Katalog

K İ T A P Ö D Ü L L Ü B U L M A C A İLKER MUMCUOĞLU Önce aşagıda t.ı nımları verilcn sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzcrinegelecekbiçimde yazın. Sonra çizgilerin altlanndaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara karelcr iki sözcük arasmı gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa, bu, sözcüğün alttaki satırın başına | S 0 Y A D | : ., sarktığmı gösterir). Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru bir yazann adını olujturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı yazann bir sözü ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcükleriniz: A. "Sözlerim var köprüleri geçirmez/ kimseyi ateşten korumaz kelimelerim/ kıhçsızım, saygıın kalmadı buğday saplarına/ uçtum ama uçuşum/ radarlarla izlendi/ gayrct ettinı ve sö'vdüm/ bu da geçti polis kayıtlanna" diyen Ismct özel'in kırk yılın şiirlerint topladığı kitabı. 34 35 30 29 62 43 B. Dere kıyılarında, sulak çayırlarda kendiliğinden yetişen ve yaprakları sebze olarak kul lanılan bir bitki. 7 11 61 74 8 53 C "Oysa çocuktuk, yorgundum/ balkonlar kime ağlardı/ ilkgençlik balolanydı, al atkılı küheylan/ fesleğenlere dönsek, ne mürnkün/ ne mümkün! çıldırmantn evliyası/ akşam sönerdi bi'çare, sözcükler bir de/ vals! vals! avuçlarım aç/ o müphem ülkc, örgütlü liman/ günahsızdık ve eyvalı!" dizelerinin de yer aldığı, Turgay Kantürk'ün ikinci şiir yapıtı. 46 36 28 76 41 31 21 73 42 Mustala Suphi'nin sarkısı Hamit Erdem'den bir "Mustafa Suphi" kitabı lunmuyor/ hiçbir kelimede" diyen şair. 17 63 18 50 32 10 58 25 5 60 33 H. "... Çakmakçı" ("Sabahları bir baş/ ıssiz ve yorgun/ iki kol/ sarkık ve cılız/ iki bacak/ yarım ve tuzak/ buluyorum gövdemde/ nasıl da giiç/ geriye dönmek/ Sabahlan bir ırmak/ ne dışarda ne içerde/ yok akmıyor artık/ iki ıssız ağaç/ dönmüyor kendine/ benden uzak/ ruhum gibi suskuii/ iki uzak ağaç/ önümsıra uzayan boşlukta"). 24 38 75 27 70 I. Beyaz, havada çabuk oksitlenen, parlak bir alevle yanan, seyrek bulunur, "la" simgeli bir element (yalnız ünsüz harflerini yazacaksınız). 51 37 19 40 J. Yabancı, gurbette yaşayan, garip. 9 71 44 47 48 K." Ve bir kelebek ırmağV der ki şarap delidir/ ... kıskanç/ esrar haindir/ rakı yurtsevcr/ eroin kurnaz/ votka çalışkandır bir su kenarında/ ispirto kuvvetli/ nargile çarpıcı/ bira hırsızdır/ Umut, bulunmaz hanemizde" (Refik Duıbaş). 55 65 54 68 59 Hamit Erdem, Mustafa Suphi'nin yaşamöyküsü ve görüşlerini özetledikten sonra, on beş arkadaşıyla öldürülmesi üzerine yayımlanmış bütün bilgileri elaen geçiriyor. Gün gün, saat saat olayların akışını izlerken Kâzım Karabekir Paşa'nın bu olaydaki tartışılmaz rolünü de saptıyor. ONER CİRAVOĞLU ustafa Suphi'nin adını ilk duyduğumda ilerici fikirlerle yeni tanışmıştım. Üstelik doğup büyüdüöiim kentin adıyla özdeşleşen trajik ölümü oldukça etkilemişti beni... Trabzon'a bağlı Sürmene ilçesinin açıklannda on beş arkadaşıyla birlikte boğularak öldürülüşü hangi yürekli aydını etkilememiştir ki... Üstelik çiçeği burnunda bir gelin olan eşi sağ olarak karaya çıkartılmış, bir söylentiye göre YahyarCaptan'ın kapatması yapılmış... Aynca bu gözler tanıktır ki, olayda baş aktör Kız Kapan Faik, 1970'lere kadar yaşamıştır. Bense bu duyarlığı sık sık gittiğim Kalepark'ta bir uçurum halinde uzanan denize bakarak şiirleştirmeyi denemiştim. Ardından Ataol Benramoğlu nun "destanı" geldi. Daha sonra tariL kitaplarıyla öne çıkan bilgiler, 20. yüzyılın dönüşümcü uüşüncesinin Tiirk öncüsünü hep aklımın bir köşesinde tuttu. Ben tutmasam tutucu görüşlere bağlı olanlar zaten bizlere hep natırlatıyorlardı Trabzon'da: "Sonunuz M. Suphi gibi olacak! Hepinizi denize dökeceğiz! ' Dr. llhan Demiraslan'ın o güzelim şiiri, Yahya Kaptan'ın dolaşıp durduğu tskele caddesinde uzun Liman Lokantası söyleşilerimizin arasında Trabzon'da bu duyguların etkisinde yazıldı: M D. Luigi Pirandello'nun tek perdelik oyurıu ("Bana bir iyilik yapın: Yarın sabalı erkenden gidereğiniz n küçük köyün istasyonunda trenden indiktrn sonra evinize kadar yürüyün. Yolda üzerindc pırıl pırıl kırağı parlayan bir demet yeşilliği koparın ve sayın Kaç tane ot koparrmşsanız o kadar yaşayacak günüm var demektir. Sessızlik Ama ne olur dcmet biraz kalın olsun. • Güler lyi geceler..."). 72 57 12 56 69 52 14 26 E. Öğrenci. 64 6 22 13 23 77 F. "Oktay..." ("Burası dalyan kahvesi/Ortalık süt mavisi/ Apostol bu ne biçirn meyhane/ Tabağımda bir bulut/ Kadchimde gökyüzü"). 66 49 3 39 4 G. "tanıdığım bütün kelimeler/ gözlerime ait/ ve dilimde yok hiçbir ifade/ kelimeler kanımda dolaşıyor/ ve alamıyor hiç kimse/ hüzün/ kainatın huyundan yapılmış/ olmalı ki/ dibı bu 16 45 1 20 15 67 2 522. şayının çözümü A. Aziz Istanbıd, B. Hüseyin Alemdar, C. Milo, D. Evi, E. Tarık Buğra, F. Cemal Kutay, G. Eyvay, H. Mürreci, I. Agucuk, J. Likidite. Şiir: Artık uyuma vaktidir sevdiceğim, oyun bitti. Usulca yürümeliyiz. Beyaz gecelikler havalanmakta." Yahya Boğazlaması Öyle dönmüş ki gözü delseler akmaz kanı Bir ölü bütün gece tekmeler sandallan Çok sarışın bir kadın Rusa çalar şivesi Gömüldüğü kıyıdan aralar kumsalları Bütün gece takalar yüklenir ölumleri Kıyıda bir korkudur hırpalayan dalları Her gece yeni baştan kurşunlanır ölüler Boyar Karadeniz'i kırmızıya kanlan Dolaşır iskelede kanyalan sert adım uoiaşır iskelede kahyalan sert adım Bir Mustafa subha dek boğazlar Yahyaları (llhan Demiraslan, Acının Uçları, Anadolu Sanat, 1999, s. 72) Hamit Erdem'in biyografi denemesi olarak ilgimi çeken. kitabı Mustafa SuphiBir Yaşam Bir Ölüm'ü bu düşüncelerle hemen edindim. Ankara'dan Mına Naz Anadolu, Halil Batur, Filiz Ergüçyener, Aydın'dan: Sevim Helvacı, Babaeski'den; Hilmi Yakut, Bodrum'dan. Günışığı Akgün, buna'dan: Ahmet Önen, Çorlu'dan Aynur Uysal, Denizli'den: Ramazan Küçükaydın, Eskiiehir'den: Kıvılcım Elçı, Içd'den: Yücel Tokgönül, Utanbul'dan: Meltem Tiregöl, Recep Aral, Köksal Tuncer, îzmır'detı Metin Süden, Göniil Incel, tzmit'tcn. Rıdvan Atay, Haşmct Günaydm, Konya'dan: Makbule Emre, Kırfehir'den: Şeyda Kaya, Şanlturfa'dan. Sadettin Gürsöz, Stvas'lan: Eüf Akçay, Tekirdağ'dan. Hasan Ali Tınaz, Ujak'tan. Seval Kaplan Çuhadar, Zonguldak'tan. Nimet Kocakulak 524 522. sayıdan kitap kazananlar: Hamit Erdem, Mustafa Suphi'nin yaşamöyküsü ve görüşlerini özetledıkten sonra, on beş arkadaşıyla öldürülmesi üzerine yayımlanmış bütün bilgileri elden geçiriyor. Gün gün, saat saat olayların akışını izlerken Kâzım Karabekir Paşa'nın bu olaydaki tartışılmaz rolünü saptıyor. Bu bilgiler ışığında Kâzım Karabekir'in ulusal Kurtuluş mücadelesini olası bir Bolşevik etkisinden kurtarmak istediği anlaşılıyor. O kadar ki, konuyu araştırmak isteyen dönemin Sovyet yetkililerine, Ali Fuat Cebesoy kaçamak yanıtlar vererek yatıştırıcı bir üslup takınıyor. Bütün bunlardan anlasılıyor ki, o dönemde Kâzım Karabekir tarafindan mutlak olarak kontrol edilen Doğu Anadolu'da ne Enver Paşa'nın (dolayısıyla Küçük Talat'ın) ne de Türk komünistlerinin çalışmalarına izin veriliyor. îzin verilmek istenmiyor da neden davet ediliyorlar peki? Bu kararın ne kadar Ankara'yı bağladığı hep sorulmuştur. Kişisel görüşüme göre, Ankara'nın bu konuda inisiyatifi Karabekir'e bırakmaktan başka önemli bir kastı yoktur. Bu görüşümüzü destekleyen başka metinler de eldedir. Örneğin Dinamo'nun Kutsal tsyan'ı, Mete Tunçay'ın makaleleri, Yavus Aslan'ın Türkiye Komünist Fırkası'nın Kuruluşu ve Mustafa Suphi (Ankara, 1997) adlı araştırması... Hamit Erdem'in çalışması bir devrimciyi anmak, onu çeşitli yönleriyle tanıtmak adına sevindiricidır... Daha geniş araştırmalar için genç bilim adamlarının kolları sıvaması gerekiyor... Ulusal kurtuluş mücadelesinc ilişkin gerçckler bütün çıplaklığıyla ortaya akmalı. Varsa yanlışlıklar, bunlardan ders alınmalı. Kısacası tarihimizle yüzleşmeliyiz... Örneğin Nâzım Hikmet'e yıllarca düşmanlık yapmakla ne geçti elimize? Soğuk savaş salyalarıyla yapılan zulümlerden utanması gerekenler nerede bugün? Nâzım'ın mezarını henüz ülkeye getiremedik ama, onun dizeleri hemen tüm devlet yetkililerinin dilinde... Bir anlamda Nâzım Hikmet devlet düzeyinde aklanmış durumda... Sıra Mustafa Suphi'ye gelmedi mi sizct? • Ölüm / Hamit Erdem / Scl Yayıncılık/ 189 s. ..Mustafa Suphi Bir Yaşam Bir CUMHURİYET KİTAP SAYI SAYFA 23