Katalog

TartışmaEditöre Mektup Sinir kesikierinde kök tedavisi başladı mı? Son günlerde, basında, kök hücrelerinin tedavi amacıyla kullanıldığı konusunda yazılar çıkmaktadır. Yabancı dergilerden yapılan tercümeler, biraz değiştirilerek, hoşumuza gidecek halde abartılarak sunulmaktadır. Türkiye'de yapılan bir haber üzerinde durarak bazı noktaları açıklamakta yarar görüyorum. aberde, geçırdığı travma nedenıyle, omurga kırıgı ve spınal kordda kesısı olan ve alt ekstremıtelerını kullanamayan bır hastaya yapılan kok hucre naklının ıyıleşme sagladıgı belırtılmektedır Ne kadar doğrudur? Konuyu bırkaç yonuyle ıncelemek gerekır Profesyonellik... rofesyonellik, son zamanlarda gerek medyadakı ış ılânlanndan, gerekse ünıversıtelerın eğıtım programlarından sıkça duyduğumuz ve neredeyse akademısyenler, doktorlar, avukatlar, yazarlar ve sanatçılar ıçın geleneksel hale gelmış bır kavramdır Profesyonel terımı dılımıze, Fransızca "professıonnel' ve Ingılızce "proffessıonel" kelımelerınden yerleşmışur Sözluk karşılığı, "bır ışı kazanç sağlamak amacıyla yapan (kımse)' olarak tanımlanmaktadır Profesyonellik ıse "profesyonel olma durumu" ıle açıklanmaktadır Fakat bu sıkışık sözluk anlaraından öte, profesyonellik çeşıtlı şekıllerde tanımlanmaya ve nıtelık olarak anlamlandırılmaya çahşılmaktadır P H Kol ve bacaklarımıza gıden butun sınırlerın çıktığı spınal kord dedıgımız ana sınır kolonu travmadan ıkı şekılde etkılenmektedır Fızyolojık kesı, beyın den gelen baglantının bır muddet kesıl mesıdır Bu muddet zarfında geçıcı bır felç olmakta, bır muddet sonra sınırın çalışması gerı donmektedır Anatomık kesı olduğu takdırde ıyıleşme çok az olmakta veya hıç olmamaktadır Kesık sınır bolgesının altında olan doku uzun bır sure fonksıyonsuz, atıl kalmaktadır Daha oncekı yıllarda, bu kesıye ne den olan vertebra kırıgına hıçbır muda hale yapılmazken, son yıllarda, sınır kolonunda spınal kord kesı olsun veya olmasın, vertebra kırıgı, altta ve ustte metal vıda ve ve çubuklarla bır doğrultuda saglam olarak tespıt edılerek hareketı onlenmekte, kesılen spınal kordun ıse doğal olarak tyıleşmesı beklenmektedır lanması ve buradakı netıcelerın resmı olarak duyurulması, bu mudahaleye değer kazandırır Kok hücrelerinin etkınlığı ıse ayrı bır ozellık arz etmektedır Kok hucrelerı hormon, ılaç ve vıtamın uygulaması gıbı bazı yonlendırmelerle çeşıtlı doku hucrelerıne sınır, kas gıbı donuşmesı mumkun olan hucrelerdır Çogaltılabıl mesı ıçın oldukça fazla gayret gereklıdır Yurtdışındakı bır laboratuvarda hasta nın kemık ılığınden alınan orneğın çoğaltılması, tekrar Turkıye'ye getırılerek kullanılması oldukça yoğun bır gayretın sarf edıldıgını gostermektedır Haberın hemen altında, bu laboratuvarın ısmının belırtılmesı ıse gazetecılık etıgınde dog ru mudur? Bu konuda ayrıca bılımsel ye terlıgı olan ıkı uzmanın fıkırlerının belırtılmesı uygun olmaz mıydı' Bıyoteknolojı ıçın çok onemlı olan bır dalda, bu şekılde mıllı sınırlarımızda kontrol edemedıgımız şırketlerı, globalı zasyon felsefesıyle popularıze etmeye ve bızden ınsanların buna alet olmasına manı olmalıyız Profesyonelhgın kavrara algısı, kapsamı ıle toplumsal algısında çelışkılere neden olduğu durum, alan bılgısı açısından yetkın olan bazı kışılenn profesyonel tutum ve davranıştan yoksun olmalarından kaynaklanmaktadır Topluraumuza yerleşen "amator ruhlu profesyonel" tenmı sanırım bu yanılgının eserıdır Oysakı profesyonel, guvenılır alan bılgısı kadar, duyuşsal anlamda da mesleğı ıle ılgılı heyecan duyabılen, ıletışıme açık, adanmışlık duzeyı yüksek kışıdır Profesyonellik alan bılgısı ve becennın otesınde, tutum ve davranış bıçımıdır 0 halde profesyonellik ya da bır başka deyışle profesyonel olma durumu alan bılgısımeslekı becen ve tutumdavranışlar olarak ıkı boyutta ele almması ve değerlendınlmesı gereken bır olgudur Eğıtım bılımlennde bılgı ve becerıyle ılgılı olan zıhınsel davranışlar bılışsel alan ola rak nıtelendırılmektedır B Bloom tarafından sınıflandırılan bılışsel alan, • bılgı, kavrama, uygulama, anahz, sentez değerlendırme duzeyınde altı basamakta kodlanmıştır Profesyonel olma durumunda kışı, bılım dalı ya da alanına ozgu terımlerı tanımlama, kuram, olaylar ve olgulardan, haberdar olmak kadar, ılke ve olguların nedenlerını kavrama, yorumlama ve bunları uygulama bırıkım ve tecrubesıne sahıp olmalıdır Kışının "ne1 yaptığı kadar "nasıl" yaptığının da önemh olduğu gunumuz bılgı dunyasında, profesyonel kışı alanı ıle ılgılı bılgılen anahz edebılen, urün ya da fikır ortaya koyarak farklı sentezlere ulaşabılen, alana yenılık katma ve bılgı olma sorumluluğunu da beraberınde taşıyan kışıdır Profesyonel kişınin alan yetkınlikleri: • Alana odaklanmışlık, • Yetkı ve meslekı sorumluluk bılıncı, • Olumsuz uyarıcıların farkında olma, • Takım çalışması yapabılme, • Araştırmaya ve öğrenmeye açıklık, • Sahıp olduğu bırıkımı doğru yönlendırebılme, • Yaraucı çozümler sunma, • Meslekı euk bılıncı olarak sıralanabıhr Profesyonellığı duyuşsal boyutu, ılgı, tutum ve gudulenmışlık, kaygı, benlık, kışılık, değer yargıları gıbı boyutlarından oluşmaktadır Profesyonelhgın ıkıncı boyutunu oluştu ran tutum ve davranışlar, kışının hayaü boyunca geçıre geldığı yaşantıların urunudür Bu yüzden, gozlemlenebılen fakat olçulmesı zor olan değerlerdır Sosyal psıkolojının de kavramlarından bırı olan tutum, Allport' un (1954) tanımıyla, 'bıreyın belırlı bır sosyal objeye karşı tepkısını dınamık bır tarzda etkıleyen, bıreyın deneyımlerıne göre örgütlenmış ve davranış hazırlığı nıtelığındekı zıhınsel ve noropsıkolojık bır durum" olarak nıtelenebılır Tutumlar, kışının mesleğıne bakışmın belırleyıcısı olduğu kadar, meslegı gereğı ıletışım ıçınde bulunduğu kışı ya da kışılerle kar şılıklı ıletışımını de etkıleyen onemlı bır olgu dur Profesyonellığı duyuşsal anlamda ıncelerken duyuşsal alan taksonomısını dıkkate almak yennde olacaktır Krathvvol tarafından, Alma, tepkıde bulunma, değer verme, örgutleme nıtelenmışlık olarak basamaklan dırılan bu alan profesyonel davranış anahtarı olarak da nıtelendırebılırız Profesyonelhgın sözluk anlamındakı maddı tanımm otesınde sonucu degıl surecı temsıl etmektedır Duyuşsal olarak profesyonellik, kışının çevresındekı olaylar ve kışılenn farkında olması, kendını gelıştırmeye ısteklı olmasını kapsayan, duyu ve duygularının geçırdığı süreçle başlamaktadır Bu basamak aynı zamanda öğrenme duzeyınde zemın hazırlar Profesyonel kışının, alanı ıle ılgılı etkınlıklere ısteyerek zaman ayırması, taşıdığı toplumsal rolu dığerlerınden üstün tutarak kendını vererek çalışması soz konusudur Profesyonel kışı, bır bakıma mesleğıyle dünya göruşunu ortaya koyar Mesleğı ıle butunleşen kışının davranışları buyük bır olçude kestırılebılır Kendı kışılığı ve karakterı ıle butunleşme soz konusundur Profesyonel kışının genel tutum ve davranış özelliklen: • Sağlıklı ıletışım becerısı, • Gelışmış empatı yeteneğı, • Kendısıne ve çevresıne karşı duyarlıhk, • Sınırlılıklarının farkındalık, • Mutevazıhk, • Ozel yaşammın oznellığı olarak sıralanabılır Gorulüyor kı yukarıda eğıhm bılım açısından ırdelenen profesyonellik, "sonuç' de ğıl gerek profesyonel olma durumuna gelınceye kadar gerekse sonrasında yoğun ve yorucu fakat bır o kadar da doyurucu bır "süreçur' İffet Aksoy Tokgöz Oğrebm Gorevhsı Çanakkale Onsekız Mart Unıversıtesı Eğıhm Fakultesı ıffetaksoyt@yahoo com KAYNAKÇA Batlaş, Acar www baltasbaltas comAaynakder gıyazı asp?PRI259&SAYI14 Rees JudıthA (1999) www pharmj com/students/TomorrowsPharmacıst/professıonal html Robert C Sargent, (2000) www ınformscs org/wsc00papers/001 PDF, Oren,Tuncer,(2003) www sıte uottavva c a / o r e n / p r e s / 2 0 0 3 03 06%20BTAEpdf Ozden M Cemıl (2004) wwwmcoz den com/poındeks html Sonmez, Veysel(2001) Program Cehştırmede Ogretmen El Kıtabı Ankara Anı Yayın cılık www tdk.org tr ,. NE YAPMALI? Daha once yapılan yanhşların tek rar edılmemesı ıçın bazı tedbırlerın alınması gerekıyor Bırıncı konu kemık ılığı ıçındekı kok hucrelerı ayıklamak, şekıl vermek ve uretmek ıçın mevcut olan bır unıversıte veya enstıtu nun bu konuda gorevlendırılerek yapılandırılması gerekır (yenıden kurmaya gerek yok) Bu olmadığı takdırde bızden bır şırketın bu konuda organıze olması ve desteklenmesı gerekır Çunku çalışma koşulları ve şeklı denetlenebılır Bu merkez aynı zamanda araştırmalar yapmakla ve meraklı bılım ınsanlarna oğretmekle yukumlu olmalıdır Bırçok hekım meslektaşımızın bu konuya ılgı duyarak çalışması, gelışmelerın olması gurur verıcıdır Ama bu çalışma, sadece yurtdışında yapılanlan ve onerılenlerı uygulamak şeklınde olmamalıdır Hekım arkadaşımızın hucre kulturlerıyle hucre uretımı, bunların kullanılması ve bıyolojısıyle ılgılı bılımsel bır bılgı bırıkımı oluşturması şarttır Dr. Taşkın Ceyhan tceyhan@tnn net SİNİR YARALANMALARI Hastanın geçırdığı kaza epey zaman once olmuştur Genellıkle sınır ya raldnmalarında ıyıleşme geç olmakta, bazen hıç olmamaktadır Iyıleşme zamanı gelen bır hastaya, kok hucre naklı yapa rak kısa bır zaman suresınde ıyıleşme ol dugunu bıldırmek dogru degıl Buraya yerleştırılen hucreler, kesı bolgesındekı dokuya uyum saglayacak, bır sınır doku su gıbı davranmaya başlayacak ve kesık olan ıkı bolge arasındakı bağlantıyı sağlayacaktır Haberde verılen 17 gunluk surenın yeterlı olup olmadığı tartışmalıdır Hastaya uzun bır suredır fızık tedavı'sı (sınırle baglantısı kesılmış adalelerın çalışılır tutulması ıçın) uygulanmakta oluşunun, ıyıleşmesınde ıkıncı onemlı faktor olduğunu kabul etmelıyız Ayrıca haberı yapan arkadaşımızın hastanın yakını olması, olay karşısında tarafsız davranmasını engelleyebılır Yapılan tedavının, en az otuzdan fazla bu durumda olan hastaya uygu 953/21 25 Hazıran 2005