Katalog

Yıllar boyunca Ivory Soap, Crest diş macunu, Ariel gibi çok başarılı inovasyona imza atmış olan P&G, göz bebeği gibi koruduğu dahili ARGE merkezinin birçok fonkiyonunu kaldırdı ve çok geçmeden Linux yeni fikir ve ürünler konusunda çok çarpıcı sonuçlara ulaştı. Firma bugün, üniversitelerden, yan sanayilerinden, firma dışı mucitlerden fikirler topluyor ve karşılığında bazen ödül bazen de belirli oranda pay veriyor. On yıldan az bir süre içinde, P&G dış kaynaklı yeni ürün fikirlerinin oranını %5'lerden, %50'ye kadar arttırdı. Bu değişim, şirketin 20012006 yılları arasındaki %6'lık büyümesinin ve yıllık kârını 3 kat arttırarak 8.6 milyar dolara ulaşmasının arkasındaki sebebi olarak görülüyor. (2) IBM'de açık inovasyonun avantajlarından yararlanan başka bir firma. Bu ketum firma bazı alışkanlıklarından kesin bir dönüş yaparak LINUX kullanmaya başladı. Bilindiği gibi Linux, Linus Torvalds adında Finlandiyalı bir bilgisayar mühendisinin 1991 yılında Helsinki Üniversitesi'nde geliştirdiği bir işletim sistemidir. Yaptığı duyuru sonucunda tüm dünyadan birçok programcının da desteği ile hızla gelişmiş olan açık kaynak kodlu, kullanıcısına çalıştırma, kopyalama, dağıtma, inceleme, değiştirme ve geliştirme özgürlükleri tanıyan açık yazılım türüdür. Linux hem güvenli olması hem de ekonomik olmasından ötürü ilerleyen yıllarda popüler hale gelmiştir (3) Bunun yanında açık inovasyonları eleştirenlerde mevcut. MIT, Girişimcilik Merkezi'nden Kenneth Morse IBM'in yazılım konusunda açık olmakla birlikte donanım konusunda tamamen kapalı olduğunu ileri sürüyor. Londra Imperyal College'den David Gann and Linus Dahlander de açık inovasyona kuşku ile bakan araştırmacılar arasında. Açık inovasyonun sektör ve firma ölçeğine göre değişeceğini ifade ediyorlar. Örneğin geleneksel sektörlerin açık inovasyondan yararlanmaları çok zor. Aynı zamanda açık inovasyonla ortaya çıkan yönetim belirsizliği ve kaybolan fikri mülkiyet haklarının maliyetleri ölçülebilmiş değil. Başka bir eleştiri de, özsermaye yoğunluğu yüksek endüstrilerden geliyor. Örneğin ürün geliştirme sürecinin 5 yıla yakın sürdüğü ve ARGE için milyonlarca doların harcandığı otomotiv sektöründe, ortaya çıkan bilgilerin rakiplere açılması çok gerçekçi değil. GE'den Immel'de jet motoru ve lokomotif motoru gibi, kendilerinden başka kimsenin kolaylıkla yapamayacağı yüksek teknoloji gerektiren alanlarda, fikri mülkiyet haklarının ve gizliliğin vazgeçilemez olduğunu ifade ediyor. Aynı şirketten Mark Little da dış kaynaklı fikirlerin her zaman uygun olmayacağını ifade ediyor. Bununla birlikte beyaz eşya, tüketici elektroniği, gıda, kozmetik, temizlik sektöründe faaliyet gösteren firmalar kendilerinin dışında yer alan insanlardan, organizasyonlardan ve gelişmelerden çok şeyler öğrenip faydalı sonuçlar elde edebiliyorlar. Bazen patentler markalardan ve ürünün rafa çıkış hızından daha önemsiz olabiliyor. Gelişen ekonomilerin bazı başarılı şirketler patentlerden uzaklaşsalar bile, birçok inovasyonlarını ticari sır olarak gizli tutuyorlar. Marketlerindeki akışkanlıktan ve tarihsel olarak patent korumasının yetersiz oluşunu tecrübe etmelerinden dolayı, önemli fikirleri karanlıkta bırakıyorlar ve bir sonraki inovasyonu sadece rekabette önde kalabilmek için çıkartmıyorlar. Gelişmiş ülkelerde bile, inovasyonun hızla gelişmesi doğrudan patent alımlarına yansımıyor. (2) P&G'nin en büyük rakiplerinden birisi olan Unilever yetkilisi David Duncan'a göre, firma müşterilerine eskiden olduğundan daha yakın ve dış kaynaklı fikirleri ve inovasyonları oldukça faydalı bir şekilde kullandığını ifade ediyor. Peki, açık inovasyonun herhangi bir firmada ne işe yarayacağını nasıl bilebiliriz? Bu, firma ile ilgili olduğu kadar firmanın piyasada nasıl algılandığı ile de ilgili bir konu. Boston Danışmanlık'tan Hal Sirkin'e göre P&G ve IBM gibi açık inovasyonları örnek almak yerine onları birer fener olarak değerlendirmek daha doğru. Bu şirketlerde çalışan yeteri sayıda dışarda parlak fikirleri çekmeye çalışan dünya çapında uzmanlar mevcut. Bu şirketler dış kaynaklı fikirleri bulmak konusunda açık ve iyi bir fikir buldukları anda bu fikri pazara ulaştırıncaya kadar işin peşini bırakmıyorlar. Açık inovasyon konusundaki farklı örneklerden bir tanesi de, inovasyon süreçlerine doğrudan müşterilerini de dahil eden Nokia. Bugün bir oyuncağın nasıl yapıldığı, eksiklerinin ne olduğu, daha nelerin eklenmesi gerektiği konusunda, sadece çocukların değil büyüklerin bile oluşturduğu birçok internet sitesi mevcut. Açık inovasyonun başka bir boyutu da kullanıcı kaynaklı inovasyon. Bu konuda önemli çalışmalar yapan MIT'den Eric Von Hippel'e göre kullanıcılar artık kullandıkları ürünlerin özelliklerinin belirlenmesinde söz sahibi olmak istiyorlar çünkü çoğu zaman bir üründen gerçekten istedikleri şeyleri alamıyorlar. Hippele göre Açık İnovasyon'da müşterin gerçek ihtiyaçlarının ve beklentilerinin eksiksiz olarak karşılanmasında Kapalı İnovasyon kadar yetersiz. Çünkü şirketler Açık İnovasyon bile söz konusu olsa, hâlâ piyasadan, fikri mülkiyet haklarından bahsediyorlar. Hippel'e göre firmalar kendilerini çok daha iyi tasarımlara götürebilecek olan kullanıcılara ulaşmaktan hâlâ uzaklar. SONUÇ YERİNE İnovasyonun ülkelerinin kalkınmasında ve firmaların başarılı olmasında oynadığı rol artık hemen herkesin uzlaştığı bir konu. Ülkeler ve şirketler, küçükbüyük inovasyonlar, süreçürün inovasyonları konusunda farklı uygulamalar geliştiriyor. Görünen o ki; açık ve kapalı inovasyon uygulamaları da önümüzdeki günlerde farklı boyutları ile daha sık telafuz edilmeye ve tartışılmaya başlanacak: Başka şirketlerin pazarları ŞEKİL 1. Açık İnovasyon Modeli İNOVASYON KAYNAKLARI Çalışanlar İş ortakları Müşteriler Danışmanlar Rakipler FuarKonferanslar Firme içi ARGE Akademi ŞEKİL 2. IBM Firmasında İnovasyon Kaynakları Kapalı İnovasyon Sektörümüzdeki en akıllı insanlar bizim için çalışır. ARGE'den faydalanmak için, icat etmeli, geliştirmeli ve bundan faydalanmalıyız. Eğer biz icat ettiysek, ilk olarak biz piyasaya sürmeliyiz. Piyasaya inovasyonu ilk çıkartan, pazarda ilk kazanandır Sektördeki en iyi fikirlerin birçoğunu ortaya koyabilirsek, kazanan biz oluruz. Kendi inovasyonlarımızı olabildiğince saklı tutmalıyız ki rakiplerimiz bizim fikirlerimizden faydalanamasın. Açık İnovasyon Bütün akıllı insanların bizim için çalışmalarına gerek yok. İhtiyacımız olan şey, içerde ya da dışardaki akıllı insanlarla çalışabilmek. Harici ARGE'de ciddi değerler yaratabilir, dahili ARGE ortaya çıkan değerin tamamlayıcısı olmalıdır. Kâr etmek için araştırmaya ilk olarak bizim başlamamıza gerek yok. ilk olarak biz piyasaya sürmeliyiz İyi bir iş modeli inşa etmek, pazara ilk olarak çıkmaktan daha iyi olabilir. Eğer iç ve dış kaynaklı fikirleri en iyi kullanan biz olursak, kazanan da biz oluruz. Başkalarının bizim inovasyonlarımızı kullanmalarından fayda sağlayabilmeliyiz ve başkalarının fikri haklarını kendi modelimiz için yararlı olduğu zaman satın alabilmeliyiz. • Firmalar açık inovasyondan nasıl yararlanabilir, • Ürün kullanıcıları, bağımsız araştırmacılar, bilim adamları yada mucitler düşüncelerini onları kullanacak firmalara ya da organizasyonlara nasıl ulaştırabilirler? • Türkiye'de inovasyon konusunda çok ciddi roller üstlenmiş olan TÜBİTAK, TTGV, TEYDEB gibi organizasyonlar açık inovasyon konusunu nasıl değerlendirecek? • Araştırmacılar ve bilim adamları bu konuyu ne şekilde inceleyecekler ve Türkiye için ne tür dersler çıkartacaklar. KAYNAKLAR: CBT 1083/7 21 Aralık 2007 (1) http://en.wikipedia.org/wiki/Openinnovation (2)http://www.economist.com/specialreports/displaystory.cfm?storyid= 9928227 (3) http://tr.wikipedia.org/wiki/Linux (4) https://secure3.verticali.net/pgconnectionportal/ctx/noauth/SubmitInnovation.do (5) http://www.oecd.org/dataoecd/31/17/38930776.pdf (6) http://www.oecd.org/dataoecd/6/8/37915612.pdf (7) Rebacca Ward, Jan 2007. What is Innovation and why should you do it, SQW TEKNOEKONOMİ