Katalog

İklimbilim Eşiğin geçilmesi tarihin en şiddetli iklim değişimlerine neden olduğu gibi, gelecekte özellikle kaygı uyandırabilecek bölgeleri de aydınlığa kavuşturur. Örneğin, Grönland buzullarında kaydedilen dondurucu soğuk dalgalarına bir açıklama getirirken bilim insanlarının büyük bir çoğunluğu olayı Kuzey Atlantik'teki akıntılarda meydana gelen değişikliğe yormaktaydı (Bak, kutu haber Atlantik akıntılarız ve iklim). Küresel ısınma gezegenimizi ısıtmaya devam ettikçe. Grönland buz kitlesinden eriyen sularla kuzeydeki donmuş kara kütlelerinin Kuzey Atlantik taşıyıcı kuşağı adı verilen okyanus akıntı sistemini engelleyebileceğinden korkuluyor. Bu sistemin devreden çıkması, hatta yavaşlaması. küresel sıcaklıklar artmaya devam etse bile Kuzey Atlantik yöresinin soğumasına neden olabilir. Bu da, başka ani iklim değişikliklerini kesinlikle beraberinde getirir. TAŞIYICI SİSTEM DEVREDE Tropikal bölgeden kuzeye doğru akan tuzlu okyanus akıntıları doğu yönünde esen rüzgârların ısınmasına neden olur. Yoğun olan sıcak akıntılann ısısı atmoslere karıştıkça daha ] da yoğunlaşırlar. Zamanla soğuk ve tuzlu sular Grönland yakınında dibe batacak denli I, yoğunlaşır. Daha sonra deniz tabanı boyunca güneye yönelir / „ ve geriye kalan boşluğun yeri ' ni güneyden gelen daha çok fazla miktarda sıcak su doldurur. SONUÇTA YARATTIĞI İKLİM Kuzey Atlantik yaşıyıcı sistemi etkin olduğunda nispeten sıcak kışların yaşandığı ılımlı hava koşulları Avrupa ve Kuzey Amerika'nın büyük bir bölümünde tarıma elverişli bir ortam oluşturur. Mevsimsel musonlar Afrika ve Uzak Doğu'da tarımı körükler. Orta Asya nemli. Antarktika ve Güney Atlantik'te soğuk bir hava egemen olur. Erimeler yeni bir soğuk dalgasının habercisi mi? ÜRPERTİCİ SICAKLIK Kuzey Atlantik'teki son büyük soğuk dalgasının üzerinden yedi bin yıl geçti. Yoksa insanlar iklim kayığının alabora olmaması için gerçekte doğru yöne "abanıyor" olabilirler mi? Belki de. Ancak ç o ğu iklim uzmanı dünyamızla ilgili birçok özelliği hızla değiştirerek kayığı salladığımızdan kuşkulanıyor. Özellikle de, küresel ısınmayı körükleyen sera gazlarında insanların neden olduğu artış kaygı uyandırıyor. BM destekli Hükümetlerarası iklim Değişimi Paneli'ne göre, önümüzdeki 100 yıl içinde ortalama küresel sıcaklıklarda 1,5 ile 4,5 derece arasında bir artış meydana geleceği öngörülüyor. Bu görüşü destekleyen birçok bilgisayar modeli Kuzey Atlantik taşıyıcısında da bir yavaşlama gorüleceğini ortaya koyuyor. (Garip ama, tedrici ısınma birkaç derecelik ani bir soğumaya yol açabiliyor.) Belirsizlikler kol geziyor. Yeni bir buzul çağı öngörülmese de, sonuçta ortaya çıkan değişiklikler Londra'da Thames ırmağının donmasına ve Alp dağlarından buzulların yuvarlanmasına neden olan Küçük Buzul Çağı'ndan çok daha ciddi boyutta olabilir. Soğuk dalgalanndan belki daha da çok kaygı uyandıran bir şey de, muhtemelen dünyanın başka bölümlerinde aynı anda yaşanacak olan ters etkiler. Afrika ve Asya'nın geniş bir bölümünü içine alan ve genellikle muson rüzgarlarının etkisinde olan yerlerdeki iklimle ilgili kayıtlar Kuzey Atlantik'te çevre karalardan daha soğuk bir hava olduğunda, bu bölgelerde özellikle bir kuraklığa tanık olunduğunu gösteriyor. TAŞIYICI SİSTEM DEVRE DIŞI Kuzey Atlantik e aşırı miktarda tatlı su girmesi durumunda güneyden gelen tuzlu su akıntılarının tuzu azalır. Yüzeydeki sular ne denli soğusalar da dibe çökemez olurlar. Rüzgarlar bu kez doğuya dondurucu bir hava taşırlar. Bu soğuk dalgası onyıllarca etkisini sürdürebilir. SONUÇTA YARATTIĞI İKLİM Taşıyıcı sistem etkisini yitirdikçe Avrupa ve Kuzey Amerika nın büyük bir bölümünde kışlar çok daha sert geçmeye başlar. Bu bölgelerde tarım sekteye uğrar. Musonlara bel bağlayan bölgelerde de kimi zaman çok daha sert rüzgarlann etkili olduğu kuraklık dönemleri yaşanır. Orta Asya da yağışlar azalır ve güney yarıkürenin birçok yerinde her zamankinden daha sıcak bir iklime tanık olunur. vaşlama olabileceğine inanıyor. Her iki ki kimi bölgeler uzun bir kuraklık riskiymesi beklenmiyor. Yaz mevsiminde yadurumda da olayın ciddi sonuçlar doğule karşı karşıya gelebilirler. ğışlann azalması etkisi giderek kötüye girabileceğine inanılıyor. Global Business den ve onyıllarca, belki de daha uzun süÇoğu iklim modeli, Kuzey AtlanNehvork'un raporunda belirtildiği gibi, ren hafif bir kuraklığa yol açabilir. Bu dötik'te ne olursa olsun, ortalama küresel tüm dünyada gerginliğin tırmanmasından nüşümün nedeni tahıl kuşaklarının kırılsıcaklıklar yükseldikçe bu bölgelerde çok korkuluyor. Kaynak açıgan olmasından kaynaklanasından zengin ulusların ül Soğuk dalgaları kışlann alabildiğine sert geçmesine caktır. kelerini sanal kalelerle çevTahıl kuşakları yağış releyebileceklerine, bu şan ve ana yollann buzdan kapanmasma neden olabilir. açısından yerel bitkilerin yenisa sahip olmayanların ise Kuraklık bir zamanlar tarıma son derece elverişli den çevrimden geçirdiği yağyiyecek, temiz su ve enerji olan toprakları artık işlenemez duruma getirebilir. murlara bel bağlarlar. Bitkileelde etmek amacıyla kıran rin kökleri genellikle toprak kırana bir mücadeleye giritan kaynaklara karışıp denize şeceklerine parmak basılıyor. akan suyu emerler. Bu suyun bir bölümi. daha büyük yaz kuraklıkları üretiyor. Aysonradan buharlaşarak yapraklar aracılı nı hava tahminleri sera gazlarına bağlı ğıyla havaya karışır. ısınmanın yağışlarda genel bir artışa neSELLER VE KURAKLIKLAR den olacağını ve bu yağışların muhtemeKuzey Atlantik taşıyıcısında herNe var ki, bölgede daha kuru yazlaı len sert fırtınalar ve seller biçiminde gohangi bir yavaşlama olmasa bile, küresel yaşanmaya başlandığında bitkiler susu; rüleceğini ortaya koyuyor. ısınma başka eşik aşımlarında sorunlar kalır ve bir olasılıkla ölürler. Böylece ha yaratabilir. Orta enlemlerdeki birçok anavaya karışan su miktarı da azalır. Ancak, başlı başına ciddi birer sokaranın içlerine uzanan tahıl kuşağındarun olan bu olayların kuraklığı engelleCan alıcı eşik bitki nüfusunun kü 932/1429 Ocak 2005 DÛNYADA AÇLIK KORKUSU Taşıyıcıdaki bir yavaşlama bile kuraklığın doğmasına yeterli oluyor. Milyarlarca kişinin tarlaların sulanmasında musonlara bel bağladığı düşünülürse, en küçük bir kuraklığın bile dünya çapında bir açhğa neden olması işten değil. Gelecekte Kuzey Atlantik sularındaki soğuma ve tuz yitiminin yaratacağı sonuçlar aşırı soğuk ya da kuraklıktan uzak bölgelerin insanları için bile yaşamı güçleştirebilir. Böylesine geniş kapsamlı bir etkinin doğurduğu huzursuzlukla, A.B.D Savunma Bakanlığı Kuzey Atlantik taşıyıcı kuşağının tümden devreden çıkması durumunda alınabilecek olası güvenlik önlemlerinin belirlenmesi amacıyla Global Business Network (Küresel Eylem Ağı) adı altında bir girişim başlattı. Birçok bilim insanı taşıyıcı kuşakta tümden bir durmadan çok, hafif bir ya