Katalog

Kimi Guzellikler Dogar 1 boyunca sansüre, lcitapların yasaklanmasına ve yazarların ko991 yılında Nobel Edebiyat Ödülüvuşturulmasına karnü alan Güncy Afrikalı yazar Nadi§ı ifade ve düşünce ne Gordimer in "July'nin tnsanlaözgürlüğü için mün", "Başka Dünyalar", "Yanımda Kimcadele verdi. Nobel se Yok" ve "Oğlumun Öyküsü" adlarıyEdebiyat Ödüla dilimize çcvrilen eserlcrinc geçen ay lü'nün yanı sıra Mabir ycnisi daha katddı: Doğan Kitapçılaparte, Grand Aigle hk tarafından Şeniz Türkömer'in çevirid'Or, Nelly Sachs gisiyle yayımlanan "Kîmi Güzelliklere Dobi pek çok edebiyat ödülünün ve fahri ğar" bu ünlü yazann 16 öyküsünün yer doktoranın sahibi olan yazar 6O'lı ve aldığı bir antoloji. 70'li yıllarda bazı Amerikan üniversiteAFrika'nın beyaz ve siyah, zengin ya da lerinde ders vermiş, Güney Afrika ile ilyoksul sıradan insanlarının yaşamlarını, gili konularda pek çok makaleler yazsorunlarını vc özlemlerini anlatan öykümış ve telcvizyon belgeselleri hazırlamışler yazann duygusallıktan uzak gerçek tır. 12 romanı ve 15 öykii antolojisi yaçi ve çarpıcı tekniğinin ve keskin gözlem yımlanmış olan yazarın "The House yeteneğinin damgasını tatşıyor. Gun" adlı son romanı "My Left Foot" Nadine Gordimer 1923 yılında fohanfilminin yapımcısı Granada Productinesburg yakınlarındaki TransvaaPda bir ons tarafından filmi yapılmak üzere samadenci kasabası olan Spring'de doğdu. tın alınmıştır. Roman oğulları cinayetle Babası aslen Latvialı Muscvıbir kuyumsuçlandığında yeteneklıbir siyah avukacu, anncsi Ingiliz asıllıydı. Eğitimini bir tın yardımıha başvurmak zorunda kamanastır okulunda tamamlandıktan lan varlıklı bir beyaz ailenin öyküsünü ve şonra Johannesburg'da Witwaterstrand dolayısıyla 'apartheid' (ırk ayrımı) sonÜniversitesi'ne devam ctti. Annesinin rası Güney Afrika'nın değişen siyahbekalbinin zayıf olduğu düşüncesiyle pek yaz ilişkilerini anlatmaktadır. evden çıkmasına izin vermediği Gordimer yazı yazmaya dokuz yaşındayken "Otobiyografimi hiçbir zaman yazmabaşladı ve ilk eseri Johannesburg'da Foyacağım, çünkü özel yaşamım konusunrum dergisindc on beş yaşındayken yada fazlasıyla kıskancım ' diyen 75 yaşınyımlandı. Yirmili yaşlarına geldiğinde daki yazar buna rağmen eserlerinde öz ülkesinde pek çok eseri yayınlanmış bir yaşamöyküsünü bir anlamda yazmış giyazar konumuna gelmig, 1951 yıluıda bi. Öımü boyuncu iavuııduğu pulitik "New Yorker" dergisinin öykiilerini yagörüşler yaklaşık yanm yuzyıi apartheyınlamaya başlamasıyla ünü diiyaya açılıd'e karşı yılmadan ateşli bir muhalefet maya başlamıştı. sergilemiştir ve manevi değerler hem beyaz hem siyah Afrikalıların günlük yaGüney Afrika Yazarlar Kongresi'nin şamlarını keskin bir seziyle anlattığı öyüyesi, Uluslararası PEN'in başkan yarkülerle içiçe dokunmuş. dımcısı olan Nadine Gordimer yaşamı "Kimi Güzelliklere Doğar" antoloiisinde yer alan öykülerden "Babam Evden Ayrılıyor"da çocuk yaşta Doğu Âvrupa'dan uöç edip Güney Afrika'nın bir madenci kasabasında kuyumculukta karar kılan Musevi göçmenin hikâyesi kendi babasının yaşamından izler taşıyor. lç savaşın getirdıği acıları, yokluğu ve açlığı Mozambik'te savaştan kaçan küçük bir kızın ağzından anlattığı "Ern Büyük Safari Afrika'nın pek çok ülkesinde tanık olduğu mültecilcrin müşterek kaderinin öyküsü. Irk aynmının toplum üzerindeki olumsuz etkilerini incelediği "Ev", ayrıcalıklı beyazların politik sorumluluklarını irdelediği Tormunu Korumak", "RüyandaNeGörüyordun", "Yoldaşlar" adlı öyküler, yalnızlık ve sürgün temasını işlediği "Güvenli Evler", terörün anlamsızlığıNadine Cordlmer. Nobel Edebiyat ödulunün yanı sıra Malaparte, crand Algle dOr, Nelly sachs gibi pek çok edebiyat ödüiunun ve fah nı vurguladığı "Kimi h doktoranın sanlbl. DENİZ ILGAZ Güzelliklere Doöar" adlı öykü, Afrika yaşamına özgü efendihizmetkâr ilişkisini Konu aldığı "Tüfek Patlamadan Önce" yazann yaşadığı ülkede tanık olduğu olaylardan bir anlamda kendi özgeçmişinden yola çıkarak yazdığı öykülerdir. Nadine Gordimer Nobel töreninde yaptığı konuşmasında varolmak ile yazmak arasındaki ilişkiyi şöyle açıklıyor: "... Biz yazarlar ait oluuğumuz dünvadan ve yaşadığımız toplumdan algıladıklarımızı yazıya dökmekle geçiririz yaşanıımızı. Yazmak her zaman kişinin özbenliğini ve dünyayı kişisel ve kolektif varoluşu keşfetme çabasıdır... Insanoğlu kendi kendini değerlcndirme yetcneğine sahip olduğundan bu yana üreme, ölüm, mevsimlerin değişimi, toprak, deniz, rüzgâr veyıldızlar, güneş ve ay, bolluk ve felaketler gibi doğal olayları yorumlamaya ve açıklamaya çalışmıştır. Yazarların ataları olan ozanlar işte bu gizemleri kurcalayarak ve formüle ederek ve günlük hayatın görülebilir gerçeklerine düş güçlerini katarak öyküler ürettiler... Varofuşun gizemi hâlâ çözülemediğine göre günümüz yazarları olan bizler de eski çağlarda mitolojinin yapmaya çalıştığını vapıyoruz. Insan nasıl yazar olur? Ben kendim için doğal bir vazar diyebilirim. Yazar olmak gibi bir kararım yoktu. Hayatımı okunarak kazanacağımı düşünmemiştim bile. Çocukken yaşamı duyularımdan algılayaDİlmenin verdiği mutlulukla yazdım nesnelerin görünüşü, kokusu ve temasını ifade etmenin verdiği mutluluk için... Daha sonra içimde fırtınakr koparan ya da açıklamakta güçlük çektiğim duyguların yazılı söze döküldüğünde şekillenip anlam kazandığım, bana mutluluk ve huzur verdiğini hisscttiğim için yazdım... Büyüdüğüm Güney Afrika'nın küçük madenci kasabasında yazmayı okuduklarımdan öğrenmeye çalışıyordum. Okulum kasaDanın kütüphanesi, Proust, Çehov ve Dostoyevski gibi yazarlar yazar olarak varokışumu borçlu oldıığum prefesörlerimdi. Bütün kitaplann başka kitaplardan yapıldığı tezinin bir ispatı gibiydim. Ama uzun zaman öyle kalmadım h'çbir yazann da kaldığını sanmıyorum... Ergenlik çağının yeni ve fırtınalı duygularıyla düş gücünün çapı genişler ve yazar yeni sezgilere ırlaşır. Baska yaşamların içine girebelir artık. Anlattıklarının hem ayrılmaz bir parçasıdır hem de onlara dışarıdan bakabilmektedir." Kimi Güzelliklere Doğar/ Nadine Gordimer/ Orijınal adı Jump and Other Stories/ Çeviren: Şeniz Türkömer/ Doğan Kitapçılık A.ŞV 230 s. Geçmiş zaman için Sultani Yegâh Renuiem EMRE OKTEM ğına alnını dayayan rüzgâr sesli kızlar... Galatasaray Lisesi mezunu Hulki Bey, sevgilisi Katya ve liseden arkadaşlarının beraber yürüyen, birbirinc dolanan, yaşantıları, yıtik tstanbııl ve ozclliklc Beyoğkı'ndan oluşan bir sahnede kayıp gidiyor. Yazann tiyatrocu geçmişinin gücünü gösterdiği bu oyunda kimler ve neler yok ki? Kendine aıt olmayan krittal aynadan, odadan, masadan, kendine ait olmayan zaten var da olmayan ıştnden kurtulunca kendtsine aıt olduğunu sandığı gecentn sahanlıgtnda, kendhıni ömrünün sabilsiz sandığt okyanusuna oysa tamamı bir kurna kadaraı bırakan insancıklar... Pıyano klavyeü üzerindefil dolaşır gibi yazan daktılo kızlar Pabuçtan büyük, sandukadan küçük bir odada tiyatro yapmaya çalışan pek tanıdık sanatçılar... Sınıf atlayan bir meyhanede, umuau bekleyen umutsuzların yertnı alan, mutlu olduğunu sanan duyarstzlarla dolu Istanbulburjuvazisi Çırkinliğınin bütün asaletını gururla taşıyanfareler Htçyaşanmamıs ömrünün tek bdülünü müdüründen bir ıltifat duyarak aldtğt vehmine kapılan hademeler... Hüznün şehre inen kış akşamı gibi kapladığı bu sayfaları aydınlatan, Hulki Bey ve Katya'nın harikulade sevgisi. Onlar, birbirlerine sarıldıklannda insanoğlunun yaratabildiği en güçlü, en dayanıklı ürünü, sevgiyi birlikte ürctip, birlikte paylaşıyorlar ve onları uzaktan gören, zengin evinde, hasır sepete yerleştirilmiş iki kedi yavrusu zannedebilir. Gerçek olamayacak kadar güzel bu sevgiyi güzel olamayacak kadar, gerçek bir olay izliyor.. Verona saraylarını değil, Beyoğlu'nun tozlu garsoniyerlerini mekân tutan RomeoJülyet'in mutluluğuna aileleri değil, Leviathanlaşan ulusdevlet kıyıyor. Hulki Bey'in babasına, Büyük Taarruz sırasında can çekişen bir arkadaşımn eliyle verdiği, sonunda Hulki Bey'e miras kalan saat, yazarın zihnini kemiren sorulara tanıkliK ediyor: "Ama Cunıhuriyeti bile göremeden göçüp giden Cumhuriyet şehidi Mukdim Bey'in saatini, yıllar sonra, Cumhuriyet'in tankı ezmişti." Denetimden çtkmış kalabalıkta cisimleşen kaderin akmtısına karşı ümitsizce yüzen insanın, insancığın çaresizliği... Ustalıkla kışkııtılmış ve artık mistik nezeyan derecesine varan şiddet susuzluğunun toplumun ruhunu ele geçirdiği 67 Eylül gecesini tasvir eden Yiğit Okur'un satırları, Gustav Meyrink in Walpurgis Geccsi'nin lezzetinde. Derin bir lezzet bu, ama damakta acı bırakıyor. Kitabın sayfalarına hâkim olan hüznün rengini silebilen diğer duygu ise Hulki Bey'in liseli arkadaş grubunun varolus biçimi, hatta nedeni haline gelen dostluk. ünlar, var olmayı, birlikte olmakta buluyorlar. Yiürilenlerin ardından sağ kalanlar, senaryosunu beraber yazdıkları ve rollerini paylaştıklan bir filmin düşsel dünyasından, düşsüz bırdünyantn rutubetli, soğuk alacakaranlığına düşüyorlar. tstiklal Caddesi'nin ortasındaki imparatorluktan kalma koca bina, romana tepeden, bir totem gibi hükmediyor. Gatatasaraylı olarak, bir (ialatasaraylının Galatasaraylılar hakkında yazdığı roman üzerine fikir yürütmek, inanın, pek müşkül mesele... Satır araları dikkatli okunduğunda, yazarın, pek azımızın gösterebildiği bir cesarctle yaptığı özeleştiriler fark ediliyor. Camiayı yalcından bilmeyenler Galatasaray "rolklor"u ile tanışabilirler. Geçmiş yüzyıllardan kalan "lhakap" geleneğinuen nasibini almayanların kişiliksiz şüphesi altında kaldıklarını, gurbete düşen Galatasarayhların, ne kerametse birbirlerini koklayarak bul duklannı, "çavuş" tabir edilen okul görevlileriyle dostluklannı paylaştıklann, okulun caddeye açılan cümle kapısının CUMHURİYET KİTAP SAYI 524 O yle rivayet edilir ki, Yeniçağ'ın başlannda Avrupa'nın dört bir yanında paralı askerlik yapan îsviçre'li savaşçıların lansuuenet'ler bir kısmı kışın manastıra çekilip resim sanatıyla uğraşırlarmış. Belki de, Avrupa müzelerinde görülen isimsiz şaheserlerin bazılarını kılıcı bırakıp fırça tutan ellcr boyamıştı, kim bilir... Peki, bu eski savaşçıların öyküsüyle 20. yüzyıl tstanbulu'nda geçen bir romanın ne ilgisi olabilir? Kitabın sayfalarında savaşçılar değil, sıcacık yürekli insanlar dolaşıyor ve altın yürekli, ıslak gözlü Istanbullu Rum kadınları vebabasının lyon heykeli başını okşayıp yana J SAYFA 16