Katalog

B U L M A CA Önce aşağıda tanımlan verilen sözciikkri buimaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgjlerin altfarındaki sa yılara göre bu harneıi bulmacadaki aynı sayılı karelere aktann (Kara kareler iki söz ADI, SOYADI: cük arasinı ADRESİ: gösterir. Bir '"" satırın sonunda kara kare yoksa, bu, sözcüğün alttaki satırın başina sarktığını gösterir). Bulrnaca tamamlanınca, sorıılan tanımlann karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukaridan aşağıya doğru bir şiirin admı oluşturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı şiirden bir ahntı ve şairin adı ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcülderiniz: A. "...ler Krallara Bakabıür" (Enis Batur'un bir yapıtı). 49 63 42 69 luceiMMCuofiuı Balkar Şiiri Antoloiisi Kanşaubiy Miziev'i, Ahmet Necdet'le birlikte Rusya Federasyonu'na bağlı ülkelerin şairlerinden dilimize aktardığı çevirilerinden tanıyoruz. Miziev bu kez de kendi ulusunun şiirlerini aktarmış dilimize. Kitaptan öğrendiğimize göre, "Balkarlar, Kuzey Kafkasya bölgesinde Elbruz Dağı'nın (Mingi Tau) eteklerinde Rusya Federasyonu'na bağlı KabardinBalkar Cumhuriyeti'nde (başkenti Nalçik) yerleşik, yaklaşık 100.000 nüfuslu bir Türk boyudur". MUZAFFER UYGUNER muştur. Kanşaubiy Miziev'in önsözünden başka, kitabın sonuH\l K VK nda Tolgurlanı ZeyŞIIKI tun'un "Balkar ANU>1UJIS1 Edebiyatı" baslıklı yazısı da yer almış tır. Zeytun, bu yazısında daha çok şiir üzerinde durmuş ve düzyazı konusuna da değinmişür. üııa gore, ilk ozan olarak kitaba alınan Meçiev çok yönlüdür. "Meçiev'in şiiri imgesel yönden, insanın bedensel gücünü, zihinseldüşünsel niteliklerini öne çıkarmaya ve insanı yüceltmeye yöneliktir". Meçiev'in kitaptaki şiirlerinde tasavvuf etkileri de görülmektedir. Sözgelimi "Doğruluk" adlı şiirinde şu dörtlükleri de göriiyoruz: "Yıkılmaz kalc dünyada/ Doğruluk. Yok güçlü ondan/ Doğruluk yitmez borada/ Düşüp ölmez ki kayadan/ Baylar beyler, övüngenler/ tnsansınız bizim gibi/ ölümlüyüz, dünya fani/ Nedir mal mülk? Kaçeder?". Balkar şiirinin daha çok 1930 yıllarında geliştiği anlaşılmaktadır. "Aynı anda bir dizi yazar ve şairin kültürel hayata atılmasıilegerçekleşir: A. Malkarh, B. Gurtuev, H. Tammoev, A. Budaev, K. Kuliev, K. Otarev, H. Katsiev, J. Zalihanov, O. Etezov, S. Hoçuev vb. gibi" kişilerin yaratıcılığı kendini göstermiştir. Zeytun'a göre, Balkar şiirinin gelişmesinde belirleyici ulusal çizgilerden biri, kahramanın maddi dünvası ile içsel durumunun birbirine bağımlıoluşuaur". 1950 yularında emek temasının ön plana çıktığuıa değinılmiştir bu yazıda. Ama, kitaptaki şürlerde bu temaya pek az rastlanmaktadır. Epik türde genellemeler yapıldığına da yer verilmiştir. 1960 yıllannda ulusal Balkar yazınının ilk plana çıktığı anlaşılmaktadır. Bu ulusallığa dönüşte de T. Zumakulova, 1. Babaev, M. Mokaev, A. Tönpeev, S. Gurtuev, H. Şavaev, A.Sozaev, J. Tokumaev, Z. Tolgurov yer almışlardır. 1970 yıllarında ise daha değişik bir görüş şiirlere egemen olmuştur. Çok yönlü bir gelişmedır bu. Kitapta ilk olarak Kâzım Meçiev yer almaktadır. Ozanlann adlan, hem kendi dillerindeki hem de Rusçadaki biçimleri ile sunulmuştur. Sözgelimi, Meçiev'in ikinci adı, Balkar dilindeki adı Kâzım Haji olarak yer almıştır. 1859 yılında doğan ve 1945 yılında sürgünde ölen Meçiev, Balkar şiirinin kunıcusu olarak görülmektedir. Meçiev'in birçok kitabı olduğu da anlaşılmaktadır. Şiirlerinin dörtlüklerden olustuğu görülmektedir kitaptaki örnekIeraen. Balkar şiirinin genellıkle dörtlüklerden olustuğu, ölçü ve uyağa önem verildiği görülmektedir. Pek az şiirde özgür düzen bulunmaktadır. Sözgelimi Majit Guliev ve Tanzila Zumakulova'nın bazı şiirleri böyledir. Maksim Gettuev'i şiirlerini de özgür düzende görüyoruz. Kanşaubiy Miziev ülkesinin şairlerini tamhvor J. "Zihni..." (yitirdiğimiz ünlü tiyatro sanatçısı). 47 55 46 1 60 57 67 K."... Thurman" (ünlü aktris). 50 51 39 B. Metin Kaçan'tn romanı. 34 58 43 70 56 22 33 30 64 C. Lev Tolstoy'un bir romanı. 68 71 72 45 78 76 62 L. "Iste..., kurutma kâğıdlm, çocukluğumaan bu yana bana eslik eden bir cift kemik zar. Işte duvardaki ölü resimier, yerdeki bu boz halı başucumda yatağımın opalin bir lamba ve siyah deri kaolı derin defterler: Dokunuyorum ve dile geliyor yıldan yıla bu odaya sinen saf korku: Biraz daha armrnış ışık gerek bana,/ biraz daha koyıı bir mürekkep,/ biraz daha felç sağ elim ve parrnakları için,/ biraz daha zaman ve bu zamandan geçmek:/ Birkaç soluk boyu belki, belki birkaç çağ için/ biraz daha cüret/ ve korku,/ Tıfsım ve Trajedi gerek." (Enis Batur). 18 73 7 52 37 B D. "Casablanca" adlı filmde, Ingrid Bergman'ın canlandırdığı karakter. 26 65 25 36 M. Metin Eloğlu'nun bir şiir kitabı. 32 14 3 10 13 28 27 15 4 E. Muhsin Ertuğrul'la da evlenmiş olan ünlü tiyatro sanatçısı. 74 44 8 66 29 54 5 79 12 53 11 80 N. Brezilya'da kamavalıyla tanınan kentin kısa adı. 81 61 77 alkar Şiiri Antolojisi, Kanşaubiy Mi ziev'in derlediği şiir çevirilerinden oluşmaktadır. Şiirler, Zühtü Bayar, Ataol Benramoğlu, Anıl Meriçelli, Kanşaubiy Miziev, Anrnet Necdet, seyyit Nezir, Mehmet Özeül ve Hasan Hüseyin Yalvaç tarafındanduimizeaktanlmıştır. "Aktanlmıştır" diyorum, çiinkü, Balkar diliyle dilimiz arasında çok yakınlık ve benzerlik bulunmaktadır. Sözcelimı "Kayala Unutmadıla" dilimizin "Kayalar Unutmadılar" sözleri ile, "Jürekle bla Altın Kolla" (Yüreklcr ve Ajtın Eller), "Jıyırmancı Ömür" (Yirmınci Ömür), "Jaşa (Yaşa), "Hasan bla Horoz" (Hasan ve Horoz) ve daha başkaları ornek olarak anılabilir. Kitaptan öğrendiğimize göre, "Balkarlar, Kuzey Kafkasya bölgesinde Elbruz Dağı'nın (Mingi Tau) eteklerinde Rusya Federasyonu'na bağlı KabardinBalkar Cumhuriyeti'nde (başkenti Nalçik) yerleşik, yaklaşık 100.000 nüfuslu bir Türk boyudur". Balkar yazını folkloruna sıkı sıkıya bağlı olarak gehşmeye başlanııştır. Bu halkın örfleri, gelenekleri, psıkoloiik yaşantısı şiirlerde kendini gösternıektedir. Balkar yazılı yazınının kunıcusu halk ozanı Kâzım Meçiev'dir. Babasının imam olmaya zorlaması sonucu Arapçayı öğrenen Meçiev, daha sonra Arap hartlerini kullanarak KaraçayBalkar abecesi icat etmiş ve ilk şiirlerini de 1889 yılında bu abece ile yazmıştır. F. îp ya da iplik biçiminde olan. 82 31 35 48 G."... Çıra" (Elazığ ve çevresindeyaygın olan bir halk oyunu). 2 15 23 38 24 69O.saymıçâzHmi A. Merve, B, AEK, C. Yer, D. Argüman, E. Kibrirçi Kız, E Orîgami, G. Vişne Bahçesi, B. Sabbah, I. Krizantemden, J. îbrahim Baştuğ. Şiir. Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür ve bir orman gibi kardeşçesine, bu hasret bizim. Nâzım Hikmet Ran" H. Cem Karaca'mn söylediği bir şarkı (artık söylemîyor). 40 20 9 75 41 I. Eskidcn lise derecesindeki okullara verilen ad. 59 19 17 21 6 Balkar şiirinin ilk ürünleri daha çok 19201940 yıllarında ortaya çıkmıstır. Bu dönemde, "Tantanalı ve tumturaklı şiirlerin bolluğunda yeni hayatı, komünizmi, kolhoz yasamını, partivi, iktidarı ve liderleri övmek zorunluluk haline gelmişti". 1941 yılında Abnan ordulannın Rusya'ya girmesi sonucunda birçok Balkar ozanı savaşa katılmış ve bu ortamın şiirini yazmıs"Balkar dili, Türkiye Türkçesine yakın tır. 1944 Mart ayında Stalin ve Beriya, Balolduğu için bu siirleri, Ahmet Necdet'in kar Türklerini Sibirya ve Orta Âsya'ya sık kullandığı deyimiyle, dil(Kazakistan ve Kırgızistan) içi çeviri veya Türkiye Türksürnıüşler ve oradaki yaşam çesine çeviri sayabiliriz". Şürortabında şiirler de değişmiştir. Birçok şiir kitabı o ülferin tam Türkçe olduğunu kelerdeyayınlanmıştır. 1957 söylemeliyim. Son örnek gene yılında, Balkarlar yeniden Meçiev'den: "Dağ üstünde ülkelerine dönmüştür. Bundağ olmaz/ tki ağaç bağ oldan sonra şiir kitapları Nalıııaz/ Kılıç yarası sanlır/Aşk çik'te Balkarca ve Moskoyarası sarılmaz". Bir Türk va'da Rusça yayınlanmıştır. grubunun bu şiırleri her yönBalkar ozanİarının hemen den başanlı örneklerdir. hemen tüm şairleri yer almaktadır" denilmektedir. Balkar Şiiri Antolojisi/ Günümüz şiirinin politik Kaniaubiy Miziev/ Bmy Yayıönyargıların dışında oluş Kanjaubly Miziev m/htanbul2001/159 s. SAYFA 23 IhüHJnteP CUMHURİYET KİTAP SAYI 592