Katalog

O K U R L A R A Necati Cutnalt, edebiyattmtzın en vcrimli yazarlarından biri. Edcbiyatın neredeyse tüm dallannda eser veren Cumalı'nın yapıtlanmn sayıst elliyihuldu. Cumalı bugünlerde de ilk cildi öykülerden oluşan Makcdonya 1900'ünikinci cildi Viran Dağlar ile okurlarının karmına çıktt. Bir Makcdonya •destanı olarak niteleyebileccgimiz Viran Dağlar, uzun inceleme ve araştırmalar sonucu oluşturulmuş bir roman. Baîkanlar'da yaşanan son dönemlc bağlanttlar kurularak da okunabilir "Viran Dağlar". Güney Afrikalı yazar Nadine Gordimer'i Türk okurlar, dilimize çevrilen üçkitabıyla tamyorlar. Gordımer kitaplannda Irkçıhk dönemi Güney Afrikastnı anîattt hep. Son romantnda ise ırkçıhk sonrası Güney Afrikasına bakıyor. Ğordimer'in son roman tyla ilgili biryazı var sayfalanmızda. îçinde bulunduğumuz yılNietzche'nin 150. doğumyılı.îkiHa/ta • ö'nce bu konuda biryazı yayımlamtştık, Bu kez de bir kitabından hareketle tanümaya çahstık Nietzche'yi. Boîkitaplı günler!... TIJRHAN GÜNAY Mârguez'in son romanı son hızıyla Türkçede Ask ve Ohür Cinler A ş k ve Öbür Cinler", Gabriel Garcia Marquez'in 1994 yılında bitirip yayımladığı son romanı. Romanı Ispanyolcadan sonra, bütün dünya dillerinden önce kendi dilimizde gördük. Bu hızlılıktan olacak kitap, okurlar arasında büyük bir ilgiyle karşılandı. HALİL GÖKHAN gün sonra bir manastira, babasının istenciyle kapatılıyor. Manastırda, (H'.ı ı; ('t\iJ'R önyargılı bakışlarm altında, kendisini cin çarpmış bır küçük markiz yaşamı bulan Sierva Marîa, artık şeytanın evladı sayılıyor. Kapatıldıktan sonra manastırda hangi olay olsa onun kötü büyusüne yorulmaya başlanıyor artık. Sierva Marîa, tanrılarına horoz kurban etmekten öteye geçmeyen zenci gelenekleri ve anlayışıyla yetişmiş olmasına karşın, olağan karşılanmayan davranışları yüzünden, masum insanları işkence aletleriyle parça parça etmekten ya da halkın gözleri önünde diri dirı yakmaktan zevk alan bir Kutsal Mahkeme ile karşı karşıya. Sierva Marîa'nın şeytan kovma ayinine hazırlanan piskopos, rüyasında küçük markizi gören peder Cayetano Delaura'yı görevlendiriyor bu iş için. Böylece küçük markizin yaşamına giren Delaura, ona bir anda tutuluyor. Bu tutukunluk, Delaura'yı büyük cezalarakadarsürüklüyorvecüzzamhlarahastabakıcılık etmek üzere bir hastaneye kapatılıyor. Sonlara doğru peder ve markiz arasındaki olanaksız aşka giyinen romanın temel ekseni, inanç, inançsızlık; dinsel dogmalar ve kitaplar arasında kalan insanın, batıl inançla<.il.lkU.lt.il \ . H 7 |H K R KtTAP Imtiyaz Sahibi: Berin Nadl 0 Basan ve Yayan. Yenl cün Haber AJansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. oGenel Yayın Yönetmenl: Orhan Erinç 0 Cenel Yayın Koordlnatöru: Hikmet Cetlnkaya Yazılsierl Müdürlerl: Ibrahim Yıldız, Dlnç Tayanç (Sorumlu) 0 Yayın Yönetmenl: Turhan Günay OCraflk Yönetmen: Dllek llkorurOReklam: Reha Işttman oman, sıınuşunda belırtilen ilginç bir olayın, tarihsel bir kurmaca serimiyle öncesine iniyor. Mârquez, 1949 yılında gazetecilik yaparken yazıişleri müdüründen önemsiz gibi görünen bir görev alıyor. Beş yıldızlı bir otel yapımı için yıkılan ve mezarlarındaki kemikieri bir başka yere defnedilecek olan KlaVis manastırında, bir kız çocuğunun kafatasına yapışık olarak bulunan yirmi iki metre on bir santim uzunluğunda bakır rengi bir saç yığını ortaya çıkarılıyor. Sierva Maria'ya ait olan saçlar ile Mârquez'in büyükannesinin anlatmış olduğu, bir köpek ısırmasıyla kuduzdan on iki yaşında ölen küçük bir markizin efsanesi kurmacada birleşiyor. Mârquez romanını işte bu benzerlik çakışmasında kuruyor. Sierva Marîa, onikinci yaşgününü kullarken, markinin cvi dışında hiç kimscnin özgür olmadığı baskı dolu bir diinya, kölelik, köle alımsatımları var. Zenci bir kadın tarafından büyütülen küçük markiz, yine de yalnızca o evde, kölelerin evinde özçür. Alrika kökenlilerden daha büyük bir incelikle ve canlılıkla dans edebilen, türlü Afrika dillerinde, kendi sesinden başka seslerde ya da kuşları ve hayvanları bile şaşırtacak kuş ve hayvan sesleriyle şarkı söyleyen Sierva Marîa, bu yaşgünü kutlamaMndan iki gün sonra, kendini kııdıız bir köpeğin ısırdığını, markinin unvansız eşi Bernarda Cabrera öğrenebiliyor. Ibret alınacak onca olaya karşın, ilk belirtiler olmadıkça kudııza hiç aldırmayan birçok insan gibi Bernarda da kayıtsızkalıyor. Marki bu köpek ısırmasını öğrenince hekim Abrunincio'ya başvuruyor. Kuduz olaylarında adı konulmamış bir ötanazi yanlısı olan Abrunincio, markiye çeşitli bilgiler veriyor. Bir kitap kurdu olan Abrunincio yinc kitaplara güvenmiyor: "Kitaplar bir işe yaramıyor. Öteki hekimlerin ilaçlarıyla nedenoldııklarıhastalıklarıiyileştirmemeşimdiye kadar hep hayat yardım etti," Kölelerin hızlı bilimsel uygulamaları, Abrunincio'nun çıkışsız öğütleri arasında Sierva Marîa, köpek ısırmasından doksan üç S/IVI 2 5 1 nn, metafizik öngörülerin baskısı altında yenik düşmesinin devamlılığı ve bu baskıların cin çarptığı savlanan on iki yaşındaki küçük bir kızın üzerine gelmesi gibi izlek öğeleriyle çeşitleniyor. Piskoposun savaşçısı olduğu kadar, yasak kitaplara da saygı duymaktan geri durmayan peder Cayetano Delaura, Sierva Marîa'yı cin çarpmadığını kanıtlamaya çahşırken, doğruluk ve aşkının, tutkusunun gerçekJiği arasında kıvranıyor. Küçük markizinin kaçma önerilerine karşın, içinde bulunduğu düzenle uzlaşarak, Sierva Marîa'ya cin çarpmadığını kanıtlama yoluyla çare arayan Cayetano Delaura, ağır bir cezaya çarptırılarak küçük markizden uzaklaştırılmasına aldırmadan onunla gizlice bulujmasını sürdürdüğü gibi, düzenle uzlaşma güdüsünü de hiçbir zaman yitirmiyor. Hiç kuşku yok ki her defasında karşısında toplumsal bir şeytan çıkıyor: Insanların içindeki şeytanın lavmanla temizlenebileceğine inanılan bir çağda olağandışı her tutumun ardında bir şeytan ve cin çarpmışlık arayan yobaz gözcülük güdüsü bu. Tanrı'ya göndermesi bulunmayan, ortalama dindar imgesini taşımayan her tutumun, kesinkes tanrıtanımazlık, inançsızlık ve dinsizlikle bağdaştırıldığı bu akıldışı, kolaycı yaşam tarzı ve arkasından gelen korkunç toplumsal acılar, sanrılar, bir pederin ve bakır rengi saçları yerlerde sürüklcnen on iki yaşındaki bir markizin masum aşkını kuşatıyor. Romanda, önce Sierva Marîa'nın babası marki Don Ygnacio'ya akıl veren, daha sonra Cayetano Delaura'yla tanışan hekim Abrunincio, çağın ayrıksı bir insanı. Küçük markize konulan kuduz tanısı üzerine markiye "Mutluluğun iyi edemediğini iyileştirecek ilaç yoktur" diyerek, mutluluk tedavisi öneren Abrunincio, Kutsal Mahkeme'nin avlanma bölgesinde iştah kabartıcı bir avdan başka bir şey olmadığını da iyi biliyor. Kitaplığında, Italyan şair ve hümanist Petrarca'nın kitaplığından (iki yüzden fazla olmak üzere) daha çok kitap barındıran Abrunincio, Delaura'nın, çocukluğundan beri kayıp olan bir kitabını bulunduruyor ayrıca. Ne var ki son yüzyıllardaki en iyi romanların hepsinin yasaklandığı, dahası Don Kişot'un yüz kadar baskısının krallıldara gitmek üzere gümrükten geçtiği bir çağda bu iki kitap tutkunu arasında bile temel farklar var. Birisi kutsal Mahkeme ve toplum için hazır bır av, ötekiyse düzenin savaşçılarından biri. Dinsel baskıların egemen olduğu yüzyıllarda, insanlık durumunun umacılarından ve günah keçilerinden biri ve en kaçınılmaz olanı şeytan ve onun yaygınlaştırdığı kötülük dolayımı, kuşkusuz. Işte Aşk ve Obür Cinler, yoz inanç sapkınlığının haklı olarak kötü bir sona nokta koyduğu bir aşkın romanı. O yüzyılda yaşanan ortalamanın az dışındaki bir aşk bile cin çarpmışlıkla, şeytanla sınanıyor. Bu döneme Mârquez fictif bir ayna tutuyor da görünse, dinsel dogmaların toplumsal etkileri ve çarpıklıkları kuşkusuz tarihleörtüşüyor. • Mârquez/ Türkçesi înaKul/Can Yayınlart/ I52s S A Y F A 3 Aşk ve Öbür Cinler/ Gabriel Garcia CUMHURİYET KİTAP