Katalog

'Big Bang, patlamasız gerc Fizikçi Brian Greene diyor ki: Birçok insan ilk patlama teorisinin, evrenin bir patlamayla oluştuğunu açıkladığını sanır. Ama denklemler üzerinde ayrıntılı bir şekilde çalıştığınız zaman tam da başlangıç noktasında sıfır patlamaya ulaşırsınız. Yaratılış anı hakkında biçbir bilgi vermezler. Peki gerçekten de bir patlama mı yaşanmıştı, yoksa patlama değil de ne? Ve bunun nedenineydi? Zaman ne akar ne de bunu düzenli bir şekilde yapar. Zamanın yaptığını en iyi açıklayanın "akmak" fiili olduğunu düşünmemiz büyük bir hata. Fizik denklemlerinde bu konuda tek bir kanıt bile yoktur. Zaman, hangi tıızda akıyor? Saniyede bir saniye mi? Ve iki kat hızlı aksaydı ne olurdu? Bunu hiç fark etmezdik bile, bu tür bir vargının hiçbir anlamı yoktur. A raştırmalannı New York Columbia Üniversitesi'nde sürdüren fizikçi Brian Greene, tüm maddelerin temel yapısını açıklayacak süper String teorisi üzerinde çalışıyor. Green, "Zarif Evren" kitabında Strinğ teorisinin içinde bulunduğu durumu anlatarak dikkatleri üzerine çekmişti. Şimdi yeni kitabı "Kozmosun Meydana Geldiği Madde" ile teorilerini bir dünya oluşumu senaryosuna yerleştirmeye çalışıyor. Spiegel dergisinde yayımlanan söyleşiyi sunuyoruz. • Son kitabınızda bu odanın bile ilk patlama hakkında ipucu verdiğini söylüyorsunuz... • Hem de fazlasıyla. Burada mesele, odamın düzenli olması. Fakat ben sadece odamdakinden değil her türlü düzenden söz ediyorum. Örneğin, sizin ve benim gibi biyolojik sistemlerden ya da bu deri koltuk veyahut da masa gibi düzenleniş objeler den. Bu tür düzenlerin ilk patlamayla ilgisi var. Sonuçta bu termodinamiğin ikinci yasasıyla ilgili. Yasa, düzensizliğin, tamamlanmış her sistemde zamanla arttığını söyler. Dünya da bir bütün olarak düzenden düzensizliğe geçişe eğilimlidir. Ama hâlâ şaşırtıcı bir düzen görebiliyorsak, dünya eskiden çok daha düzenli olmalıydı. Hatta ilk patlama sırasında hayal bile edilemeyecek bir duzen egemen olmalıydı, yoksa 14 milyar yıl sonra bu odada bir araya gelemezdik. • 0 halde bu odayı incelememizi, ilk patlamanın özelliğini hakkında bazı bilgiler veren bir deney olarak algılayabiliriz? • ilk patlamanın özellikleri olduğu kadar zamanın özellikleri de. İnsanlar yüzyıllardan bu yana: Zaman niye hep aynı yönde hareket ediyor, diye soruyor. Bir mekân içinde sağa/sola veya öne/arkaya doğru hareket edebilmemize rağmen, zaman, hiçbir Zaman tasviri: Evren, bizim düşüncelerimize katılmıyor. zaman geriye değil de hep ileriye doğru hareket ediyor? Bu durum da düzenliden düzensize geçişe doğru hareket eden sistemlerin eğilimleriyle ilgili. • Peki fizik bilimi arbk zamanın gerçekte ne olduğunu açıklayabiliyor mu? • Henüz değil. Bu konuda Newton bile çok çaba harcamıştı. Mermilerin uçuş yönünü ya da Ay'ın, Dünya'nın etrafında ne şekilde döndüğünü açıklayabilmek için hareket denklemleri hazırladığında, aslında zaman ve uzayın ne olduğunun açıklanmaması halinde bu denklemlerin hiçbir anlam taşımayacağın fark etti. Getirdiği açıklama tatmin edici değildi. Newton yalnızca: 'Zaman var ve her an düzenli bir şekilde akıyor' demekle yetindi. • Zamanın varlığı hakkında kuşkular mı var yoksa? • Eskiden vardı. Mesela Leibniz, Newton gibi düşünmüyordu. 0, zamanın insanlara olayları birbirine bağlama olanağı veren bir dilden başka bir şey olmadığına inanıyordu. Değişimlerin yaşanmadığı bir dünyada ona göre zaman var olama; • Ve Newton açıklamasınd; düzenli bir şekilde aküğını söyU bölüm? • Bu iki açıdan yanlıştır. akar ne de bunu düzenli bir şekı • Zaman akmıyor ne deme • Zamanın yaptığını en iy nın "akmak" fiili olduğunu dü büyük bir hata. Fizik denkleml konuda tek bir kanıt bile yoktı hangi hızda akıyor? Saniyede bir Ve iki kat hızlı aksaydı ne olur hiç fark etmezdik bile, bu tür bı hiçbir anlamı yoktur. Ama ikilerr olmaktan çok öte. • Peki ne? • Einstein'ın görelilik teori nin birbiriyle göreli hareket etni( onlar için zamanın farklı işlediğ bize. Nevvton'un, herkese, Düny ter'de Alpha Centauri'de ve Andı laksisinde yani her yere yönelik Filozof Leibniz: Zaman sadece bir dil mi? J #' 1 Fizikçi Newton: Zaman hangi hızda akıyor? 953/12 25 Haziran 2005