Katalog

GÜNDEM GSYİH’da ARGE Payı % 0.58! “Manevi Mirasım Bilim ve Akıldır!” “Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım bilim ve akıldır... Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumların, kişilerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve ilmin gelişimini inkãr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve ilmin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar.” Mustafa Kemal Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip’in sorusuna Mustafa Kemal’in yanıtı. Kaynak: İsmet Giritli, Kemalist Devrim ve İdeoloji, İÜ. Yayınları Cumhuriyet BİLİM VE TEKNOLOJİ Sayı: 1109 20 Mayıs 2008 İMTİYAZ SAHİBİ Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk GENEL YAYIN YÖNETMENİ İbrahim Yıldız YAYIN YÖNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU MÜDÜR Güray Öz GÖRSEL YÖNETMEN Tüles Hasdemir YAYIMLAYAN Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No: 2 34382 Şişli İstanbul Tel: 0212.3437274 Faks: 0212.3437264 CUMHURİYET REKLAM Tel: 0212.2519874/3437274 Yerel Süreli Yayın BASKI DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/İstanbul obursali@cumhuriyet.com.tr DÜZELTME: Geçen sayımızda Doğan Kuban’ın “İslam’da bilimin parladığı zamanlar..” yazısının doğru başlangıcı, ilk 3 paragraftan sonrasıdır; yani orijinal yazı “Tanınmış İslam bilim tarihçisi Fuat Sezgin...” ile başlamaktadır. Yazının girişindeki üç paragraf, sayfalara serpiştirilmek üzere hazırlanmıştı.. bu hatadan dolayı Doğan Hoca ve okurlardan özür dileriz... CBT 1109 / 3 20 Haziran 2008 Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun 16 Mayıs 08 tarihli toplantısında “durum raporu” sunumunda TÜBİTAK Başkanvekili Nüket Yetiş, 20052010 arası Bilim ve Teknoloji Uygulama Planı’nda ana hedef olarak açıkladığı “GSYİH –gayri safi yurtiçi hasıla içinde ARGE payını arttırmak” konusunu tartışıyor ve 20022006 arasında Türkiye’nin artış hızına göre ülkeler sıralamasında 7. sıraya yükseldiğini belirtiyor. 2006’da 4.1 milyar YTL (2005 sabit fiyatlarıyla) harcamışız. (Bu rakam, BTYK sunumunda çeşitli tablolarda 3.075 YTL, cari fiyatlarla 4.400 ve/veya 4.900 milyar YTL?! olarak geçiyor. Bir rakam birliği gerekli). Özel sektör ARGE harcamaları 4 yılda 3 kat artmış ve 2006’da 1629 YTL gerçekleşmiş. Aynı yıl yükseköğretim sektörü en çok ARGE harcamasını yapmış: 2257 YTL. Kamunun harcaması 514 milyon YTL... Türkiye ekonomisine yüksek katmadeğer katacak olan, özel sektörün ARGE içindeki payının yüksekliğidir, şüphesiz. Bu pay çok düşük: yüzde 37. (ABD %69, AB27 %62)... Yüksek öğretim ise en yüksek paya sahip: %51!.. (ABD %14, AB27 ise % 23!) Yani öteden beri piramit bizde tersliğini sürdürüyor! *** ARGE harcamalarını arttırmak için TÜBİTAK yüksek öğretim projelerini fonluyor. Şüphesiz ki bu üniversiteler için iyi bir şey! Ancak, fonladığı projelerin çıktılarını, ekonomiye katkılarını, oluşturduğu girdi veya katmadeğerleri ölçümleyen, hiç bir nesnel sistem yok ortalıkta. Şüphesiz, bunlar arasında gerçekten çok başarılı projeler vardır. Ama toplamda bilime katkısı, üretilen bilginin toplum, kamu, özel sektör dünya bilimi için kullanımı ve kullanım değeri... En azından ne kadar makale üretimine yol açtığı ve bu makalelerin atıf ve etki değerleri... Bunlar kamu adına merak ettiğimiz konular... TÜBİTAK yönetimi, sadece harcamaya/fonlamaya bakmasın, bir de bunlar üzerinde 6 yıllık bir değerlendirme yapsın... Bizler de bilimsel çalışmaların sonuçlarının keyfini toplumla paylaşalım, salt toplantılarda perdeye rakam olarak yanısmasın! GSYİH içinde ARGE payı, Türkiye’de 2006’da %0,76 (2005: %0,79) ile dünyada 33. durumda... Ancak yeni GSYİH hesabına göre ise bu pay % 0.58! Demek artık bunu dikkate alacağız ve konuşacağız! Dünyaya ayak uydurmuşsak eğer! 2002 yılında bu pay % 0.52 olduğuna göre, rakamlar bize aldığımız yolun çok da önemi olmadığını mi gösteriyor, yoksa önemini mi? (İlk 5: İsrail: %4.53; İsveç 3.82; Finlandiya 3.45; Japonya 3.33; Güney Kore 2.98...) *** 2013 yılı (2010’dan düzeltilmiş) için siyasetin ve TÜBİTAK’ın ARGE hedef oranı ise yüzde 2!!! Bu orana ulaşmanın, bugünkü “stratejik planlarla” mümkün olmadığı çok açık! Yetiş, Başbakana “bu orana yetişmek için daha çok kaynak aktarmalıyız”, diyor, ancak... Örneğin ARGE için 2006’da yüzde 2 paya karşılık gelen 16.4 milyar YTL kaynak aktarılmış olsaydı, bu paranın nerede ve nasıl harcanacabileceği konusunda, TÜBİTAK yönetiminin nasıl bir “düşü” olduğunu merak ederdik... En azından böyle bir düş toplumla paylaşılmış değil! Şimdiki politikalar çerçevesinde, herhalde yüksek öğrenim projelerinin tümü desteklenmiş olur, bu sektörün ARGE içindeki payı da tavan yapardı! Nüket Yetiş, Başbakan’a diyor ki, bugünkü ARGE artış eğilimiyle, 2013’de değil yüzde 2, ancak yüzde 0.77 olabiliriz... Sanayi payını hızla artırırsa, % 0,94.. 2013’te GSYİH içinde ARGE payını yüzde 2’ye çıkarmak için, 25,4 milyar YTL ayrılması gerekiyor! (GSYİH’nın her yıl yüzde 7 büyümesi durumunda!) Bu varsayımlarla bile 2013’de yüzde 2’lik payın tam bir düş olduğu görülüyor. Hele, Maliye Bakanlığı’nın 20052007 arası 180 milyon YTL ödenek kullanımını iptal ettiği bir anlayışı göz önüne alırsak... 2007’den de TÜBİTAK bütçesinden 83 milyon YTL’nin kullanılmadan devredildiği de dikkate alınırsa! Peki ARGE payı gerçekten yüzde 2’ye çıkartılamaz mı? Çıkartılabilir. İki fenomen gerekli bunun için. Birincisi, büyük (Ulusal) Bilim ve ARGE politikaları, hedefleri! İkincisi, bu ARGE politikalarını benimseyecek bir siyasi irade! 2023 Bilim ve Teknoloji Strateji politikaları paketinde herşey var. Bunlar gözden geçirilip, ilan edilecek öncelikli iki üç ARGE alanına (TÜBİTAK yönetiminin de öncelikli alanları var!) “güç yığma” ile, “Türkiye’yi bu alanlarda öncü ülkeler arasına katacağız ve ekonomiye önemli katmadeğer yaratacağız” amaçlarıyla, yüzde 2’lik ARGE hedefine ulaşılabilir. Siyasi İrade (yani AKP) orta ve uzun vadeli böyle bilim hedeflerine fikren, ruhen, bedenen, maddeten hazır mı? Bence hiç değil! AKP, hasadını hemen toplayıp oya dönüştüreceği icraatler peşinde! Gelecek cumaya yeniden birlikte olmak umuduyla...