Katalog

Ali Suavî ve Dönemi/ Hüseyin Çelik/ lletışım Yaytnları/784 s + 16 s. (Belgeler) Ali Suavî, Yakınçağ Türkiye tarihinde ardından en çok söz edilen şahsiyetlerden biri. Gerek fikirleri gerekse eylemleriyle dikkatleri üzerine toplamış bulunan Ali Suavî hakkında birbirinden farklı, hatta taban tabana zıt pek çok değişik hüküm verilmcsinden dolayı da ayrıca ilginç bir kişilik. Ali Suavî hakkında verilmiş hükümler, "dâhi" ile "şarlatan" arasındaki hayli geniş alanasaçılmıştır. Bunlargenelliklenesnel.bilimseldeğerlendirmeler sonucunda ortaya çıkmış, değildir. Ali Sııavî'ye yaklaşımı her dcvirde hâkim eğilimler belirlemiştir. Elimizdeki kitap, tarihimizin bu ilginç ve özgün kişiliğine ışık tutmayı amaçlıyor. Ali Suavî 13 yıllık yazı hayatının 10 yılını Avrupa'da geçirmişti. 1 lüseyin Çclik'in araştırması, Ali Suavînin bu dönemine ilişkin dokümanlara dayanan ilk çalışma. Bizzat Ali Suavî'ye kulak vermekten çok Türkiye ve Batı arşivlerindeki belgeleri "konuşturmaya" önem verdiğini belirten Çelik, "Ali Suavî' gibi problematik bir karakteri, etratındaki olaylar ve insanlarla beraber aydınlığa çıkarmayı" amaçlamış, sonuçta ortaya elimizdeki doyurucıı araştırma çıkmış. Yunan Ulusunun Doğuşu/ / lerkülMillas/ \leti\im Yayınlart/408 s YunanlılarTürkiye'ninhem Batı'daki yakın komşusu hem de taYunaıı rihinin önemli bir parçasıdır. Osl 'Itısıınuıı manlı Devleti içinde Yıınanlılar Dııftıışıı önce etkili bir toplumsal giiç oluşturmuşlar, sonra Yunan ihtilâliyle devletin parçalanmasını hızlandırmışlardır. Çağdaş Türkiye devleti de "Yunan'akarşı" savaşılarak kurulmııştur. Ancak Türkiye tarihçiliği, Yunanistan veYunanh'ya tarafsız bir biçimde bakamamış, belki bakmak istememiş, bıınun sonucıı olarak, Türkiye komşıısunu tanıyamamıştır. Yunanistan'la ilişkili olarak, resmî tarihçiliği aşamayan, milliyetçi, bir söylem içinde bugüne dek tekrarlanagelenler, Türkiye'de tarih ve yakın tarih bilincinde yeni yeni gediklcr meydana getirmiştir. Herkül Millas, hem Türkiye hem Yunanistan'da tarihi 'biz ile onlar'ın mücadelesi gibi gsöteren sözde tarihçiliğin dışından bir ıızman. Yunanlıların tarih içindeki yeri, antik dünya ile ilişkileri, Osmanlı düzeni içindeki kültürel ve ekonomik konumları, kendilerini nasıl farklı biçimlerde tasvir ettikleri, ihtilâllerinin nedenleri, Osmanlı'dan yana Yunanlılar, "Türk düşmanlığı"nın doğuşu vb. başlıkları altında, Yunan ulusunun doğuşunu özgün Yunan kaynaklarına başvurarak araştırıyor ve anlatıyor. Elinizdeki kitabında bizzat ulus kavramını da konu eden Millas, Türkiye tarihçilerinin hatırı sayılır bölümüne egemen olan darkısıtlı tarih görüşü ve bu yaklaşımın kaynakları üzerinde de duruyor. S A Y F A 18 Milliyetler ve Sınırlar/ Sle/anos Yerasimos/ Çev.: Şirin Tekeli/ Uelişim Yaytnları/ 504 s. Barış ve demokrasiye dayalı bir "yeni dünya düzeni"nin kurulacağı beklentileri, Balkanlar, Kafkasya ve Orta Doğu'daki savaş meydanlarında imha olmak üzere. Kendiyle barışık, çok kültürlü demokratik toplumların henüz çok uzağındayız. Batılıların "Doğu Sorunu" diye adlandırdığı sorunlar yumağı dirildi. Yerasimos, '80'lerin ortalarından başlayarak kaleme aldığı jeopolitika yazılarında bu ürkütücü gelişmenin nedenlerini arıyor, 1. Dünya Savaşı ile birlikte tarihe karışan AvusturyaMacaristan, Osmanlı ve Rus imparatorluklarının dağılmasıyla gündeme gelen uluslaşma ve ulusdevlet sınırlarının çizilme süreçlerini inceliyor. Uç imparatorluğun topraklarında kurulan ulusdevletlerin sınırları, genellikle ya da gizli diplomasi yoluyla çizildi; petrol gibi stratejik ürünlcrin paylaşımı önemli rol oynadı ve aynı dili konuşan, aynı kültüre sahip halklar parçalandı. Bu coğrafyada uluslaşma, tamamlanamamış bir süreç olarakgörünüyor. "Ulus" sorununuçözmeiddiasındaki son imparatorluğun da (SSCB) dağılmasıyla, "eski şeytanlar yeniden ortaya çıkıp tepinmeye başladılar"... Yerasimos'un bu önemli kitabını kaçırmayın. Jön Türk Dönemi Türk Milliyetçiliği/ Masami Arai/Çeviren: TanselDemirel/îletisim Yaytnları/ 222 s. Türkiye'nin çağdaşlaşma tarihinde milliyetçiliğin (Tiirkçülük) çok önemli yeri var. Osmanlı aydınları önceleri, "Batı Avrupa tipi" milliyetçiliğin, daha sonralarıysa "Doğu Avrupa (Balkanlar) tipi" milliyetçiliğin etkisinegirdiler. lslâmîbiranlamıolan "millet" kelimesi de yavaş yavaş "ulus" anlamında kullanılmaya başladı. Türk milliyetçiliğinin kollarından biri, "Osmanlı millcti" fikrinidevralmıştı; amaç bir Osmanlı ulusdevlet kurmaktı. Ziya Gökalp, 1918'de,OsmanlılıklaTurancılığın birbirine bağlı olduğunıı yazmıştı ve milli Türk kimliğini kazanan Osmanlı kültürünün yayılmasıyla büyük bir Türk milletinin oluşacağını iddia ediyordu. Diğer bir akımın amacıysa, Asya'da Osmanlı olmayan bir Türk devleti yaratmaktı. Bu iki akım da başarılı olamayacak, bütün Türkler'in birleşmesi Ekim Devrimi ve Kurtuluş Savaşı sonrasında büsbütün imkânsız hale gelecekti. Yeni kurulan C.umhuriyet'in milliyetçiliği sadece Anadolu Türkleri'ne yönelikti; yine de, Jön Türk dönemi milliyetçiliği, Cumhuriyet milliyetçiliğinin önünü açmıştır, denebilir. Elimizdeki kitabında Masami Arai, genel kanının aksine, Türk milliyetçilerinin hep laikleşme ve Batılılaşma siyaseti izlemediklerini ileri sürüyor, Meşrutiyet milliyetçilerinin daha çok lslamlaşma'dan ve 'mua sırlaşma'dan yana olduklarına işaret ediyor. Batılı olmayan ülkelerin çağdaşlaşma tarihinin Batı standartlarıyla kavranmasının doğru olmadığını düşünen (ve Batılı olmayan!) Masami Arai, elimizdeki kitapta, Türk Derneği, Genç Kalemler, Türk Ocağı ve Islam Mecmuası gibi Türkçü yayınlarda çıkmış yazıların ayrıntılı bir dökümünü de veriyor. Şirketi Hayriye/ Eser Tutel/ Hetisim Yaytnları/ 211s. + Ws.Albüm Nerede Şirket'i Hayriye'nin o güzelim Boğaz vapurlan? Nerede o vapurların usta kaptanları, saygılı yolculan? O ahşap yalılar, tenteli kayıklar, çilekeş çatanalar, burnu havada alamanalar? O kocaman yelkenliler, çektiriler nerede? Hepsi de otomobillerin, hantal otobüslerin, dev köprülerin kurbanı oldu. I lem de birdenbire. Ya upuzun bacalı bir römorkörün peşinde çektiği o katran karası kocaman karınlı mavnalar? Onlar da Şirketi Hayriye vapurlan gibi birer ikişer Boğaz'dan silindiler. Bir daha gerı gelmemecesine. Bir tek yandan çarklı vapur bile kalmadı elimizde. Bütün denizlerdeki ilk araba vapurları, bir Türk'ün buluşu Suhulet ile Sahilbent'e neler oldu acaba? Ya kendi gibi ismi de güzel Tarzı Nevin? Ya Metanet, Resanet adlı yandan çarklılar? Sahi, Şükran ya da bütün gemilerin en güzeli Hale ile kardeşi Seyyale, minik Bebek ile Göksu ne oldular? Hepsini acımadan sattık, söktük, yok ettik. Aslında yok ettiğimiz Boğaziçi ve Istanbul'un canlı tarihiydi, ama kime ne? Kendileri yok oldu, gitti; bari öyküleri ve görüntüleri kalsın diye hazırlamış elimizdeki kitabı EserTutel. Şirketi Hayriye hakkında yazılanlardan.şurada burada çıkan anılardan bulabildiklerini almış, atılanları dinlemiş, dinlediklerini ünlü fotoğrafçıların ilgi çekici fotoğraflarıyla süslemiş. Bu kitapta o güzel gemileri, o güzel günleri yaşayanlara hatırlatmak, o günlere yetişemeyenlere de ilgi çekici bir belge olarak sunmak istemiş. Elimizdeki kitap Osmanlı devletinde kurulan ilk anonim şirket Şirketi Hayriye'nin kuru tarihçesi değil. Kaptanları, yolcuları, iskeleleri, gemileriyle tstanbul'un yüz yıl öncesinin günlük hayatından canlı bir kesit. Dedelerimizin, babalarımızın günlük hayatında vazgeçilmez bir yeri olan Şirketi 1 layriye'den günümüze kala kala işte bunlar kaldı. Birkaç kitap, birkaç anı ve eski fotoğraflar. Katı Olan HerŞey Buharlaşıyor/ Marshall Bcrman/Çevirenler. Ümıt Altuğ Bülent Peker/lletısım Yaytnları/447 s. Marx, Nietzsche ve çağdaşları henüz dünyarnn küçük bir parçasının modern olduğu bir zamanda modernliği bir bütün olarak algıladılar. Yüz yıl sonra, modernleşme süreci dünyanın en uzak köşesindeki insanın bile kaçamayacağı ağını üstümiize attıktan sonra ilk modernistlcrden öğreneceğimiz çok şey var; kendi çağları değil bizim çağımız hakkında. Onların gündelik hayatlarının her anında, yaşayabilmek için bütün güçleriyle kavramak zorunda oldukları çelişkileri fark edemez olduk t bizler. Onların bakışlarını kendimize mal eder, C U M H U R İ Y E T K İ T A P SA YI 2 51