakı eleştırderde bu zorunluluğun sanata ve sınemaya yansımaları var(sll 12) Bugunun egemen kultur anlayışını bu eleştın anlavışıyla çozumleyen eleş tırtnen ıçın kultur hayatın her alanını kapsayan bır kamusal alan olarak kabul edılıyor Tartışmasız boyle Ama Albaya rak sadece kulturu değıl estetığı, sanatı da bır toplumsal uretım olarak goruyor Sanatın bırıcıklığı ve yaratıcısıntn eserı olduğunu goruşlerını reddederek, sanatçının yaşadığı zamanın ınsanı ve yaratı cısı olduğunu ve egemen kulturel kavramlarla mçımlenen bır bılınçle urettı ğını soyleyerek, verılı eleştırının kendı sınden başlayarak("Repartuar Eleştın" olarak kavramlaştırıyor Albayrak), sa natın, verılı olanın dışında kendısını ta nımlaması ve anlamlandırması gerektı ğını soyluvor • [email protected] Kopuş Sahneleri / B Sadık Albayrak /Donkışot Yayınlan / 6 Örsün ve ateşin şairi OSMAN ŞAHİN M etın Demııtaş'ın şıırının ısısı yuksek, sozcuklerı koyu, çıftyu reklıdır Harflerın gozlerı bu yuktıır Işık gıbı parlatır ıçımızı Hersoz cuğe on beş vırmı sozcuğun gucu sınmış gıbıdır Zorıama seslerden, ıç rıtm kur ma eğılımlerınden uzaktır Besleyıcı, ya lın ve dobra dobradır Duygu damarla rımıza seslenıı, nehır coşkusu verır Kı saca yureğımızın şıır komşusudur Metın Demırtaş "Sabah olmayacak mı Sabab olmayacak mı Yurdunda s' dızelerımtJ yanıtt hâlâ venlememışltr "Morardım yalanlartn Golgesınde yaşamaktan" dıyen Metın Demırtaş, şoyle seslenır halkına "Ey halk, Ey sagır ve buyuk okyanus Işte yıne yaralı Yıne yalnızdır oSulların Bas bağrına " (Hançer ve Lırık) Bır başka şıırınde ıse 'Batta sevınçler gonderme karıağım Orda o ımanlar varken I laram ettın gulmeyı kcndım Sevınemem dog'an çocuğuna bıle", dı ye seslenır Muzaffer llhan Eıdost, Metın Demır taş'ın şıın ustune yazdığı bır yazısında " daha çok yenılgıdır tanığı olduğu ya şam Ipte guluşlerını bırakanlardan ış kencede guluşlerını duşurenlere değın Savunduğu yenılgılerden bırıktırır ıımu du Her yenılgı, umudun bır kez daha guçlenerek vendenışı gıbıdır", der (Ke dı Seçkısı, Sayı 25, 8 Mart 1995) Bılge ınsan Veuhı Tımuroğlu ıse, De mırtaş'ın şıırlerı ustune yazdığı genış oy lurnlu yazısının bır yerınde, 'Demır taş'ın şıırlennın ozu devrımudır" dıye rek çızer altını Yerınde bır saptamadır bu Metın Demırtaş'ın şıırının pusulası emekçderı gosterır Mayası toplumdur Emekçderın bılıncıne seslenerek, yurek lerını açmaya, umutlarını canlandırma ya çalışır Hırsızlığın, sıyasal ahlaksızlı ğın, çurumenın her yıl arttığı, mutluluk Iarını başkalannın yıkımıvla besleyen duzene karşı, sınıfsal bır kınle, şıır tadın da kara sozcuklerle saldırır Metın De mırtaş "Emeğın bayrag'ı suskun Dalgalanmakta ycnt dunya duzenımn kanlı kara bayraklan Kara bır ruzgârda " (Emeğın Bayrağı Suskun'dan ) Metın Demırtaş, yıllar once, "Che Gu evara" şıın yuzunden hapse atıldı Ama asla umutsuzluğun ağına duşmedı Ha pıshanelerın, dışardakı asd buyuk ha pıshanelerın ızduşumu olduğunun bı Iıncındeydı çunku "Gunun dolar bır gun sende Ozgurluğu bır gelın gıbı takıp koluna Çıkarstn Başlar yenı maceran guneşte Başlar ışsızlık O en buyuk hapıshane" (Goruşme Ye rı) Demırtaş'ın tek bır sozcuğu şıın yor maz, tek bır harfı dusmez şıırın yapısın dan Pek çok şaır, edebıyat ve dıl Dilgı lerıne guvenerek, dıl ve bıçım oyunları na yaslanarak şıır yazmaya çalışırlar Bu tur şıırler bıraz kuru ve kokusuz olur, an konmayan çıçek orneğı Oysa Demır taş'ın şıırlerı sıradan bır koy kahvesınde okunamlır Onun şıır toprağı, Yu nus'tan, Karacaoğlan'dan, Pır Sultan Abdal'dan alır gutunu Nâzım Hık met'ın, Ahmet Arıf ın, Lnver Gokçe'nın araladığı buyuk kapıdan gırmıştır şıın mıze Bas bas bağırmaz şıın ama ıç sesı, ıç akışı yuksektır Vıetnam'da, napalm bombalarıyla yuzletı yanan çocuklardan, Paplo Ne ruda'dan, Parıs sokaklarından, Galata Koprusu'nden, Antalya Kaleıçı'nden, Beydağları'ndan kı Demırtaş, Çoban Dağları denılmesını ıstıyor uzanan bır atlasın ustunde gezınır şıın Ibplumsal duyarlılığı oyle yuksektır kı, llnan Er dost'un oldurulmesı olayı ustune altı şı ır yazmıştır "Neflı bırolum Çekıp aldı aramızdan senı de Denızlere knmşu gtttın Kırtk kaburga kemıklerınle" Yıllar once, Enver Gokçe de sınema oyuncusu Natalıa Wood, aynı gunde olmuşlerdı. TRT, radyo ve TV'ler, NataLe Wood'la dedı genış genış haberler ver dıklen halde, şıırımızın sessız, buyuk ustası Enver Gokçe'nın olumunden tek bır satır soz etmemışlerdı Metın Demırtaş bu "ıhmalı" de geçırır şıırınden "Merhaba İlhan lşte Enver Abı'yı de getırdık yanına Mezarlartnız bıraz aralt Ama atsan Ulastırırsın herhalagarant " (Merhaba, s 82) Can Yucel'ın olumu ustune de şıırle rı vardır Demırtaş'ın "Şıırımızın Donkışot u $ıır yazam, Hoca Nasreddın 'ın Sarap ıçenı Umutlarımızın bıraz olsun kanlanma sı ıçın, yureklerımı/ı sonuna kadar De mırtaş'ın şıırlerıne açalım denm Ne dersınız^ • Agka Bahar Yetmez FAHRETTİN KOYUNCU B a/ı so/cııklcr ba/ı kavram lar vardır Bunlar dılın akışı i(,ınde bırbırlcıını butunler bırbırlerı nı cagrı^tırırlar As lında bu butıınleme, /amanla hayatın or tuşmesınden, opuşmesınden başka bır şey değıldır 'Aşk" ve "bahar' da bırbırıyle onusen bırbınnı open ıkı kavramdır Aşksı/Danar baharsız aşk pek makbul olmasa gerektır ma so/ konusu aşk olıınca sormadan ede mıyoruz Aşka banar yeter mı' Bu sorunun yanıtı Huseyin Yurttaş tan onun on u<,un cu şıır kıtabından gelıyor Aşka Bahar Yetmez. Aşka Bahar Yetmez'e adını veren şurde Yurttaş şoylc dıyor a trmak kımınle konuşur c skı sevdalann yatag"ında uyurken buyuk uykusunu kım dagMır bulutlarım kım <iilergozlennın pusunu <.an muldan akan o sudur bulur bır gun okvanusunu aşka bahar yetmez" "Kendının Kralı" da, donup baksa lkıçeş melık'ı yıkacak olan "lkıçeşmelıklı Çıngene" de gozlc rım bo\ U ın karaysa/ aykırı dıqlt rı yatartm etelcnen Lsrarlı Çıngene ' de, pannaklart konıur ttrnakları dc ınır/ \arıml rak goz akları olan Kahvedekı Çıngene' de allı gullu entarısı \ e paçası boğumlu do nuvla Dııdu Kı/' da karanlıöın ucunda yalnızlığasesbulan Kemancı Ahmet des,ı ıre gımıeyı çoktaaan hak etmıştı Yukanda Aşka Bahar Yetmc/ ın hırklı bı çım ve ıçerıktekı şıırlcıden oluştuğunu sov femıştım Sovcledıklerıme şunu da cklemek ıstıyorıım lçerıklerıyle ortuşen farklı bıçım lı şıırlerden oluşsa da Aşka Bahar Yet mez'dekı şıırlerın nıeıkezınde "ınsan' ve "aşk" var Insansi7 \e aşksız hayatın bıı an lamı olmadığına/olnıavacağına gore ınsanlı ve aşklı şıırleı kıtabı Aşka Bahar Yetme/, okunmavı hak edıyor • Aşka Bahar Yetmez/ / iuseyın Yurlta^/!)t ır/Btlgı Yayınevı/ Ankara, Ka\ım 2001 Aldatmak TUFAN ERBARIŞTIRAN I Aşka Bahar Yetmez" adlı şıır ve şıırden al dığım dızeler Yurttas'ın şıırının belırgın ozellıklennı şoyle sıralamak mumkundur Şıırler dupduru bır ddle yazılmıstır Zorun kı kalınmadıkça yabancı sozcuklere yer ve rılme/ 1 urk<,enın Turkçe şııre yeten gucu ele gune yabancı sozcuklere gereksınmesı olmadığı gosterılır şurlerde lic n bır delue juhanım/ uı^sam kanatlanm pcrvane/ done rım bulutların arasında guneyn kama$tı&ı \erdc Sıırın "olrrwsaolma/'larındanolan lırızm hıç yıtme/ Yurttaş ın dızclerınde şı ırlcnnde ıgmdc kı kubeyîan kı^nescdeadım larım urkc k/ yuruduhtm yollart dalbasmış/ o\ \a htlıyorum aska bahar yetmez Sıırı şııı kılan ogelcıdcn bırı olan "ses " dc kendını sık sık gosterır Yurttas'ın şıırderhnde 'uyurken buyuk uyku\unu (Bu dızedckı u' ve k' seslerı ve "uykusunu' so?cuğu nun otekı dızelerdekı sozcuklerle pusunu, okyanusunu oluşturduğu dış ses, uyak dık kat çekıcıdır) Aşka Bahar Yetme/, altı bolum başlığı al tında toplanan şurlerden oluşuyor Her bo lumdekı şıırler, başlıklanndan AA anlaşılaca ğı uzere bırbınnden hem bı<,ım hem de ıce rık bakımından farklıdır Buradakı' farklı' so7cugıınu tekduzelıgı engelleyen onemlı bır nokta olarak anıyor anlatıyorum Hu seyın Yurttaş Aşka Bahar Yetme7'dekı şıır lerde, i(,erıge en ııygun lııçımı secen/bulan bır şaır olarak karşımı/a (,ıkıyoı Sozgelımı Kıılangıc Yuvası' adlı şurdekı bağımsı/dı /eler alt alta getırılıp okıınduğunda şıırın bu dort dı/enın "anlam araüğı" olduğu ac,ık (,a gorulur "Yankı" adlı şıırde ıse, ruh kar maşasını en ıyı bıcimde yansıtacak "gınntı lı (,ıkıntılı dı/eler kullanılmıştır Aşka Ba har Yetme7'de Yurttas'ın genış bır şıır yel pa/esı olduğu goruluyor "Ipek tzlen" baş lıklı bolıımdekı şıırler, kentlenn daha dofi rıısu, hayatları anlamlı kılan mekânlann dı zeleştınlmesıdır Bursa, Ldıme Halıkarnas hayata "nuhjz eden" yanlarıyla şurleşmış, dılerde hayat bulnıuştur lşte "Kaleıçı" şı ınnden dızeler dumatmzbatalnrın baykuj larıl ioyleyın oyltmsız çrx uk/ nerde iimdı •>' Bana kalırsa, Aşka Bahar Yetme/'dekı "Lsıııer Şıırler' başlıklı şurlcn ya/dığı ıçın ovguyu ve kutlamayı hak edıyor Yurttaş (Bu Yurttas'ın sıırdekı ılk farklıhğı değıl Sanayi Çarşısı adlı şıır kıtabında da Yurttaş, sınema teknığını kullanarak şıın "sanayi çar şısı"nda dolaştırmıştı) Çunku Yurttaş, "Ls mer îjurler bolumunde, onyargıvla yaklaş tığımi7 "yetmış ıkı buçuk ıın "buçuk' u saydığımı/ Çıngeneler "e yer verıyor, onla rı şııre dahıl edıyor Zaten a bc aganın be/ ktnı kısmış lamhastnı geuttın be'/ uykuya bır vanak sonrakı karanltk kıme dıye soran nsanlık tarıhı MIIIKI Mı ın kadar eskıdır, 'aldatmak' kav Ai n \ ı \ ı \ k ramı Gunluk \a şamda erkek ve ka dın (bazen) sadakat erdemının dışına çı karak, karşısındakı nı aldatan yalan soy leyen, aşka ıhanet eden bır kaçamak yaşar Bu saptamami7 hıç kuşku yok kı, herkesı bağlama7 Pekı al datmanın tenıelı nedır* Insan sevdığınc na sıl olur da ıhanet eder'' Ahmet Altan'ın cok tartışdan romanı 'Aldatmak boyle bır ko nu uzerıne yazılmıs Ldebıyat du/eyı ve du şunscl derınlığı çok sığ olan, okura bıı an famda hıçbır katkı sunamayan bır mman Aldatmak Nıtekım romanın kurgusıı u/e ııne dogrudan bıı (tıcarı) cınsellık anlayışı konulması kahramanlann ve olay orgıısu nun okura dalıa çok 'sozel' verılmesı kıta bın salt tıtaj amaçlı ya/ıldığını gosteııyor Ahmet Altan'ın belkı de en kotu kııabı olan Aldatmak uzerıne bır eleştın yazısı ya/ma yı değıl de mmandakı uç kahramandan bı rı olan aldatıJan koca Haluk u yorumlayan bır karakıeı anali7i yapmaya çalışacağım Yazar olayın geçtığı yerı ve zamanı net olarak belırlemıyor Bunu yapma nedenı ıse okura bır gun kendısının de ben/er turden ılışkıler yaşayabdeceğını duyumsatmak ıçın olsa gerek Kıtabı okuyan bırı (ozellıkle ev lı ıse) bır başkasına yonelık cınsel arzusunu çok da lazla bastırmadan, yenı tanıştığı ve gonlunu okşayan bırıylc rahatça ılışkıye gırmesının ma!>um bıı cylem oluuğuna ınan masını ıstıyor yazar Bu ısteğını kcndınce haklı gerek<,elcre dayandırmak ıcın de ka dının davranışlarını kocasıyla ıhşkılerını ve Ccm'e olan yakınlığını sağlam temellere da yandırmadan, okuru bu anlamda hılgılendırmeden doğruta 'sonuca' goturmek ıste yen bır anıacı var kıtabın Haluk karakten yazar taraf ından koşelerı belırlenmeden, en azından bır ucu açık bırakılmış, karısıyla ya şadığı cınsellığı ve sosyal konumu tam anla mıyla netlığe kavuşturulmadan adeta bır 'uvertur' sıratıyla romana renkkatılmak ıçın yaratılmış Yıne aynı karakter uzenne kafa yormaya devam edecek olursak, kıtabın fı nalınde kocanın dramatık goruntusu ka rarsı/lığı, suskunluğu, 'her şeyı' kabul edışı ve olayı yorumlama bıçımı tam anlamıyla bıı arabesk goruntu çı/ıyor Beyın cerrahı olan bır adamın hıçbır ınce zevkmın olma yışı, gunluk yaşjmda tum zamamnı amcJ/ yatlara vermesı, hastanenın dışında bır cu ceyı andırması, aılesınc karşı uzak ve duyaı si7 olması ılk bakışta bıra/ /orlamavla da ol sa çok di mantık dışı gelmıyoı Ya/ar da onu 7aten romamna katkı yapmak ıçın de ğıl, kurgunun akışkanlığını /oılamadan ıı mak kenaı ındakı bır yabangulu gıbı gosteı mek ıstemesınden hemen bellı oluyor Ha luk karakten romanda kısa ozgeçmışı verıl meden, şoyle bır değınılerek tanımlanmaya SAYFA 2» CUMHURİYET KİTAP SAYI 663