Katalog

Bir hesaplasmaanıtı... Ahmet Cemal'in içtenlikli bir amaçla; Türkiye'nin banştan yana olan tüm insanlarına biraz olsun bu büyük hümanisti, Manes Sperber'i tanıtmak amacıyla özenle seçtiği denemelerden oluşan "Parçalanmış Gerçeklik "te yazınsal ve hümanist bir seçki ağırlığı göze çarpıyor. HALİLGOKHAN | | nsanlık idealinin hizmetindeI ki Son Avrupalılardan Manes \ Sperber öleli tam 10 yıl oluvor. tnsan varoldukça mesaj* lan değerinden, guncelliğinden yitirmeyecek olan bu büyük hümanistin (1) denemelerinden oluşan bir seçkiyi Ahmet Cemal çevirmiş ve Parçalanmış Gerçeklik başlığı altında basıma hazırlamıştı. Kitap 1991'de Can Yayınları'nda yayımlandığından bu yana sanıyorum başka bir baskı yapmadı. Yaşamı boyunca her iki dünya savaşırun öncesine ve sonrasına tanık olan Sperber, yüzyılın Avrupa hümanist düşüncesinin önemli temsilcilerinden biriydi ve çağının tanığı olarak bu çağda olup bitenlerin hepsiyle hiç çekinmeden hesaplasma yürekliliğini göstermeyi yaşamının misyonu saymıştı. Son Avrupalılardan biri: Manes Sperber MıUHS S|H 11K I I'\K(..\I \\\IIS (..ll<(. 1.KI.İK ber'in yaşamı, etkinliklerini hümanist bir duyarlılığın süzgecine tutan ve sorgulamaları hep kendine yönelten bir tutumla çağın bütün olaylarıyla hesaplaşmayı göze alan bir yaşamdı. Yahud duşmaniığı üzerlne Manes Sperber aynı zamanda laik bir Yahudi'ydi. Galiçya'da doğmuş, Hassidik (2) bir ailede büyümüş, Alman Yahudi kültürüyle yetişmişti. Viyana'da Alfred Adler'in gözde öğrencisi oldu. 1933'ten sonra kaçak bir komünist oldu, ancak yaşamı boyunca tncil'i yanından ayırmadı ve Yahudi etiğini kendine maletti. Güçlü Bellek Dini olarak adlandırdığı inanca çok bağlıydı. 1978 yılında kaleme aldığı "Yahudi Kimliğim" adlı yazıda Israil'e karşı her zaman karmaşık olan tutumunu belirlemeye çalışıyordu: "Hiçbir zaman antisiyonist olmadım. Bugün antisiyonistlerin çözülmüş bir rakibiyim. Fakat aynı zamanda Siyonist olmayısürdürüyorum. Çünkü.aünolduğu gibi bugün de tsrail ulusunun varlığının Yahudilerin göç sorununu çözeceğine inanmıyorum." Ölümünden altı yıl sonra yayımlanmamış yapıtlanna sahip çıkan Odile Jacob Yayınevi, bu yıl içinde, düşünürün son otuz yılda Yahudi düşmanlığı üzerine yazdığı yazıları Yahudi Olmak başlıklı bir kitapta bir araya getirdi. Tin'in özünü ejjlem olarak belirlemiş olan Hegel'e Ozgür tnsan adlı denemesinde göndermede bulunur Sperber. Parçalanmış Gerçeklik'te yer alan bu yazıda Hegel'in, "Tin'in özgürlüğünü oluşturan, durağan bir varlık konumu değil, fakat özgürlüğünü ortadan kaldırmakla tehdit edeni sürekli olumsuzlamaktır" saptamasına karşılık M. Sperber şöyıe yazar: "Genelde söz konusu olan, özgürlüğün bir armağan gibi alınması değil, fakat tıpkı Hegel'in olumsuzlamasındaki gibi savaşılarak elde edilmesidir." Bu anlamlı karşılığa koşut bir yaşam süren Sperber'in 10. ölüm yıldönümü için Aralık ayında Berlin'de uluslararası ve disiplinlilerarası bir kongre toplanacak. Kongreye Sperber araştırmacılan ve yayıncıları katılacak aynı zamanda. Son Avrupalı ve hümanist düşünürün denemelerini dilimıze aktaran değerli yazar ve çevimen Ahmet Cemal'e bu yazı köşesınden küçük bir anımsatmayla, bir davet aracılığı yapmayıborçbiliyorum.ElvedaZayıf Bellek! Merhaba Hümanist Bellek Dini! • (1) Önsöz, Parçalanmış Gerçeklik, M.S. Can Yay. Çev. Ahmet Cemal (2) Hassidik (hassidique): Polonya'da 18. yüzyılda doğan Yahudi din akımınailişkin. Parçalanmış Gerçeklik/ Manes Sperber, Can YayınlanÇevtren: Ahmet Cemal C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 213 I a Büyük H P Hıunanist 5 Şubat 1984'te ölumunden kısa bir süre önce Frankfurt Kitap Fuan'nda Alman Kitapçılar Birliği Barış ödülünü almıştı. 1934 yılında Paris'e yerle Alf red Adler şen Manes Sperber, Faşizmi Inceleme Enstitüsü, Kültürün özgürlüğü Kongresi ve komünist partilerde çalıştı. ölümünden sonra ardında yayımlanmamış birçok ruhbilimsel deneme, siyasi yazı, yazınsal eleştiriler bırakan Sperber'in yapıtına, dort yıl kadar önce Fransız yayınevi Odilejacob sahip çıkmış ve büyük bir roman sayılan Kül Oldu Canlı ıle tarihsel denemelerini kapsayan Tarihin Yüzleri'ni yayımlamıştı. Ahmet Cemal'in içtenlikli bir amaçla; Türkiye'nin barıştan yana olan tüm insanlarına biraz olsun bu büyük hümanisti tanıtmak amacıyla özenle seçtiği denemelerden oluşan Parçalanmı; Gerçeklik'te yazınsal ve hümanist bir seçki ağırlığı göze çarpıyordu. (Kuşkusuz geriye de bir şey kalmamıştı.)1927'de Alman Komünist Partisi'ne giren, 1933'te Nazilerce tutuklanan, 1934'te Paris'e giden ve Faşizmi Inceleme Enstitüsü'nde önemli çahşmalar yapan, 1935 'te savaşa ve faşizme karşı bir dünya gençlik koncresinin toplanması için çalışan, 1938'de yöneticilerinin buyurgan tutumlan nedeniyle komünist partiden ayrılan Sper Manes Sperberin denemelerinden oluşan seçkiyi Ahmet cemal dlllmlze çevlrmlş ve Parçalanmı; cerçekllk adı altında basıma hazırlamı$tır. SAYFA 6