Katalog

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 SOLDAN SAĞA 1. Şartlı refleks kavramını yaratan Rus doktor (resimdeki) – Eski İskandinav mitolojisinde, “Gün”ün kişileştirilmesi – Suyosunu. 2. Siyaha yakın koyu yeşil – Hareket halinde olan bir cisim üzerinde havana yarattığı etkiyi inceleyen bilim – Yunancada bir harf. 3. Patlayıcı bir madde – Büyük tren istasyonu – 16 Temmez 1945’te ilk olarak atom bombasının denendiği ABD kenti. 4. Sümer su tanrısı – Dikme, dikine, dik – Çok anlayışlı ve sezgili kimse – Artvin’in eski adı. 5. Ağaçlıklı yol – Amfiteatrın ortasında yarış, oyun gibi türlü gösterilerin yapıldığı alan – Yemişlerin yenen bölümü – Çölden esen rüzgâr. 6. Arıtılmış – Kalayın simgesi – Ağaçların kabuğundan sızarak pıhtılaşan besi suyu – Adale. 7. Duyum yitimi – ABD’de yayımlanan ünlü mizah dergisi – Asker – Genellikle arkasından yağmur getiren sert ve geçici yel. 8. Bir papağan türü – İkinci Dünya Savaşı’ndan beri Amerikan Ordusu askerleri anlamına gelen kısaltma – Kadıraç – İMKB’de bin hisseye verilen ad. 9. Saat kadranı – Göz önünde olmaan, nerede olduğu bilinmeyen – Ad, ün – Nar çiçeği renginde süs taşı. 10. Soğurma, emme – Asya’da bir ülke – Doğada, kemik dokusunda bulunan, içinde flüor ya da klor olan doğal kalsiyum fosfat. 11. Yükseklikölçer – Kemiklerin toparlak ucu – Yemen’in plaka işareti. 12. Boru sesi – İsveç’te idari bölüm – Bağış yapma – Bir ya da daha çok elektron kazanmış ya da yitirmiş bir atom ya da atom grubundan oluşmuş elektrik yüklü parçacık, yükün. 13. Bir cismi iki eşit parçaya bölen çizgi – Bir şeyin en yüksek ve sivri noktası – Dinsel inançları olmayan. 14. Alınan bir şeyi geri verme – Altın postu aramaya gidilen, Argonoutlar seferinin kahramanlarından birisi – Değerli bir taş. 15. İnanç ve bilgiyi, özellikle Aristoteles’in bilimsel sistemini uymlu bir biçimde birleştirmeye çalışan Ortaçağ felsefesi – Soluk borusu. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. Türevi bilinen fonksiyon – Hesap ve kumanda işlerini gerçekleştirmeye yarayan elektronik devre. 2. Toplardamar – Sapaklık, aykırılık – Namuslu. 3. Pamukçuk – Vurguncu, dalavereci – Tokyo’nun eski adı. 4. Briçte sanzatu – Sarmısaktaki doğal antibiyotik – İptidai. 5. Canlı bir organizmanın oluşturduğu, ona özel bir renk veren kimyasal madde – Billurlaşmış arı karbon. 6. Altının simgesi – Beyin dalgalarının ölçülmesi yöntemi – Latin şair Vergilius’un ünlü destanı. 7. “Dikkat et, savul, destur!” anlamında bir ünlem – Erkek ve dişi gametin birleşmesiyle oluşan döllenmiş hücre – Hasır ya da meşin sofra. 8. “… Corbusier” (ünlü mimar) – Kalıtsal – Modern – Bir nota. 9. O yer – Eşyaya ya da hayvanlara vurulan damga – Bir nota – “Neşe …” (ressam). 10. Bir hareketi bir mekanizmaya aktaran ya da makinelerde hareketin hızını düzgün tutmaya yarayan tekerlek – Gemi içini aydınlatmaya yaayan zeytinyağıyla yana siperli fener – Fransa’nın güneydoğusunda bir idare bölgesi. 11. (Kalp için) Vurma, vuruş, atış – İtalya’da bir ırmak. 12. Sıkı dokunmuş bir tür pamuklu kumaş – Tıpta kuvvetsizlik anlamında kullanılan sözcük – Bir yüzey ölçüsü. 13. Sıtma aşılayan sivrisinek türü – Saniyede bir julluk iş yapan bir motorun güç birimi – Kıyı, sahil. 14. Gülüt – Göstergebilim. 15. Element ya da bileşikleri oluşturan ve onların özgül niteliklerini gösteren en küçük birim, madde – Yumuşak çelikten yapılmış üzeri kalay kaplı ince sac. 16. Zeytin küspesi – Gümüşün simgesi. 17. Bir vergi türü – Antimonun simgesi. 18. Amerikan Devletleri Örgütü (kısa) – İspanyolların sevinç ünlemi. 19. Lavrensyumun simgesi – Hidratlı doğal sodum karbonat. 20. Yahudi kültüründe, bazı aziz hahamların canlandırabilme gücüne sahip olduğu insan biçimli otomat türü – Cet. Hazırlayan: İlker Mumcuoğlu 1 F 2 R 3 İ 4 E 5 D 6 R 7 İ 8 C 9 K 10 K 11 Ö 12 N 13 İ 14 G 15 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 ilginç SORULAR İnsanların vücut kıllarını yitirme nedeni Soru: İnsanların vücut kıllarını yitirmelerinin nedenine ilişkin son iddialar nedir? Yanıt: Bilim insanları insanların hayvanlara benzer kürklerini yitirmeleriyle ilgili ortaya üç iddia atmışlardır. Bu üç açıklamanın temelinde şu ortak fikir yatıyor: Ortak atalarımız olan şempanzelerden ayrıldıktan sonra türümüzün 6 milyon yıldır evrim geçirerek kıllarını yitirmesi, yaşamsal bir yarar sağlıyor. 1) Akuatik maymun varsayımı: Bu varsayıma göre 6 milyon ile 8 milyon yıl önce bizim maymuna benzer atalarımız yarısı suda, yarısı karada geçen bir yaşam sürerlerdi. Bunlar yiyeceklerini sığ sulardan elde ederlerdi. Kürk suda etkili bir yalıtım malzemesi oluşturmadığı için sudan etkilenmemek için insanlar suda yaşayan diğer hayvanlar gibi yüksek oranda vücut yağına sahip oldular. Ancak insanların suda yaşadıkları döneme ait paleontolojik bulgular çok da bilgilendirici olmadığı görülüyor. 2) Savanlarda yaşam varsayımı: İkinci kuram insanların savanlardaki yaşama daha iyi uyum sağlama aşamasında, vücut sıcaklığını kontrol altında tutmak için kıllarını yitirdikleri ile ilgilidir. Bizim maymun atalarımız zamanlarının pek çoğunu serin ormanlarda geçirirlerdi. Ancak kürkü kalın bir hominidin güneş altında dolaşması vücudunun aşırı ısınmasına yol açmış olabilir. Bu fikir mantıklı görünmekle birlikte tüysüz bir vücudun gündüzleri rahatlatıcı olsa da geceleri, güneş gittiğinde, soğukta üşümeye yol açtığı için rahatsız edici olduğu düşünülüyor. 3) Parazit varsayımı: Son zamanlarda yeni bir varsayım tüylerin dış parazitlerden korunmak için dökülmüş olabileceğini iddia ediyor. Kıllı bir vücut, kene, bit ve iğneli sinekler için ideal bir ortam oluşturur. Bu yaratıklar kaşıntıya yol açmalarının yanı sıra bir dizi hastalığı da beraberinde getirir. Ve hastalıkların bazıları ölümcüm olabiliyor. Ateş yakma yeteneğine sahip olan insanlar kendilerine barınaklar inşa edip, giyecek dikebilmişler. Böylece soğuktan rahatsız olmadan vücut kılları olmadan hayatta kalmayı başarmışlar. Kaynak: Scientific American Papağanların taklit yeteneği Soru. Papağanların taklit yeteneğine sahip olmaları kendilerine ne gibi avantaj sağlar? Yanıt: papağanlar türlerine göre farklı nedenlere bağlı olarak taklit yeteneğine sahiptir. Bazı durumlarda çıkarttıkları sesler, dişi ve erkelerin birbirlerini bulmalarına (veya uzaklaşmalarına) yardımcı olur. Benzer şekilde bazı türlerde şarkı öğrenme yeteneği sayesinde papağanları kendi bölgelerindeki kuşları dışarıdan gelenlerden ayırt edebilirler. Taklit yoluyla sesli öğrenme yeteneği ayrıca sinirsel işlevlerin güvenilir bir dışa vurumudur. Bu şekilde potansiyel bir eş karşısındakini değerlendirme fırsatına sahip olur. Doğal ortamlarında yaşayan papağanların seslerini kaydeden bilim adamları, daha sonra bunları dinleyerek bölgesel farklılıkları saptayabiliyor. Bu kuşlar kendi yerel dillerine çok güçlü tepki verebiliyorlar. Bu fenomen taklit yeteneğinin bir başka avantajını da ortaya çıkartıyor. Kuşlar böylece gürültülü orman koşullarında potansiyel dinleyicilerinin dikkatini kendi üzerine çekme şansına sahip olabiliyor. ERY AY İ SA TNA MMB ADA NAK KÜ LAS AR Z E EWT R İ N S İ NEK ALÖZ E Ç T E T I RAB İ ANU UHARA R Z E S İ NG RE O SESE A İ T K İ NOK ON MO İ ŞAR N ANU TAR İ N L RUS ANOS L İ M P ECME L KESA Z E LAK ER S RSM E OTAR EN SA S EA TOR B E T S İ T BOR MAYO KA A İ L E T RAVA GEN F E T AY C B İ RU RKE M I İ C İ U S N B İ İ M Z OM NA X N İ EM T d ü ş ü n SORULAR DENİZDE EN KISA YOL Cevdet Kaptan aralarında 4 derece boylam farkı olan 26 derece enlemi üzerindeki iki liman kenti arasında yük taşımaktadır. Soru: İki liman kenti arasındaki en kısa yol uzunluğu ne kadardır? (Dünyanın yarıçapı R=6370km.) 1100.sayıdaki “Dört Daire Üç Ay” isimli bilmecenin yanıtı: Yarıçaplar: 1,11,19,29 Bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Sebahattin Bektaşsamsun, Süleyman Çevikerİstanbul, Nesrin Gönülİstanbul, Ahmet SaraçoğluDenizli, Aydın BingölAnkara, Güngör Bingölİstanbul, Ahsan Canatİzmir, Ender Aktulgaİstanbul Not: Yanıtlarınızı, bilmeceyi düzenleyenlerin eposta adreslerine değil, (reyhan@cumhuriyet.com.tr) eposta adresine veya derginin 3. sayfasındaki "İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ" başlığı altındaki adrese postayla gönderebilir veya telefon ya da faks ile bildirebilirsiniz. Düzenleyen: sebahattinBektas@hotmail.com 1102/23 2 Mayıs 2008