Katalog

Tarihi eserler EŞİ OLMAYAN BİR Y/\PIT YO <£DİLMEK İSTENİYOR Son bir DIVR Gl çagrıs bir spekülasyon yapılamaz. Divriği çok değerli bir sanat yapıbdır, bir islami ortaçağ heykelidir. 4. Türkiyede Tarihi eser restorasyonu, özellikle Selçuk dönemi gibi kesinleşmemiş bir üslup çağında, bilgisizlik, teknik yetersizlik, ihale süreci denen gelişmemiş yasal düzenleme ve son zamanlardaki her tür estetik kontroldan uzak kullanımlar nedeniyle, çok kez, yapıların tarihi kimliklerini yitirmelerine neden olan bir olgudur. Bu ortamın sonucu olan restorasyon kültürü Divriği ve benzer yapıların taşoyma bezemelerini koruma gibi teknik ve estetik olarak çok karmaşık bir sorunun üstesinden gelecek bir olgunluğa ve yeterliliğe hiç bir zaman erişmemiştir. Ve Divriği taçkapıları bezemesi türünden bir uygulama hiç bir zaman yapılmamışbr. Bunu yapabilecek bir iki teknisyenin de böyle bir deneyimi olmamıştır. Divriği Ulusal Mucizesi nasıl korunur, nasıl korunmaz? Türkiyenin bu eşsiz ve ulusal kültür için paha biçilmez başyapıtı, Türkiye'de restorasyon adı verilen yanmteknik tamirlerle mahvedilmek isteniyorl Divriği bir mü'zelik yapıdır. Uyduruk restorasyona hemen son verilmeli, yapı acilen bütünüyle korunma altına alınmalı, yani bir müzeye dönüştürülmeli. Doğan Kuban ir süredir tartışılan Divriği Ulucamisi ve Şifahanesi Restorasyonu ile ilgili olarak kamuoyunun aydınlatılması çabasını sürdürmek gerekır. Bu konuda Mimarlar Odasından, İCOMOS Türkiye temsilcilerinden, TAÇ Vakfından, restorasyon derneklerinden, Üniversitelerden, Mimari ve sanat tarihçilerinden, tarihçilerden aydınlardan yeteri kadar ses çıkmadığına göre, Türkiyenin bu eşsiz ve ulusal kültür için paha biçilmez başyapıtı, Türkiyede restorasyon adı verilen yarımteknik tamirlerin sonucunu diğer ortaçağ yapıtlarıyla paylaşacak demektir. kurulunca kontrol edilmesini gerektirir. DÎVRİĞİ BİR MÜZELİK YAPI 6. Bütün bu koşullar ve gözlemlerin ötesinde Divriği Taçkapılarının eşsiz bezemelerini taşıyan taş malzeme tümüyle bozulmanm sınırındadır. Her taşın üzerindeki sayısız motif de o taşla birlikte erimektedir. Bu kapılar Ortaasyadan Anadoluya bir sanat ortamının bütün deneyimlerini yansıtan birer müzedir. Tasanmları da sadece bu yapıda görülmektedir. Kısaca Divriği bir Muzelik yapıdır. 1228 B BİR KARABASAN Bu, anlıyan için bir karabasandır. Çağrıyı yineliyorum: 1. Divriği Ulucamisi ve Şifahanesi İslam ve Türk tarihinde özellikle heykel niteliğindeki bezemeleriyle eşi olmayan bir yapıdır. 2. Bu yapının kurtarılması bağlamında bilgili ya da cahil, sorumlu ya da sorumsuz her vatandaşın iyi niyecetinden şüphelenilemez. Fakat bunun nasıl yapılacağı konusunda yeterli bir bilgi birikimi yoktur. 3. Divriği bezemeleri yarım yüzyıldır bilgisizce ve kayıtsızca yapılan sözde restorasyonlar ve bakımsızlıktan bugün acınacak durumdadır. Ve tehlikeli bir bozulma sürecinin sınırına gelmiştir. Bundan böyle bunlar üzerinde teknik TAŞOYMANIN UZMANI YOK Kaldı ki bu tür uzmanların özgür ve uzun vadeli çalışmasını sağlıyacak yasal ve kurumsal çerçeve de hazır değildir. Başka bir deyişle AnadoluTürk Ortaçağının temel özelliği olan taşoyma bezeme şimdiye kadar bilimsel bir restorasyon konusu olmamıştır. kaldı ki ortaçağın taşoyma bezemeleri kok nusunda bil tarihli neredeyse sekizyüz yıllık bir yapının küçük boyutlu binbir motifıni bir taş duvar gibi kimyasal yöntemlerle beşon senelik garantilerle dış etkilere açık bır'akmak riskıni herhangi bir Türk saDivriği Ulucamisi ve Şifahanesi Islam ve Türk tarihinde nat tarihçisi ve aydını özellikle heykel niteliğindeki bezemeleriyle eşi olmayan kabul edemez. Bunu bir yapıdır. önerebilecek malzeme uzmanlarının ortaçağ gili olan sanat tarihçileri restorasyon krisanat tarihi bilgisi sınırlıdır. terlerinden habersizdir. Restorasyon uzKaldı ki kimyasal müdahele rüzgar, manları da ortaçağ bezemesinden haberdon, kar gibi etkenlerin ve insan faktörüsizdir. Daha insaflı olmak gerekirse, bunların bir uygulamada şimdiye kadar yanyana nün yaratacağı tehlikelere karşı bir koruma olanağı vermez. Çünkü bu motiflerin geldiği görülmemiştir. 5. Türkiye'de yasal ve yönetmeliksel bir çok ayrıntısı zaten bir kaç santimetre çerçeve, nekadar özel koşullar yaratıhrsa kalınlığındadır. Ve hepsi birbirlerinden yaratılsın, bu tür bir restorasyon için ye farklıdır. 7. Yapının bütünüyle korunma altıterlı değildir. Hatta zararlıdır. Bir işe aynna alınması acil bir zorunluluktur. Yani lan parasal kaynağın belirli bir sürede harcanması gibi bir zorlama da hangi tür iha yapının bir müzeye dönüştürülmesi'ferele yapılırsa yapılsın, restorasyon uygula kir. Bu yapının bir örtü altına alınması demektir. Bu örtü bir hangar olmayacaktır. ması için sakıncahdır. Kaldı ki her ihalede müteahhit bir Estetik niteliği yüksek, şeffaf çelikcam bir an önce parasını tasanm olacaktır. Camın rengi içerde belalmaya çahşan bir ki bir az aydınlatılmış yapıyı dışarıya yanişadamıdır. Bir es sıtacak nitelikte, fızik sel nitelikleri ise içeki eser sevgilisi de ride istenecek iklim koşullarını yerine geğildir. Bu ve buna tirecek şekilde saptanacaktır. Kısaca bir müzenin bütün koşullanbenzer kısıtlamanı sağlıyacak bir mimari ve strüktüral tasalar Divriği ve benzeri bir kaç yapı nm olacaktır. Kuşkusuz bu müzenin çeviçin özel bir yasa resi temizlenerek çirkin yapılaşma tasfiye çıkarılmasını ve edilecek, ve eskiden olduğu gibi, yapı kent restorasyon kont tacı olarak bir yeşil alan içine alınacaktır. rolunun idarelerce Divriği Ulucamisi ve Şifahanesi bir müze olarak kabul edilip üzeri uluslararası bir mimari yarışma ile ördeğil, bir uzmanlar tülerek korumaya alınmalıdır 953/7 25 Haziran 2005 Yazını devamı 22. sayfada