Katalog

İNÖNÜ’NÜN ARDINDAN Bilim dünyasında yol arkadaşım: Erdal İnönü Erdal İnönü'yü tam 62 yıl önce bu günlerde tanıdım. Ankara Fen Fakültesi'nde kimya asistanlığına atanmıştım. O yıllarda Gazi Eğitim Enstitüsü'nün doğu bloklarında eğitim veren Fakülte'de öğrenci idi. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün oğlu. Kendisini Fakülte’ye resmi bir otomobil getiriyor, çevresine biraz mesafeli duruyordu. Fakülteyi fizik ve matematik lisanslarını alarak bitirdikten sonra 1947 yılı yaz aylarında doktora yapmak için ABD'de Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'ne gitti. Mayıs 1950'de kısa bir süre Ankara'ya döndüğünde görüştüğümüzü anımsıyorum. Prof. Dr. Bahattin Baysal, Türkiye Bilimler Akademisi sağladığımızı ve bu projeyi on yıl sürdürdüğümüzü söyleyebilirim. 19621972 döneminde geliştirdiğimiz ikinci büyük proje ise TÜBİTAK Yasası’nın hazırlanması ve TÜBİTAK'ın kurulması çalışmalarıdır. Bu yasanın hazırlanması üzerindeki sistemli çalışmalar, 1961 yılı başlarında, 27 Mayıs 1960 Devrimi'ni gerçekleştiren subaylardan Kurmay Albay Sami Küçük tarafından başlatıldı. Sami Bey’in daveti üzerine ODTÜ Fen Ed. Fak. Dekanı Prof. Dr. Cengiz Uluçay, Erdal İnönü ve ben kendisinin Kurtuluş yakınlarındaki evinde toplandık. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf'ın ve diğer tanınmış bilim adamlarının katkısı ile TÜBİTAK Yasası'nın hazırlanmasını başardık. ODTÜ'de Erdal İnönü ile Ankara Fen Lisesi'nin ve Fakülte'de Modern Biyoloji Bölümü’nün kurulması çalışmalarında sürekli olarak işbirliği yaptık. ylül 1950'de doçentlik tezimi hazırlamak için Princeton Üniversitesi'ne giderek o yıllarda polimer bilim dalının en tanınmış bilim adamlarından Profesör Arthur Tobolsky'nin laboratuvarlarında çalışmaya başladım. 1951 yılında Erdal İnönü ile yazışarak Linus Pauling'in klasik “Kuantum Mekaniğine Giriş” adlı kitabını Türkçeye çevirmeyi kararlaştırdık. Los Angeles'ta bir gün ahbaplık ettik. 1951 yaz aylarında CALTECH'de doktora tezini yazan Erdal İnönü, post dok olarak çalışmak ve doçentlik tezini hazırlaErdal İnönü ile birlikte mak için Princeton'a gelerek tanınmış kuyürüttüğümüz en önemli ramsal fizikçi Profesör proje, Türkiye'de ilk kez Eugene Wigner'in bir lisans üstü doktora yanında çalışmaya programının geliştirilbaşladı. Ekim 1951'de başlayan yakın dostmesidir. İkinci büyük luğumuz ömür boyu proje ise TÜBİTAK Yasürüp gitti. Princesasının hazırlanması ve ton'da yoğun bir çaTÜBİTAK'ın kurulması lışma atmosferinde, hafta sonlarını New çalışmalarıdır. York ve Filadelfiya müzelerinde geçirdiğimizi anımsıyorum. 1952 yılı yaz aylarında Ankara'ya döndük. Doçentlik sınavlarını vererek Ankara Fen Fakültesi'ne kimya ve fizik doçenti olarak atandık. 19531954 yıllarında Mamak Muhabere Okulu’nda askerlik yaptık. Ben Genelkurmay Başkanlığında, Erdal Muhabere okulunda yedek subay olarak çalıştık. Askerliğimiz sırasında Erdal beni Forum Dergisi gurubu ile tanıştırdı. Aydın ve Nilüfer Yalçın, Bahri Savcı, Turhan Feyzioğlu, Turan Güneş, Muammer Aksoy, Metin And, Oktay Ekşi ile bir fikir kulübünde uzun yıllar ahbaplık ettik. Türkiye'nin sosyal, politik ve kültür atmosferi ile tanıştık. Bekâr olduğumuz yıllarda, Erdal beni sürekli olarak Pembe Köşk’te babasının evine akşam yemeklerine çağırıyordu. İsmet İnönü ile sürekli olarak sohbet ettik. Unutulmaz anılarım var. CBT 1078/14 16 Kasım 2007 E FAKÜLTE ÇALIŞMALARI Askerlik dönemini de kapsayan 19521957 yıllarında AÜ Fen Fakültesi'nde yoğun bir çalışma atmosferinde “Kuantum Mekaniğine Giriş”i Türkçeye çevirdik. Fakülte'de bilimsel araştırmaların hızlandırılması için çalışmalara başladık. O yıllarda Fakülte’deki hocalar, yurtdışında, Almanya ve Fransa'da öğrenimlerini tamamlamış Cumhuriyet döneminin 1. kuşak öğretim üyeleri. Derslerine önem veriyor, bilimsel araştırmalarla ilgilenmiyorlar. Fakülte'de atılım yapmak isteyen genç öğretim üyeleri olarak, Haziran 1957'deki dekan seçimlerinde fizikçi Prof. Dr. Besim Tanyel'i dekan seçtiremeyerek başarısızlığa uğradık. ODTÜ'DE REKTÖRLÜK GÜNLERİ Dışişleri Bakanlığı NATO Dairesi’nin yürüttüğü Kasım 1969'da Kemal Kurdaş ODTÜ rektörlü“Atom Enerjisi Projesi”nde eğitim ve araştırma için ğünden istifa etti ve Erdal İnönü'yü rektör vekili bıseçildik. Fakülte Kurulu bana iki yıl ABD'de çalışmak için izin verdi. Erdal'a ise izin çıkmadı. 15 yıl önce, kendisinin fizik okuması için açılan Ankara Fen Fakültesi, hiçbir zorunlu hizmeti bulunmayan Doç. Dr. Erdal İnönü'ye izin vermedi. Devir Demokrat Parti dönemi idi! Fakülte'den istifa ederek ayrıldı. Ekim 1957'de Sevinç Sohtorik'le evlendi. Ekim 1957'den sonra ben ABD'de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde ve Brookhaven Ulusal Laboratuvarı'nda iki yıl, Erdal ise Princeton Üniversitesi ve Oak Ridge Ulusal LaErdal İnönü gençlik yıllarında uçuş eğitimi de almıştı boratuvarı'nda atom enerjisinin çeşitli konuları üzerinde üç yıl çalıştık. ABD'nin doğu bölgelerinde çalıştığımız rakarak ayrıldı. Mütevelli Heyeti Rektörlüğe Prof. için ilişkilerimiz kesintisiz sürüp gitti. Dr. Mustafa Parlar'ı seçti. Parlar'ın rektörlüğü 2 gün sürdü. Genellikle sağ görüşlü ve tutucu üyelerORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİden oluşan mütevelli heyeti Erdal İnönü'yü rektör TESİ YILLARI vekili olarak bir yıl oyaladılar. ODTÜ'nün kaosa süAnkara'ya döndüğümde Orta Doğu Teknik Ünirüklendiğini görerek Ekim 1970'de rektörlüğe atadıversitesi'nin profesörlük önerisini kabul ederek ODlar. Şubat 1971'de ODTÜ kapatıldı. Erdal İnönü TÜ'ye atandım. 27 Mayıs 1960 Devrimi'nden sonra rektörlükten istifa etti. Ben o yıl Princeton'da araşODTÜ Rektörlüğü’ne Prof. Dr. Turhan Feyzioğtırma yapıyordum. Döndüğümde Mütevelli Heyeti lu'nun atanmasını sağladım. Erdal ve Sevinç Ekim ve rektör değişmişti. Beni Fen ve Edebiyat Fakülte1960'ta Ankara'ya döndüler. Erdal da ODTÜ'ye si Dekanlığına atadılar. profesör olarak atanarak Fen ve Edebiyat Fakülte12 Mart 1972 karşı devrim atmosferi sürüp gitti. si'nde çalışmaya başladı. 19641970 yıllarında Fa1973 yılında ODTÜ Rektörlüğü’ne Tarık Somer'i külte Dekanı olarak görev yaparken Prof. Dr. Feza atadıklarında Erdal daha fazla dayanamayarak ayrılGürsey ile ODTÜ Teorik Fizik Bölümünü, ben de dı ve Boğaziçi Üniversitesi'ne geçti. Ben de dekangenç arkadaşlarımla Kimya Bölümü’nü kurduk ve lıktan ayrıldım. ODTÜ yıllarca çalkantı içinde sügeliştirdik. rüklendi. Sonunda ben de ODTÜ'den ayrılarak İsErdal İnönü ile birlikte yürüttüğümüz en önemli tanbul Teknik Üniversitesi'ne geçtim. proje, Türkiye'de ilk kez bir lisans üstü doktora programının geliştirilmesidir. Bu amaçla, ABD kayİSTANBUL YILLARI naklı Ford Vakfı Projesi’nden büyük maddi destek Erdal İnönü Boğaziçi Üniversitesi'nde Fen Fa