Katalog

• te o dil bunları bağımlı kılar. Sizin edebiyat saatinde okuduğunuz Kemal özer'in "Her Çocuk Görülmelidir" şiirini ben, Makedon diliyle yazılmış gibi kabul ettim. Çünkü; o söylem de bizlerinyeryüzü şairlerininşiir dilimizin bir bütünüdür, ayrılmaz bir parçasıdır. Bu anlamda şair dünyaları birleştirmektedir. Yani bu bireyselliğin dışında olmaktadır. R A D O V A N P A V L O V S K I • Metaforun Şairi Göçebe/gezgin kimliğimiz, yasadığtnız bir metaforurt sürüklenisimi sizce? Ya da bu konumunuz tnu sizi bir metafora sürüklüyor? Bence dünya kocaman bir metafordur. Kcndimi, bir dünyanın, bir ulusun, bir dilin metaforunda hissediyorum. Yerçikimi olan bir metafordan söz ediyorum... Ama bu yerçekimi tinsel bir çekimdir. Ekstatiftir, doğaçlayıcı (ex tempore) yanı vardır; saldırırcasına bir metafordur. Bu olumlu bir saldmdır, değişken kılıcıdır; canlıdır... Çünkü Makedon dilinin tinsel dili; uygarhk alanında bir artikülasyon niteliğini kazanıyor. Büyük Iskender insanlığın metaforudur. Bu metaforun yeni bir konutasyonudur. Şiirsel metafor evrenseldir, dünya metaforudur. Komünizm benim metaforumu yadırgıyordu. Ama metaforum onu yenmiştir. Çünkü politik metafor, dünyanın resmini yok etmeye çalışıyor. Şairlik metaforu dünyayı kurtarmıştır. Benim metaforum çok bileşiktir. Şiir de öncül, bileşik metafordur. Bunun magnetik alanı/yönü vardır. Şairlerin çoğu ölmektedir; bu çağ, bu yüzyıl önümüzdeki yüa göç etmektedir. Ama bu göç/ ilerleme ycni bir metaforun gücüyle yürümektedir. Roketler, uzay gemileri, uydular... Tekniğin bir metaforu olarak deforme olmaktadır. Kala kala yalnızca şiir metaforu kalmaktadır. Işte bu bizim ruhumuzun uzay gemisidir. Biz ileriye gidenleriz. Oysa ki; ölüm, mezarlıklar, geriye/maziye kalmıştır. Çoğu geçmişe doğru gitmeye çalışmaktadır. Onlar kendilerini geçmişte daha sağlam hissetmektedirler. Ben onları yarı yolda bırakıyorum; geleceğe inanç gözüyle bakıyorum. Hatta tarih bile geriye gitmeye çalışmaktadır. Şiir, durmadan ilerlemektedir. Bizler trajedi değiliz. Bizler dramayız. Drama ise hayat doludur. Biz işte trajedi olmamaya çalışıyoruz. Antik görgüleri yenmek zorundayız. Bu trajediyle yitirilmiştir. Sophokles, Euripides sona ermiştir. Onlar en güzel olanı istemiş, tercih etmişlerdir. Zaten bunun için de istediklerine, amaçlarına varamamışlardır... S A Y F A 1 4 Radovan Pavlovski 1937'de Niş'te doğdu. Çocukluğu, eski Makedon bağcılığı diye anılan, Jelezna Reka'da geçti... Şiirinin büyülü dünyası, okuma yazma serüveninin başlangıcı, ilk şiir denemeleri onun bu çocukluk cennetinde oluştu. Gostivar Lisesi'ni bitirdi (1956). Üsküp Üniversitesi'nde hukuk ve edebiyat eğitimi gördü. Bir yandan da Üsküp Radyosu'nda (195659), Nova Makedonya gazetesinde çalıştı (195962). Bundan sonra yalnızca şiiri/yazıyı uğraş edindi. İlk şiirini 1952'de, ilkkitabını ise 1956'da (Kurak, Düğün.Göç) yayımladı. Çağdaş Makedon yazınının "üçüncü arakuşak" temsilcisi olarak tanınan Pavlovski, "savaştan sonra esin kaynağım en eski zamanlann büyüleyici mitlerinde aradı ve buldu. Bu yönelimiyle çağdaş Makedon şiirinde bir çığır açtı. "Metaforun Prensi" olarak adlandırılan Pavlovski'nin şiirleri tngilizce, Fransızca, Almanca, Türkçe, Slovence, Arnavutça, Romence, Çekçe başta olmak üzere, yirminin üzerinde dile çevrildi. Ulke içinde "Mladost", 1961;"Miladinov Kardeşler", 1965; "11 Ekim" 1971; "Altın Çağrı Teli" 197 3;" Kosta Raçin", 1975;" Dis llkyazı ",1987;" Risto Ratkoviç", 1988; gibi başlıca ödülleri kazandı. Başlıca kitapları şunlardır: (Şiir) Gemi 1964; Yüksek Öğlen, 1966; Kılıcın Parıldayan Tarafından, 1971; Şölen, 1973; Taneler, 1975; Şimşekler, 1978; Nöbetler, 1980; Boğmaca, 1984; Anahtarlar, 1986; Marena, 1986; Temelce, 1988;SabahınTanrısı, 1991; (Deneme) Şiir Ne Yapılabilir?, 1993; (Gezi Yazısı): Kilit Vurulan YıllarınAçdışı(1986). Göl Ülkesi (1973, Çev: Necati Zekeriya, Cem Yay.) veCanım Avuçlarda Patladı (1988, çev: Ferdane Elmazoviç Altanay, Birlik Yay. Üsküp) adlı kitaplan Türkçe'4de yayımlandı. • Ben onları aşıp geçmeye çalışıyorum. Bu dünya politikasından ayrı olmamalıdır. 21. yüzyıla bir atılım yapması gerekir, eklektizmden aynlması gerekiyor. Dünyada bir boşluk vardır. Bu boşluğu ulusuyla, kültürüyle, halkıyla, diliyle az tanınan şairler doldurmaktadır. Dünya şiirindeki boşluk giderek aşılmaktadır. Umut ediyorum, benim yaşayışım ve yaratıcılığımlabenden sayrı düşerek bu düzeye Radovan olarak taşmıştır. Ben artık bundan taşıp, gelecek bir zamana taşınmış bir şiirin yolundayım. Ben kabımı taşmışımdır. Onlar kendi dünyalarının kabında kalmıştır. Ben yaratıcı olarak, tinsel açıdan çok açım. Şiirimden çok daha ileriye gitmek istiyorum. Bu anlattıklarım bir masal gibidir. Ama bunun eni sonu niçin/neden bir masal olmasın? Gerçeğe nasıl varırızyoksa! Sevi/act ikilemi teniyakan gün tsığı gibi siirinizde atbast gidiyor. Bir dizenizi anmak istiyorum burada: "Sevilerim ates böceklerine kesilecekler acılarımı aydınlatacaklar." Bunca sevi senliği/ kırgınlığı, acı neden? Biraz da bu yantnıza, bireyselserüveninize uzanaltm... Andaç, içimdeki metaforu burada söze dökmeye beni çok iteliyorsunuz!... Sevi; dünyayı devindiren, ona ivme veren bir araçtır. Yadırgama ve sevi dünya sorunudur. Ben ıkilemde seviyi seçiyorum. Benim sevgim çoğu zaman ağıtsıdır, acıdır. Çünkü hayat bunlarla doludur. Benim yüzüm.hayatımı yansıtmaktadır... Oysa ki yadırgı, başkasının hayatını yüzde yansıtır... • CUMHURİYET K İ T A P SAYI 313 J Bireyin yasama döDeğişiklikler pek nük yüzündeki çag*rtçok değerleri şimşek * Dünyanın tüm şımlarla/imgelerle kugibi götürecektir. Gerşairleri insanlığın rulu bir dünyada varoçek şairler kalacaktır. lan doğa burada bütünbütün resimlerini Onlar yalvaç gibidir, leyicibiröğedir. şairler Tanndırlar... istemektedir. Şiirler yalntzlığını, o lnsanın 'an'ın Şairin büyük bir misyazgıdır. Ancak bu duygularım, yasanılan/ yonu vardır. Şair bir çekilen acıların stğıntsyolla birbirimizi misyon demektir. Bu lartnı dıstalayan bir öğe duyurgudur; dünyayı tanımaktayız * var siirinizde. Bunu da, düşünmek, yeniden kurmak zorundadır. Şair bir misyon siz; yoğun bir imgelemle siirinize ağdırıedilirse; bütün uygarlıklar yok edilmiş yorsunuz. Özellikle bu imgelem dünyasaydır. Bu ekolojik sorun, aynı zaman stnda yer alan benzetmeler, doğa/ da bilincin sorunudur. Ekoloji madde yaşam ikilemini sergilemede, o iç içeıiknin sorunu değildir. 21. yüzyılın ger te, plastik öğeleri kullammtmz şiiriniçek şairi şairden başka bir şey olmak, Zİn oldukça özgün yanlarını olusturuyor. Bu bağlamda, sözümüzü şöyle aradaha öteye geçmek zorundadır. Şiirin konutasyonu daracık bir çev layalım istersemz: Şiir evreninizin borededir. Şair, patlamak zorundadır. yutlandığt durumları, uç noktalan, Bütün enerjisini toplayarak. Hangi ül dünya şiiriyle kosut/aynşan/yaktn kede, hangi yerde olursa olsun; hangi olan yanlart üzerine belirlemeleryaparulusa ait olursa olsun patlamak zorun sanız nelerden söz edebilirsiniz? Bunlarla, bu saptamalarımzla şiiridadır şair. Gizli olanı, geriye doğru gideni bulmak zorundadır şair. Şair, şey min özüne yaklaştığınızı söylemek istitanı bulmakta, onun izine girmekte yorum önce. Teşekkür ediyorum Sevgili Andaç. Sorulannız benim için çok dir. Şair, uygarhk enerjisidir. güncül, can alıcı... Şiirle ilgili en gün"?llr$8löz"ünün AçılmHarı cül sorunların dile getirümesi yönün Sevgili Pavlovski, burada, siirinizle de kurulabilecek ortak bir söylemi anilgili bir belirlemeyaparak siir evrenini latmayı da içeriyor bunlar. ze dönük sözün perdesiniaralamak istiBenim poetikam; dünya şiirinin buyorum. Yasam iksiri olan durumlar, luştuğu, aralarında birbirini tanıdığı savrukluklar, sürüklenijler, dağtlma noktada bir birleşim vardır elbet... lar, çö'zülmeler, yeniden var oluslar, Çağdaş dünya şiirinden ayrıldığım ' ytgel'ler; daha da öncesi doğa; siiriniz noktalar ise şunlardır: Ben, onların e basat öğe... Doğayt salt bir görüntü boşluğuna girer girmez, 21. yüzyıla orada devam etmek istiyoıum. Dünya imgesiolarak da almıyorsunuz elbet!.. Evet, evet bu doğa benim içimde şiiri isebu düzeyi tutmak istiyor. Aşağı yukarı geriye de dönme eylemindedir. dir.