Katalog

Eleştirel gerçekçilikte biryalınlık ve özğünlük dehası Anton P. Cehov S Kapak konusunun devamı. tı vc öyküleri, toplumsal konuları ve psikolojik süreçlcrin ayrıntılarını, daha derinlifiine işleyişin örneklerindendir. Bu vb. anlatıların kimilerinde, Çehov'un bir yönüyle de Dostoyevski damarından beslendığini görüyoruz. 1890 yılında ülkeyi boydan boya geçerek Sahalin Adası'na yaptığı yolculuk, bu sürgün ve kürek mahkumluğu adasındaki gözlemleri "Sahalin Adası" (189494) adlı belgesel denebilecek yapıtını oluşturdu. Bazı başka öyküleri ve özellikle de "6 No.lu Koguş" (1892) adlı anlatısı, bu gözlem ve ızlenimlerın sanatsal ürünleridir. Üniversite öğrencisi V.f. Ulyanov'un (Lenin) bu yapıtı okuyup bitirdikten sonraki duygulan Lenin'e ilişkin anılarda yer almıştır: "Dün akşam bu kitabı okuyup bitirdikten sonra öyle daraldım ki, odamda duramadım, kendimi dışarı attım. Sanki 6 No.lu Koğuş'a kapatılan bendim." Kahramanları akıl hastanesine kapatılmış bir aydın ve zalim gardiyanı olan bu anlatı kuşkusuz ki keskın toplumsal çalkantılarla sarsılan o dönem Rusyası'nın betimlenmesidir. 1892'de Moskova yakınlarındaki Melihovo köyüne yerleşen Çehov burada yoğun bir çalışma temposu içinde ürünlerini vermekteyken yöre köylülerini ücretsiz olarak tedavi ediyor, köylü çocukları için okullar açılmasını sağlıyor, hastanenin kurulmasına destek oluyordu. (^)ykü ve uzun anlatı türünde pck çok yapıtının yanı sıra, sadece Rus Tiyatrosu'nda değll, 20. Yüzyıl Modern Dünya Tiyatrosu'nda çığır açacak olan oyunlarından "Martı" (1896) ve "Vanya Dayı" (1897) bu dönemin ürünlerindendir. 80'li yılların ikinci yansında "îvanov" (1887), "Orman Cini" (1889) ve "Ayı", "Tütünün Zararlan" vb. kısa oyunlarla başlayan oyun yazarlığı, "Martı" ve "Vanya Dayı"yla birlikte dünya tiyatrosunun en çok sâhnelenen oyunları arasında ilk sıralarda yer alacak "Üç Kızkardcş" (1901) ve "Vişne Bahçesi"yle (1903) sürmektedir. Edcbiyatın farklı •* alanlarında aynı (ve cvrensel düzeyde) başarılı ürünler vermesiyle Çehov, bütün bir 19. yüzyıl Rus yazarları içinde yine en çok Puşkın ve Gogol'le benzeşmektedir. Genç yaşlarda tutulduöu tüberküloz hastalığının ilerlemesi nedeniyle yaşamının son birkaç yılını Kırım'da (Yalta) geiren Anton Çenov, burada Lev Tolstoy ve iç kuşkusuz cn yakın ustası olduğu Maksim Gorki'yle sılc sık gorüşmcktcydi. Iki yüzyılın kesiştiği yıllarda Rus edebiyatının DU üç evrensel yazarının buluşmaları, Makiim Gorki'nin "Yazınsal Portreler"le (L. Tolstoy ve A. Çehov bölümleri), ÇehovGorki yazışmalarında parlak yansımalarını bulacaktır. Bizim gerçekçi edebiyatımızı da en çok etkilemiş dünya yazarları arasında yer alan Anton Çehov (ölümü 1904), dilimize çe§itli çevirmenlerce birçok kez çevrildi. Bu yılın Ocak ayında Cem Yayınevi'ncc Mchmet Ozgül'ün çevirileriyle sekiz ciltte yayınlanan "Bütün Öyküfer" toplamını ise, bir yayıncılık ve çevirmenlik başarısı olarak alkışlamak gerekir. Gerçekçi, insancıl (bu dcmektir ki ölümsüz) edebiyatın en sekin örnekJeri arasında yer alan Çehov öykülerini Mehmet Ozgül'ün büyük emek ürünü, Çehov'un düinc ve ruhuna uygun Türkçesiyle okumaya hazırlanan okuru, tadına doyulmaz bir okuma şöleni bekliyor. • Erdemli insan olmanın MEHMET OZGUL A nton Çehov kısa ömrünün (18601904) 25 yıl süren yazarlık döneminde 300 kadar öykü, "Martı", "UçKız Kardef, "Vişne Bahçesi", "Vanya Uayı" gibi büyük piyesler yanında tek perdeîik piyesler yazarak dünya edebiyatında saygın bir yer edinmiştir. Türk aydınlan Çehov'un öykülerini beğenerek okurlar, DevletTiyatrolan, Istanbul Şehir Tiyatroları, özef tiyatro sahnelerinde piyeslerini severek izlerler. Çehov öykü dalında, özellilde kısa öyküde yazın dünyasının bir numarab ustası sayılır. Piyesleriylc tiyatro sanatına büyük yeniliklergetirmiştir. 194O'lı yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı öbür dünya ldasilderi arasında bazı öykülerini Türkçeye çevirtip yayınlamıştı. Daha sonraki yıllarda özel yayınevleri aynı çcvirileri yeniden basmnj, başka çeviriler de yapılmıştır. C) yıllardan günümüze Türkçemizdeki gelişme ve arılaşma sonucunda ilk çevirilerin drfinin "eski kaldığı", bu arada yapılan bölük pörçük öykü çevirilerinin Çehov'un derinliğini yansıtmadığı rahatlıkla söylenebilir. Bunların yanında Anton Çehov'dan yapılan çeviriler bütün öykülerinin üçte biri kadardır. Cumhuriyetimizin 77 yıllık kültür biri kimine katkıda bulunmayı amaç edinen Cem Yayınevı, Mehmet Ozgül'ün Rusça'dan yeniden yaptığı çevirıferle Anton Çehov'un bütün öykülerini yayınlamıştır. Ileride piyeslerini yayınlamayı da planlamaktaoır. Bu çeviriler, Moskova 1970 basımlı, 8 ciltlik "Anton Pavloviç Çehov'un Bütün Yapıtlan" adlı yayın temel alınarak yapılmıştır. Böylece Çehov'un yeniden çevrilen öyküleri Türkçemizde 8 cilt tutmaktadır. Öykü kitaplarının dışında çağdaşlarının Çehov'u anlattığı2 ciltlik "Anılar" da yayınlanacaktır. Bir cilt de uzman bir yabancı yazarın kalemindep çıkan Çehov'un önemli bir biyografisi vardır. Gençlik öykülerinde sıradan insanları iğneleyici bir dille gülünç yönlerini öne çıkararak anlatan bu izlenimi, eleştirel gerçekçi yazar, olgunluk dönemi öykülerinde giuerck hüzünlü bir havaya oürünür. Sanki Rus halkının ağır yaşam koşullarını irdeledikçe karamsarlığa kapıhyor gibidir. Birinci mesleg'i hekimlik olduğu için bilimin gucune ınanan Çehov, insanlı^ın geleceğini aydınlık görür. Çehov'u okurken erdemli insan olmanın gercklerini, dürüstlüğü, çalışkanlığı, iyicilliği, içtenliöi öykü kahramanlarının söz ve davranışlannda derinden duyumsar; kendimiz de onlar gibi olmaya özeniriz. • CUMHURİYET KİTAP SAYI 527 SAYFA 4