Katalog

Psikoloji Mürekkep lekeleri neler söylüyor? Anne kartı Tehlikesiz: Karşı karşıya duran iki kadın Tehlikeli (Anneye karşı bozuk davranışlar): iki cadı (şizofreni): ortadaki beyaz leke yağ kandili veya vazo gibi duruyor. Rorschach tarafından hazırlanan klasik mürekkep lekeleri ve anlam önerileri ose Martellı nın oglu Noah'tan aldıgı, yarısı yenmış bır hındıydı Martellı, bır kağıt parçası uzerındekı mürekkep lekesınde gorulen hındının, psıkolojık bır anlamı olduğuna ınanıyordu Psıkolog kızarmış hındının ruhsal bağımlılığa ışaret ettığını soylemıştı Mürekkep testı eskı kocasının da dort evlılığı boyunca şıddet uyguladığını, sahte ısımle yaşadığını ve kendı çocuklarını tacız ettığını gostermıştı Oğlan da babasına çekmış olabılırdı Bu oykuyu, Rorschach testının guvenırlığınden kuşku duyan ve bu nedenle Amerıkd'da buyuk ılgı çeken psıkolog James M Wood* son kıtabında anlabyor Hındı, dınozor, cadı ve tımsahlarla ılgılı ateslı tartışma yıllardan berı suruyor Bu mürekkep teknıgınden ozellıkle de Amerıka da kı^ılıklerın aydınlatılmasında yararlanılmakta Baba kartı Zararsız: Ayı. goril, paltolu adam Tehlikeli: (oforiter erkek kişiye karşı bozuk davranış): Canavar, Cinsellik kartı Heteroseksüel: İki adam karşı karşıya duruyor Homoseksiiel: iki kadın veya iki çift cinsiyetli iki kişi karşı karşıya R Tartışmalı Rorschach testi bugün bile hâlâ birçok psıkolog tarafından uygulanmakta. Fakat özellikle de Amerika'da yaşanan gelişmelerden sonra mürekkep lekeleriyle gerçekleştirilen teste karşı olanlar, seslerini yükseltmeye başladılar. Mürekkep lekesı testı 1921 yılında Isvıçrelı Freud hayranı Hermann Rorschach tarafından gelıştırılmıştı Psıkanalızcı tıpkı dokulmuş kurşunda ortaya çıkan figurlere benzer motıflerle, yaratıcılığı uyaracak sımetrık mürekkep lekeleri hazırlamıştı Bır deneğın bu lekeleri yorumlama şeklı onun karakterı hakkmda bılgı verıyordu Rorschach tanısı kısa surede kabul gordu ozellıkle de "psıkolojık rontgen goruntusu" ve "tum zamanlann en etkılı psıkolojık tanı aracı" olarak kutlanan Amerika'da Hatta bugun artık hayatta olmayan Rorschach gurusu Bruno Klopfer, mürekkep lekelerını okuyarak kanserın bıle teşhıs edılebıleceğıne ınanıyordu 0 BİR YARASA Fakat Sparc sıtesındekı Internet danışmanları şımdı oyunbozanlık yaparak on Rorschach fıgürunu en tehlikeli ve zararsız yanıtlarıyla bırlıkte açıklıyorlar (www.deltabravo net) Rorschach testının beş numarah kartı ıçın sıtede 'bu bır yarasa veya kelebekbr, hepsı bu başka hıçbır yorumda bulunmayın" onerısı yapılmakta Yarasa kanatlannın uçlannda tımsahlar goren, duşmanca bır tavır sergılemekte vb . Bu tur açıklamalar bugune dek Rorschach yanlılan tarafından engellenıyordu Yanıtların denekler uzennde etkılı olabıleceğı duşuncesıyle kartlann açıklanmaması gerektığıne ınanıyorlardı Meslektaşlarına saygılı davranmak ıçın Wood gıbı eleştırmenler bıle mürekkep lekelerınden oluşan test motıflerını yayımlamaktan kaçınmış Sparc sıtesı de gereksız tartışmalara gırmemek ıçın orıjınal motıflerının sadece konturlerını vermış Bır Sparc çalışanı açıklamaların bu şekılde bıle ışe yaradığını soyluyor. Mesela testı yapan kışıye kartların bılındığı soylendığınde testı tamamlamaktan vazgeçıyormuş Der Spıegel 2004/51 Nilgun Özbaşaran Dede FREUD'UN ARKADAŞI Testın ydrarınd ınananlar, gulı kalmış. ruhsal bozuklukları gorunur kıldıgına ınanırken, eleştırmenler testı tehlikeli bır saçmalık olarak goruyorlar VVood'un kıtabı yıllardan berı devam eden bu tartışmalara son verecek gıbı gorunmuyor Belkı tdmamen farklı bır gırışım daha etkılı olabılır Internette Sparc adlı bır enformasyon portalında, Rorschach testıne gore ruhsal a^ıdan sağlıklı gorunmek ıçın mürekkep motıflerıne ne gıbı yanıtların verılmesı gerektığı açıklanıyor BUGÜN BİLE KULLANILIYOR Yontem bugun bıle tutukluların serbest bırakılıp bırakılmayacağının, rahıplerın kutsanmış olup olmadıklarının ya da pılotların uçup uçamayacaklarının oğrenılmesı gıbı mılyonlarca vaka ıçın kullanılmakta Amerika'da ebeveynlık hakları ve sorumluluklarıyla ılgılı olayların uçte bırınde Rorschach testı uygulanır Fakat yazar Wood kontrollu klınık lerde tesün ışe yaramadığını söylüyor Genelde sadece bır noktada ortuşen tanı kadar uzman bulunuyordu Bunlar hastalıklan abartıyor ve rasgele seçılmış deneklerın %80'ınde ağır psıkolojık bozukluklar teşhıs edıyorlardı. "Durum çok komık olabılırdı, yeter kı suçsuz ınsanlara zarar verılmeseydı" dıyor Wood. Fakat test buna rağmen hala birçok psıkolog tarafından uygun bır tanı yontemı olarak kabul edılmekte Rorschach testı uygulanacak adaylar bugune kadar hep çaresız kalıyordu Çunku bu lekeleri yorumlamamak ıçın dırenenlerde doğrudan doğruya bır kışılık sorunu teşhısı konuluyordu Lekelerde hıçbır motıf gormedığını soyleyenler ıse nevrotık kabul edıTestİn hyordu bUİUŞÇUSU Rorschach (1929) Uyku İnsan en çok yirmili yaşlannda uyuyor Münih Universitesi Kronobiyoloji Enstitüsü profesörü Till Roenneberg, uyku alışkanlığının yaşa bağlı olarak değiştiğini buldu. Her ınsanın bır gunu kendısıne ozgu bır ıç rıtme sahıptır ve bu ıç gun genelde 24 saatten bıraz daha uzundur 'Bu dongu doğal koşullarda dunyanın rotasyonuyla eşzamanlı olarak ışler Fakat genetık donanım ve ıç gun uzunluğuna bağlı olarak ınsanlar farklı uyku alışkanlıklarına sahıp' dıye açıklıyor Roenneberg Toplum ıçınde erken yatıp erken kalkan veya geç yatıp geç kalkan kronotıplerın' varlığı zaten bılınıyordu fakat son olarak bu kronotıplerın yaşa bağlı olarak değıştığı ortaya çıktı Erken kalkan kronotıpler olan çocuklar bu alışkanlıklarını er genlık donemınde değıştırıyorlar ve geç kalkma alışkanlığı aşağı yukarı yırmı yaşında doruğa ulaşıyor Bu donemden sonra yıne yavaş yavaş eskı alışkanlık gerıye gelmekte Kadınlarda 19 5 erkeklerde ıse 20,9 yaşla rında onemlı bır donum noktasının yaşanıyor olması ılgınçtır dıyor bılım adamı Bıyolojık bır sureç olarak ergenlık donemının başlangıcı ve bıtımı çok lyı araştırılmıştır 932/2 29 Ocak 2005 Fakat tıp lıteraturunde kullanılan dığer bır gelışım donemı olan adolesanın aşağı yukarı ergenlık donemıyle başladığı bılınıyorsa da ne zaman bıttığı hıçbır zaman kesın bır şekılde açıklanamamıştır Adolesan donemının sınırını bulabılmek ıçın çok sayıda psıkolojık, anatomık, sosyobıyolojık ve hatta koku kanser araştırmalarına uzanan patolojık ozellıkler bıle araştırılmasına rağmen bır sonuç elde edılemedı Roenneberg bu nedenle 20 yaşındakı donum noktasının adolesan donemının bıtımı ıçın ılk bıyolojık ışaret olabıleceğını duşunuyor Bu gozlem, adolesan donemının de ergenlık gıbı bıyolojık bır sureç dolayısıyla da bedensel bır gelışım evresı sayılıp sayılmayacağı tartışmasını başlatacak Erkeklerın en uzun uyku evresını aşmaları kadınlardan daha uzun surduğu ıçın her zaman kadınlardan daha uzun uyurlar Ancak bu farklılık ılerleyen yaşla bırlıkte kuçulur ve aşağı yukarı 50 yaşında yanı kadınların degışım yıllarına gır dıklerı bır donemde tamamen ortadan kalkmakta Ve bu da yaşa bağlı uyku alışkanlığının hormonlarla ılgılı olduğunu da gostermekte