Katalog

Aşkın labirentlerinde olağandışı bir Kasaba kasvetlidir.. hüzünlü kahve'nin türküsü SUAT KARANTAV Hüzünlü Kahve'nin Türküsü / Carson McCullers / Çeviren: Özgür Ulusoy / Logos Yayıncıhk / 96 s. / 6000 TL / CKK Kod No: 437.006 Roman, kısa öykü, oyun yazarı Carson McCullers (191767) Georgia eyaletinin Columbus kentinden, yani Güneyli bir yazar. 23 yaşında yazdığı ilk romanıyla üne kavuştu; Ernest Hemingway gibi, daha hayattayken bir efsaneye dönüştü yaşamı. 1945'te Amerikan Sanat ve Edebiyat Ödülü'ne değer g ö r ü 1 e n McCullers, önemli yapıtlarını kısa bir süreye sığdırdı. Çocukluğundan beri sağlığı bozuktu; 31 yaşıtıda sol yanı felç pldu ömrünün kalan yıllannda pek bir şey yazamadı. İçki sorunu zorlu yaşamını dayanılmaz kıldığı dönemlerde birkaç kez hastaneye yatıp ruhsal tedavi gördü. McCullers'ın yapıtlarındaki kişiler dar bir yelpaze oluştururlar, ergenliğin eşiğinde çocuklar, çocuksu yetişkinler, ucubeler, hilkat garibeleri, sakatlar... Çoğu toplumun dtşına itilmiş, yarışekillenmiş bu kişiler insan ruhunun çoraklığını da simgeler. Sevgiyi yakalamaya, yaşamlarına bir anlam katmaya çalışan, düş kurmaya, başkaldırıya, şiddete itilen bu insanlar Sherwood Anderson'ın Winesburg, Ohio'da (1919) çizdiği "grotesk" tiplerle çok benzer ama McCullers'ın sergilediği insanlık durumu daha abartılı, daha umarsızdır kuşkusuz. Gerçeküstücü gibi görünen McCullers dünyası, gerçek bir dünyadır aynı zamanda. Yazarın ana izleği yalnızlıeı, toplumca en çok aşağılanan, inciltilen fiziksel özürlü kişilerden daha iyi kim sergileyebilir? Hüzünlü Kahve'nin Türküsü (The Ballad of the Sad Cafe) McCullers'ın 1951'de yayımlanan kısa romanının adıdır. Daha önce Küskün Kahvenin Türküsü adıyla çevrilmiş ve De Yayınları tarafından yayımlanırfıştır (1967). Kitabın 1963'te Edward Albee tarafından yapı M*. 1 Carson McCullers, sevgıyı yakalamaya, yaşamlarına bir anlam katmaya çalışan, düş kurmaya. başkaldırıya, şiddete ıtılen ınsanları anlattı. 0nun sergilediği ınsanlık durumu, abartılı ve umarsızdı Gerçeküstücü McCullers Central Park'ta (Nısan 1941). McCullers, Karen Blıksen'le Mayıs 1958. lan başarılı tiyatro uyarlaması ülkemizde de sahnelenmiştir. Yapıtın özgün adında "türkü" değil "balad" sözcüğü yer alır. 12. yüzyılda sözlü geleneğin içinde gelişen, şarkı biçiminde söylenen koşuk bir anlatı türüdür balad; genelde şiddet yüklü, ürkünç tek bir dramatik olayı konu alır (tutkular, savaş, aşk, söylenceler vb.) Zamandışılığı önemli bir özelliğidir Hüzünlü Kahve'nin Turkfisü'nde de belli bir zaman dilimi yoktur; mekân da herhangi bir küçük ta$ra kasabasıdır (hiçbir şeyin olmadığı, ıssız, ruhsuz küçük Güney kasabası McCullers'ın en sık kullandığı mekândır.) Sıradan insanlar anlatılır baladlarda, karakter çözümlemelerine girilmez, ders vermeye çalışılmaz. Başvurulan tekrarlar bir masal havası da katar baladlara. "Kasaba kasvetlidir..." sözleriyle başlayan kitap, giriş paragrafıyla benzer bir içerik taşıyan, "Evet, kasvetlidir kasaba" diye başlayan bir paragrafla biter. Gerçek bir balad yazmıştır McCullers. Zamandışı, hüzünlü. Kitabın başlıca kişilerini Miss Amelia Evans, Kuzen Lymon, Marvin Macy ve bir tragedya korosu işlevi yüklenen kasaba halkı oluşturur. Miss Amelia otuz yaşlarında, çok uzun boylu, erkeksi, güçlü kuvvetli, sert mizaçlı bir kadındır. Kasabanın en becerikli iş kadınıdır; yörenin en iyi viskisini o üretir. Yapayalnız bir yaşam sürdüren Miss Amelia, yıllar önce kasabanın serserisi genç, yakışıklı Marvin Macy ile 10 gün süren garip bir evlilik serüveni yaşamıştır. Amelia'ya âşık olan Macy ıslah olmuş, yıllar boyu kur yaptığı ve sonunda evlendiği Amelia ona elini bile sürdürmemiş, on gün sonra da evden atmıştır Macy'yi. Karşılık bulmayan aşkı Macy'nin suça itilmesine, hapse düşmesine neden olmuştur. Bir gün Amelia'nın uzak akrabası Kuzen Lymon çıkagelir kasabaya. "... boyu bir metreyi zar zor asıyordu. Ancak dizlerine kadar inen eski püskü, tozlu bir palto geçirmisti sırtına. Kısacık çarpık bacaklan, yamuk yumuk iri göğsünü ve sırtına konmus kamburu tasıyamayacak kadar ince görünüyordu. Kocaman bir kafası, çukura kaçmıs mavi gözleri, küçük, keskin bir ağzı vardı. Yüzü aynı zamanda hem yumuşak hem de küstahtı." Bir ucube olmanın yanı sıra bencil, yalancı, çıkarcı bir gevezedir de Kuzen Lymon. Macy'yi tepen Amelia'nın Kuzen Lymon'a körcesine tutulması "... hem üzücü, hem de gülünçtü." Sevcilisine baktığında "Yüziinden acı, şaşkınhk, belli belirsiz zevk karmaşası okunuyordu" Miss Amelia'nın. Aşk Amelia'yı değiştirir, daha uyumlu, daha sıcak bir kişilik kazandırır ona. Kuzen Lymon için dükkâmm sevimli, bol ı$ık.lı bir kahveye dönüştürür. Kasabalılar da mutludur bu gelişmelerden. Yıllar sonra kasabaya döndüğü ilk gün Macy, Kuzen Lymon'la karşılaşır, kambur o an Macy'nin tutsağı olur: "Marvin Macy'yi lik göedüğü andan beri, doğaüstü bir gücün etkisi altına girmiş gibiydi kambur. HaC U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 35 S A Y F A $