Katalog

1 B M A R T Z 0 0 0 • Fethi Naci eleştiri günlüklerine yeniden başladı ve bu hafta Yılmaz Güney'li anılannıyazdı 3.sayfada • Şebnem Sunar, Şârâ Sayın'la yaprtlan üzerine konuştu 8sayfada • Dr. Nesrin Karaca, Celal Sahir Erozan'ı anlatıyor. 14. sayfada • Kea Kea'dadörtyazarclan, dört kitabın tanıtımıvarbu hafta 16 sayfada Cumhuriyet I Z E K Mubeccel Toplumsal değişimlerimizin saptayıcısı KITAP B. Kıray "Bir sosyal bilimci için Türk toplumunu gözlemlemek çok heyecan vericidir. Ondan da öte herşeyin her an değişme halinde olduğunun Dİlincinde ise, bu değişmenin yavaş ya da hızlı olduğunu, çeşitli yönlerin karşılıklı etkileşiminin nasıl gerçekleştiğini belirlemek, yorumlamak ve yeni bilgiler üretmek son derece doyurucu bir uğraştır. Bu Toplu Eserler' dizisinde yayımlanan yazılarıml960'larcîan beri, toplumun hem dış hem de iç dinamiklerle değişe değişe nasıl yeni bir temel toplum yapısına ulaştığını göstermektedir." Yukardaki sözlerden anlaşıldığı gibi Ülkemizin yetiştirdiği en önemli sosyologların başında gelen Prof. Dr. Mubeccel Belik Kıray'ın toplu eserleri yayımlanmaya başlaaı. Kıray'ın yapıtlarını tanıtmaya çalıştık sizlere. İLHAN TEKELİ ağlam yayınları çok yararlı bir iş yaparak TÜBA Şeref üyesi Mubeccel B. Kıray'ın tüm yazılarını ve kitaplarını yeniden yayınlıyor. Türkiye'de kütüphane hizmetleri yeterince gelişmediği için genç kuŞakların çok farklı yerlerde yayınlanmış DU yazılara ulaşması çok zor oluyor ya da ulaşamıyorlardı. Bu nedenle böyle toplu eserlerin yayınlanması bu değerli çalışmalara genç kuşakların ulaşımmı kolaylaştırmak bakımından özel bir önem taşımakta ve Kıray'ı genç kuşaklarla yeniden buluşturmaktadır. Mubeccel B. Kıray için 1960'h yülardan sonra Türkiye'de sosyolojinin üçüncü kez canlanışının mimarıdır denilebüir. Türkiye nin sosyolojiyle tanışması Birinci Meşrutiyet döneminde olmuştur ve Imparatorluğun kurtuluşu konusunda onun yol göstericiliğine çok umut bağlanmıştır. Cumhuriyetin kurulmasından sonra sosyolojiye duyulan ilgj önemli ölçüde yoğunluğunu kaybetmiştir. Sosyolojinin ikinci kez canlanışı Ânkara'da Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi'nin kurulmasıyla olmuştur. 194O'lı yıllarda bu fakültede yetkin ve etkili bir sosyal bilim çevresi ortaya çıkmıştır. Ne yazık ki 1946'da yapılan tasfiye ile bu çevre susturulmuştur. Bu suskunluk 21 Mayıs 1960 askeri müdahalesine kadar koyulaşarak sürmüştür. 27 Mayıs miidahalesinin getirdiği iki önemli düzenleme Türkiye'de sosyolojinin üçüncü kez canlanmasının yolunu açmıştır. Bunlardan birincisi 1961 Anayasasının kabulüdür. Bu Anayasa Türkiye'de siyasetin sol düşünceye açılmasını ve sosyal sorunların siyasette merkezi bir konum elde etmesini sağlamıştır. Yine 1961 Anayasası'nın getirdiği planlı kalkınma tercihi ve Devlet Planlama Teşkilatı'nın bir anayasal kurum olarak çapoloji doktorası yapmıştı. Ama 1950'li yıllarda Türkiye'ye döndükten sonra bu mesleğini uvgulama olanağını bulamamıştı. Türkiye'de 1960'h yıllarda sosyal bilimlere doğan yeni talep, yeni gelişen bir üniversite olan Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin ona actığı kapıyla bir araya gelince Mubeccel B.Kıray'a Türkiye'de sosyolojinin üçüncü canlanma evresine önderlik etme fırsatını vermiştir. Başka bir deyişle Kıray Türk sosyolojisine 1960 sonrasında doğmuştur. Nitekim Bağlam Yayınlannın tüm eserleri serisi de bu tarihten sonraki çalışmalannı içermektedir. Bu nedenle Mubeccel B. Kıray'ın sosyoloiisi ancak 196O'lı yıllarm Türkiye'sinin temel sorunsallarının bikonulara ağırhk verildiği ancak bu bağlamda kavranabilir. Bu yıllarda Türkiye bir toplumun yaşamında geçirebileceği en köklü dönüşümü yaşamaktadır. Sanayi öncesi bir toplumdan sanayi toplumuna geçiş yaşanmaya başlamıştır. Kırda köylüîük çözülmekte, kentlere gelen büyük sayılardaki nüfus kitleleri, kentlerin etrafında büyük gecekondu kuşakları yaratmaktadır. Türkiye bir yandan bu dönüşümün yarattığı sorunlara çözüm bulmaya çalışmakta ve öte yandan yaşamaya başladığı Devamı 4. sayfada. B bşmaya başlaması Türkiye'de sosyal bilimlere bakış açısını değistirmiştir. Sosyal bilimlerin toplumların anlaşılmasınüa ve gelişmesinin planlanmasındaki rolü ilk kez fark edilmeye Ibaşlamıştır. Sosyal bilimlerin üçüncü kez canlanışı sosyal olanın öneminin yeniden anlaşılmaya başladığı bu ortamda oldu. Mubeccel B.Kıray sosyolojinin Türkiye'de ikinci canlanma döneminde Ankara Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi'nde yetişmişti. Burada sosyoloji doktorasını yaptıktan sonra Norrwestern Üniversitesinde de bir Antro linmesi halinde doğru olarak anlaşılabilir. Neden belli C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 5 2 8