Katalog

'Yaşamdan bir Kesit, yazdıklarım' Mucize Özünal'ın ilk romanı Alayın Kızları, 2000'de çıkan en dikkate değer romanlardan Biriydi. Daha önce üç öykü kitabı (Kızkovalayan, Park Oyküleri, Gün Tutulması Öyküleri) yayımlamış olan Mucize Özünal'la, Nursel Duruel konuştu. NURSELDURUEL ktncı Dünya Savaşı sonrasında, Doğu'da bır sınır kasabasındakt cıskert lojmanlarda oturan alayın kızlarını dokuz bölümden oluşan romanın ılk bblümunde tanıyoruz Sabahın ayazında kendılcrını okula gölürecek kızağa biniyorlar sırayla Sıtare Hanım'ın kızları Zeynep 'le ablası Mı'ne, Özkan Bınbaşı'mn sıyahı ktzt Gülay, CemalBınbaji ile Neriman Hanım'ın oğlan çocuğu görünümlu kızları Gönül, Nuretttn Kumandan 'm kukla ve karagoz oynatmaya meraklı kızı Gü'zın, kaçafeçı levazım subayıyla Laika Hanım'ın şijman ve nazlı kızları Ayşen, bır de Cabıde Kasabanm yerlilerinden olan Cahıde, arkadaşları gıbı kızakla değilyürüyerek gtdiyor okula. Bu yedt ktz, kıtaptakı gıbı söyleyecek olursak "yedi dağ çıçeği" yıllar sonra içlertnden bırının çağrıstyla htanbul'da bır otel lobisinde buluşmaya bazırlanıyorlar Ilk bakışta sade bır kurgu Buluşma, hcm anlatılan öykunun belkemtğını ouşturuyor, hem de arttk ortayaşlı bırer kadtn olan ktzların kendılenyle, hayatlarıyla yüzleşmelenne neden oluyor. Dolaytstyla 20 yy Turkıyeiı'ntn çeşıtlt yönlertyle hesaplaşıltyor başkaldırısını bilmekle özdeşleştirmiş bir bilim insanı. Ayşen kaçakçı levazım subayı ile Karantina'nın güzel aulu Laika'nın sevgisiz büyümüş kızları. Menderes ovasında bey torunu Selim'in yoz değerlerine harcanmış bir yaşam onunkisi. Bu buluşmayı en çok o istiyor. Yeniden kendisi olabilmek için. Sonra Gönül. Babası hep uzak başkentlerde askeri ateşe, annesi ihtiraslı Neriman Ilanım. Gönül, devrime gönül vermiş bir 68'li, Güzin kendini var etmede tiyatroyu seçerken ülkemizde yakılan aydınlanmanın sahnelerinden birinin ateşini sanatsal bir tutku olarak içinde taşıyor. Sonra Prens Tuanku, Kore gazisi, Emin'in oğlu, şehit Binbaşı Koray, konuşmadan paylaşılan bir aşkı yaşayan Kunurili Sukamısı... Sanırım bu kadan yeter. Onemli olan bu yaşamların ortaya çıkardığı devingen Turkiye mozayiğinin bütünselliği. den, birtktmtntzden, düşüncelerinizden en çok pay alan o gıbt gözüküyor Ya da size en yakın duAl.VYIN KI/I.AKI ranı o. Bunu söylerken otobtyograftk ögelerın doğrudan kullantmını kastetmtyorum elbette Yaşamadan yazılmaz. Bununla hem kurmaca hem de gerçek vaşamı kastediyorum. Ama razdıkça kurmaca nerede başar, gerçek nerede biter; bunu seçemezsiniz. Yazar bir tanıktır; tanıklığıysa yapıtıdır. Şu noktada Adorno'ya hak veriyorum. Gerçek sanat eseri, içinden cıktığı toplumu yansıtmalıdır. Olup biteni hikâye etmek, başka hayatlar, başka dünyalardan öteki insanları haberdar etmcktir. Ama bu tanıklık kuşkusuz "vak'a nüvislik" olamaz. Yazar tanıkhğıni düşünsel, bilgisel birikiminden yola çıkarak güzelliklerle yoğurup sunmalıdır. Bunu yaparken de duyarlılığı hiç elden Dirakmadan, dilin plastik tadını vitirmeden namuslu düşünmek zorundadır. Yalnız yetenekle, duyarlılıkla yola çıkarsanız rastlantısal başarılarınız olabilir, ama bilgisel düşünsel biri kimden, yoğunluktan yoksun \ ctenek arabeske yazgılıdır. Anlatım tekniklerine gelince... Bir ana anlatıcı var, romancı. Bunun yanı sıra, mektuplar, magazin haberleri, ölüm ilanları var, bir oyundan bir bölüm var, hatta "küçük Amerika" hayallerinin simgesi, "araba sevdası"nın, Marshall yardımlannın ön koşulu demiryolu politikalarının terki döneminin anlatıcısı da eski bir Ford otomobil. Ulusal politikalardan sapışın, çurümenin simgesi olarak ortaya çıktı. Anlatılan zaman dilimine, olaya, olguya ne uygun düşüyorsa o anlatsın istedim. B nedenle dillendirmede insanlar ve insanlara ait anlatımlar kadar eşyaların da konuştuğu bölümler oldu. Doğaldır ki iç konuşmalar ve öteki biçimler bunlara eklendi. Gen teknolopsı alanında uzmanlaşan Gülay'ın Amerika dan dönüşündc Anadolu'da yaptığt uzun tren yolculuğunu da Ford arabamn antitezi gıbı mı algtlamalıyız? "Blz bu toplumun Insanlan ve bu topraflın yazarlarıyız. Buna tanıklık etmek. bu tanık Biz bu toplumun insanları ve bu toplıkta sanatsal duruşumuzu yltlrmemek zorağın yazarlarıyız. Buna tanıklık etmek, rundayız" dlyor Mucize özünal. bu tamklıkta sanatsal duruşumuzu vitırmemek zorundayız. Bu sorumluluk anolduğuna inanıyorum; anlatış yöntemi layışı bozkır yolculuğuna çok denk düşde gerçeğe uygun olsun istedim. Gidetü. Hem benim, hem Gulay'ın açısınnin kalanı doğunnası, yeninin eskide dan. Gülay'ın sanayi ötesi toplumdan çimlenmesı. Insanın, insanlığın evrimi kaçışı, bozkırın ve Anadolu'nun otantik sürdükçe her yeni doğanla birlikte yeni yaşamına bir özlemdi. Bu yaşam da besözler, imgeler de doğacaktır. Türkinim gözlemleyerek yaşadığım bir şeydi. ye'de romanı, öyküsu yazılmamış, resmi Tren Burdur'u, Eğridir'i, Teke bölgesiyapılmamış, fotoğrafı çekilmemiş insanni, Beşparmakları, Torosları geçerken lar, olaylar, olgular var. Milyonlarca metordan yalni2 doğa ve insan manzaralarırekare toprak, sanatçılarını bekliyor. Bu nı değil, Anadolu'ya has yaşam biçimlebize neyi anlattığımızın farkında olmak rini de yansıtsın istedim. Bu yansıtmada zorunluluğunu getiriyor. Özetle, neyi Gülay, göçün geri dönmeyeceği gerçeanlattığımız, gerçeğin yansıtılmasi; nasıl ğiyle yüzleşse de... anlattığımız, dilin gelişimi, nlastik tadı ve yazınsal açıdan önemli. Bu nedenle Öte yandan bir başka yüzleşme ve sarmal bir kurguyu seçtim. Bu toprakbence en trajik olanı Ege'de toprak mülların öyküsü gıbi sarmal. kiyetinin parçalanması ve sanayi ticaret alanında yatırımlara yönelinmesi süre Romanda tek anlatıcı değil, farklı ancinde Ayşen'in yaşadığı yüzleşmedir. Bu, latıcılar ve anlattm tekniklerı kullanmışsınız. Ana anlatıcı, zaman zaman roman daha gerilerde ağa karısı, Selim'in anası Keriman Hanım'ın toprak ağalarının aylayerdeğıstıren Zeynep KahramanlaCumhuriyet'e başkaldırdıkları süreçte rınız arasında stzın yaşam deneyımınızVltaı/c < >/ünal Mucize ÖzünaVla "Alayın Kızları" üzerine Î J Kızlan anlatırken onların kişisel maceralarını ailelerininkiyle birlikte ele almanın metni yoğunlastırarak derinlemesine bir anlatım olanağı sağlayabileceğini düşündüm. Böylece oluşturmaya çalışacağım sarmalda, okur dıkkatli bir okumayla zaman israfından, ben de anlatımda sözcük müsrifliğinden kurtulmuş olurum diye. Kızların bireysel yasamlarından anlattığım kesitfer üst üste bindirilmiş görüntü parçaları gibi asıl bütünü oluştursun; bir yapboz gibi parçalardan birinin çıkanlması nalın Hepimiz her şeyden sorumluyuz. de de anlam eksik kalsın iste2001'de insanlık üçüncü bin yılla dim. Bu nedenle birkaç kez yebuluşru. Bu, insanlık için bir yüzleşme; niden yazarak kısa vc yogun bir ertlemliliğiyle, alçaklığıyla. Alayın kızlametne ulaşmayı amaçladım. n da aslında birbirleriyle buluşmak isterYazdıkça, aydınlanma devrimi ken kendileriyle yüzleşmektedirler. kesintiye uğramış ama sömürOkur ise bu buluşmanın izini sürerek geciliğe karşı Kurtuluş SavaTürkiye'nin yüz yıllık bir zaman diliminşı'nı başarmış bir ülkeye, kade Anadolu'yla bulusmaktadır. Buna hadın yaşamlarından ortaya çıyat adını verdiğimiz büyük buluşmadan kan mozaikte bir sürecin dcküçük bir kesit de diyebiliriz. vam ettiği belirginleşti. "KüKalabalık bir kadro çük Amerika" hayallerinin in Bu kuçuk kesit, halka halka genışlesanlarımızı hem kendine, hem yerek kalabalık btr roman kadrosu oıuşülkesine, hcm de insanlığa naturuyor Kızlardan her birının kendi aile sıl yabancılaştırdıöı görünür çevrelerı, 1900'lere, yüzyıl başına kadar oldu. Kızları askeri bir garnizondan seçuzanan öncekı kuşaklar; evlendıkleri ermemin nedeni işçi, köylü, küçük esnaf kekler dolayısıyla romana gıren başka aıcocuklarından oluşan ordunun ilerici leler, çevreîer... Sonuçla genış bir coğraf nareketler içinde daha çok ver alması, faya ve son derece zengın mr ınsan mozaşist darbelerde verilen kurbanlar arasınyili çıkıyor ortaya. Ostelık yuz ktrk saydaki asker çocuklannın öyküsünün bufattk btr romanda çözümlüyorsunuz bugüne değin anlatılmamış olmasıdır. Bünu. Epey arajttrma yapmış olmalısımz tün emeKçi kesimin çocuklan gibi, on• Bu sorunun yanıtı, romanın basit bir lar da alın terini toprağa dökenlcrin baözeti olabilir. Bu nedenle küçük ipuçlağımsızlık ve özgürlük için ölümü göze aln vermekle yetinelim. Bu buluşmayı dıklarını gözlemleyerek öğrenirler. TopZeynep'le Kürt Cihan'ın kızı Cahide karak parçasını vatan yapan da buduı. Burarîaştırıyorlar. Biri bürokrat, ötekisi kenun için "Ali Kemal Borazanlan"nın semançalar. Bunlann arduıda aileleri var. si eninde sonunda susar. Bundandır ki Zeynep'te Çerkez bir anneanne, Ermenasıl yazdığımız kadar ne yazdığımız da ni ve Rumlara kapıkomşu bir babaanne, önemlidir. Özetle Alayın Kızlan'yfo anMevlevi müderris bir büyükbaba, kenlatılmamış bir öyküyü roman biçemi di babası Kumandan Yüzbaşı. Cahiiçinde anlatmak istedım. de'de çaykalara binip Sinop'u basmış, Bütün bunlar kurguda bazı iurunlara Itriş ilinden Kazak dedeler, Beyaz Rııs neden olmus gıbı geldı bana Ne dersısoyundan bir koca, Kürt bir baba ve Beniz? kaa'dan ancak kanlı giyitjeri gelen bir oğul. Sonra Gülay, siyahi Ozkan Başça Metin hem zaman, hem mekân olavuş'un kızı. Esir pazarından alınmış nirak geri dönüşlerle, iç içe geçişlerle gelineleri ile yelkenlerini alizelerin şişirdiği şiyor. Hayatta olduğu gibi. Nasıl anlatılteknelerden geliyor soyu. Karalığına dığının, neyin anlatıldığı kadar önemli SAYFA 10 J C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYl 570