Katalog

lerini açıklamak için kocasının yüzüncü doğum yılının uygun bir zanıan olduğu kanısında. Lujan'a bakılırsa, Traven'in Almanya'ya geri gönderilme korkusu, Birinci Dünya Savaşı'ndan hemen sonra anarşist bir derginin yayın yönetmenliğini yaptığı sıralar devrimci etkinliklere katılmış olmasından kaynaklanıyordu. Lujan'ın anlattıklarına göre, Bavyera'da kurulan Sovyet cumhuriyetinin düşmesinden sonra Ret Marut, Münih'te yakalanmış, hapse atılmış ve idam cezasına çarptırılmıştı. B. Traven'in yakın dostlarından Meksikalı filrn yönetmeni Gabriel Figueroa'nın vorumu da şöyle: "Bana anlattıkları doğruysa, onu kelepçelemişler ve bir kamyona bindirmişlcr. Birkaç mahkumla birlikte kurşuna dizeceklermiş. Ancak kamyonun kapısı kilitli değilmiş. Şoför de biraz yardımcı olmus anlasılan. Traven bir tekmede kapıyı açmıs, bir başka mahkumla birlikte kamyondan aşağı atlamış. Ama öteki mahkum, ki onun da elleri kelepçeliymiş, başının üstüne düşmüş ve o saat ölmüs." Yönetmen Figueroa, Traven'in bu öyküsüne büyük ölçüde inanıyor. Yaşlılığında bile elindeki büyük yara izinin kaybolmamış olmasını, Traven'in elleri kelepçeli kaçma öyküsünü doğrulayan bir kanıt olarak görüyor Figueroa. Traven'in bütün belgelerini incelemesine Bayan Lujan tarafından izin verilen Harvard Üniversitesi Alman kültür ve sanatı profesörlerinden Dr. Karl S.Guthke de Traven'le Marut'un kesinlikle aynı insan oldukları sonucuna varmış. Dr. Guthke'nin kaleme aldığı Traven: Bir Bilmecenin Biyografisi adlı kitap, Traven'in yapıtlarının ABD'deki yayıncısı Chicago Review Press tarafından önümüzdeki yıl basılacak. Dr. Guthke, Traven'le Marut'un aynı kişi olduğuna kendisini inandıran kanıtın elyazısı olduğunu belirtiyor. Ancak Guthke'ye göre bunu doğrulayan başka belirttiler söz konusu: Traven, Meksika'da kaleme aldığı ilk güncesinde, büyük bir olasılıkla Ret Marut'u kastederek "Münih'teki Bavyeralı öldü" diye yazmış. "B.Traven adını aldıktan sonra da romanlannı Almanca yazıyor ve kitaplarında zaman zaman Ret Marut'un sahneye çıktığı yerlerin adı geçiyor. Ret Marut'un biyografisindc sözü edilen yerlerle Traven'in bazı romanlarındaki yerler sık sık çakışıyor..." Bayan Lujan ise Traven'in işleri karıştırmaya bayıldığını söylüyor: "Bu bir bakıma onun için bir savunmaydı, bir öç almaydı. Milletin aklını iyice karıstırır, sonra da kahkahayı patlatırdı." Rosa Elena Lujan, yazarla, Mexico City'de ünlü kemancı Jascha Heifetz onuruna verilen bir partide, 1930'larda tanışmış. B.Traven diye tanıştırmışlar yazarı Bayan Lujan'la. On yıl kadar sonra yeniden karşılaşmışlar. Lujan, Traven'in bir senaryoyu İspanyolcaya çevirmesine yardım etmiş. Ne var ki bu kez yönetmen Figueroa ve başkalarının Traven'e başka bir adla hitap etmelerine çok şaşırmış. "Sinemayla ilgilenmeye ve senaryolar yazmaya basladıktan sonra Hal Croves adını kullanır oldu" diyor Lujan. Geçmişine ilişkin çok fazla soru da soramayacağını anlamıs: "Bir seyden kuşkulandığımda ve isin aslını sorduğumda müthiş öfkelenirdi. Kimse kimseye bir şey sormamalı, derdi, çünkü sorular insanı yalan söylemek zorunda bırakır..." Bayan Lujan'ın verdiği bilgılerden sonra temel bir soru yine yanıtsız kalıyor: Traven, Ret Marut'un kimliğini benimsemeden önce kimdi? "Bu sorunun yanıtlanabileceğini sanmıyorum" diyor Dr. Guthke. "Ret Marut'un izi 1907 yılına kadar sürülebiliyor. Ama ondan önce neredeydi, kimdi, ne ij yapıyordu, kimse bilmiyor." On yıl önce BBC'den bir ekip B.Traven konusunda bir arajtırma yapmıj. Araştırmanın sonuçları belgesel olarak TV'de yayımlanmı;, B.Traven Kimdi? adıyla da kitap olarak basılmış. BBC ekibi, B.Traven'in gerçek adının Hermann Albert Otto Maximilian Feige olduğu, bugün Polonya'da bulunan Swiebodzin kentinde 1882 yılında doğduğu sonucuna varmış. Ancak gerek Bayan Lujan, gerek Dr. Guthke bu göriişü pek inandırıcı bulmuyorlar. Traven'in kimliği konusunda ortaya atılan ve Traven'in de zaman zaman onayladığı söylenen savlardan biri de ünlü yazarın, Kaiser II. Wilhelm'in gayrımejru çocuğu olduğu. Bu sava bakılırsa, B.Traven, Alman imparatorunun bir tiyatro oyuncusuyla ilişkisi sonucu dünyaya gelmij. Dr. Guthke, Traven'in bu savı onaylar görünmesini şöyle yorumluyor: "Babanın kim olduğunu bilmiyorsan, neden en iyisini seçmeyesin?.." Ama Birinci Dünya Sava$ı sırasında Ret Marut'un Alman yetkililere 1882'de San Francisco'da doğduğunu söylediği biliniyor. Marut, 1923 yılında önce hapse atılıp sonra da "bir Alman komünisti" ve "yasadısı bir yabancı" ol duğu gerekçesiyle yurtdışına (îkarılmadan önce İngiliz polisine de aynı bilgileri vermiş, ABD Büyükelçiliği yetkililerine de aynı şeyleri söylemis. Buna karşılık, Traven'in karısı, bunun, Traven'in yaşamı boyunca gerçekle düşü bilerek birbirine karışttrma çabalarının başka bir örneği olabileceğini belirtiyor: "Doğum yeri olarak San Francisco'yu seçmesinin nedeni çok açık. Kimse bir şey kanıtlayamazdı, çünkü 1906'daki depremde her şey yanıp kül olmustu!.." 1950'li yıllarda Traven Torsvan adıyla bir Meksika pasaportu almış Traven. O sırada doğum yeri olarak Chicago'yu, doğum tarihi olarak da 3 Mayıs 189O'ı göstermiş. 1930'lara uzanan Meksika göçmen dairesi belgelerine bakılırsa Traven, Meksika'ya ilk kez 1914 yılında Ciudad kentinden gırdiğini yazdırmış ve Chicagolu olduğunu söylemiş. "Bence de Traven çok büyük bir olasılıkla Chicago'da doğmustu" diyor Rosa Elena Lujan. "Çocukluğunda Chicago'da başından geçenleri anlatmıştı bana. Aynca Irlandalı ya da tngiliz kökenli çok güzel bir oyuncu olan annesinden söz etmişti. Ammsadığım kadarıyla annesinin adı Helene Ottorent'ti..." Öte yandan, Traven'in teybe alınrnış birkaç konuşması var. Bunlar geçenlerde Meksika hükümetince destcklcnen ve yazarın yaşamını ve yapıtlarını ele alan bir televizyon programında yayımlanmış. Dinleyenler, Traven'in Alman ya da İskandinav ağzıyla Ingih'zce konuştuğunu söylüyorlar. Dr. Guthke ise, "Ben Traven'in Amerika'da doğmuş olması olasılığını tümden bir yana bırakmıyorum" diyor. "ABD'de sahneye çıkmış bir Alman oyuncunun çocuğu olabilir. Kadın, sonradan, Traven daha çocukken, Almanya'ya dönmüştür belki de..." Bir keresinde, inatçı bir gazeteci dayanamamış, Traven'e pat diye "Kimsin sen yahu?" diye sormuş. Traven de şu yanıtı vermiş: "Eğer kim olduğumu bilseydim sanırım yazmayı sürdüremezdim ya da bugüne kadar yazdığım kitapları yazamazdım..." Bayan Lujan anımsıyor: "Bana hep şöyle derdi: 'Ben herkesten daha özgürüm. tstediğim anneyle istediğim babayı, istediğim ülkeyi, istediğim yaşı seçmekte özgürüm...' Ama bana sorarsanız, Traven, aslında nerede doğduğunu, kimin çocuğu olarak dünyaya geldiğini kendisi de bilmiyordu. Hiçbir zaman nüfus kâğıdı olmamıstı!.." • T Ü R K Ç E ' D E T R A V E N Altına Hücum / Çeviren: Okay" Gönensin / Oda Yayınları / 207 s. / 6.500 TL. / CKK Kod N a 086.135 Kanlı Oyun / Çeviren: Esat Ncrmi / Oda Yayınları / 252 s. / 7.500 TL. / CKK Kod No: 086.019 Dinamit / Çeviren: Esat Nermi / Oda Yayınları / 136 s. / 5.000 TL. / CKK Kod No: 086.027 Gece Ziyaretçisi / Çevir n: Okay Gönensin / Oda Yayınları / 205 s. / 6.500 TL. / CKK Kod No: 086.153 Kanlı Yürüyüş / Çeviren: Gülen Aktaş / Oda Yayınları / 288 s. / 8.000 TL. / CKK Kod No: 086.301 Ölüm Gemisi / Çeviren; Adalet Cimcoz / Say Yayınları / 256 s. / 7.000 TL. / CKK Kod No: 102.005 Hükümet / Çeviren: Şemsa Yeğin Yalçın Yayınları / 224. s. 7000 TL. / CKK Kod No: 126.019 Köpni / Çeviren: Esat Nermi Oda Yayınları / 245 s. / CKK Kod No: 086.014 Sıerra Madre Hazınelen'nden (The Treausure of The Sierra Madre) bir sahne 1948 yılında beyazperdeye aktarılan Traven'ın bu yapıtı dılımıze "Altına Hücum" adıyla çevrılmıştı CUMHURİYET KİTAP SAYI 22 S A Y F A 9