Katalog

Cönülden Blllme Çocuklann önünde kavga Çocuklann önünde yapılan tartışma ve kavgalar, anababanm uzlaşması ile sonuçlandığı takdirde çocuğa fazla zarar vermiyor. ülarca dışlerını sıkap çocuklanrun onunde kavga etmemeye hatta tarnşmamaya dıkkat eden ebeveynler arnk rahauayabüırler çunku son yapılan bır araş tırma çocuklann kavganın nerede ve nıçın oldugu ıle değü nasü oldugu üeügılendıgını ortaya koyuyor Çocuk kavganın sonunda tartışmaya yol açan konuda uzlaş maya varüacağına ına nırsa kavgadan fazla etküenmıyor Araştır masırasında 10 çocuktan 7 sı mutlu bır •aıle ıçın en gereklı un surun bııbınyle ıyı geçmen anababa oldu gunu soyluyor Ahmet Inam Akıl bağlanır mı? Akıl bağlanamazsa dusunemez. Burada "bağlanma", elın, kolun hareketmı engellemek amaayla bağlanması gıbı bır "bağlanma" değıl "Guvenme", "adama", "sonımlutuk ustlenme" anlamlarından yola çıkan, butun bu anlamlan kusatan "bağlanma" Aklın alanı, açıklığın, belıriılığın, hesabını verebılmenın, dayanaklarını ortaya koyabılmenın alanı Atılan adımlar, bu adımlar arasındaki ıltşkıler, adımların yonu bellı kılmmaya çalısılır aklın alanında Akış dıyagramını, çızelgestnı (flow chart) çıkarabılırsınız duşunme adıamlarının Akıl, bu açıklığı, netlığı, belırlılığı elde edebılmek ıçın güvenmek zorundadır Kendıne Yoksa adımbnnı atamaz Mantık terımlenyle soylersek, onermelenn doğruluğuna, onermeler arasındakı geçışı sağlayan çıkarım kurallarına ınanır akıl Her savı kanıtlayamaz çunku Çıkanm kurallannın "doğruluğunu" aynı çıkanm kurallarına dayanarak ılen suremez Bağlanmak zorundadır Kurduğu "yetkın" duşunme modellerıne ınanmak gereğını duyar Bu çıkanm kurallarmı, kanıtlayamadığım onermelen (aksıyom ya da "postula"lar, temel ya da "ılkel" tanımlar) doğru olarak kabul ederım Kabul ettıklerım doğruysa, kanıtladığım onermeler doğrudur Doğru olmalıdır kı yola çıkabıleyım Aklımın smırları dunyanın sınırlaı değıl kı1 Aklımla, dunyam tam tamına ortuşmuyor kı1 Aklım varsaymak, goze almak, guvenmek, bağlanmak zorundadır Bağlanır da Aklın sınırlarının ınanç alanıyla komşu olmasının nedenı budur Evrende bır duzenlılığm olduguna inanmazsa, bılım yapamaz, duzenlılıklerı keşfetme çabasına gınşmez Doğanın ışleyışınde matematıksel duzenlılıklerı keşfetme çabasına gırışmez Doğanın ışleyıstnde matematıksel bır yapının olduguna inanmazsa, matematıksel modellemenın, çağdaş fızık araştırmalarının anlamı kalmaz Akıl bağlanır Bağlanan akıl, ıhtıyatı elden bırakmaz Inanır ve gozlermı olgulara dıker Inanana uygun oluşturduğu kuram, hı potez, model "çalısıyor mu, çalışmıyor mu7" Akıl, kendı gozunu kor etmek, çozemedıklennı "ınanç sıçramasıyla" hemen çozuvermek ıçın bağlanmaz Sınırlarını bıldığı, bılmek ıstedığı, "bılınebılır"le "bılınemez" arasındakı çızgıye duyarlı olduğu, bağlanmaktan başka çaresı olmadığı ıçın, bağlanır Bağlanan akılın ışleyışı nasıldır7 Nasıl bağlanır7 Neden bağlanır 7 Y ortaya koydugu bır başka bulguya gore ebeveyn kavgayı ızleyen donemde karşı cınsten olan çocuguna daha kotu davranıyor Çocuklann aıle ıçı kavgalan nasü karşüadıklanna üışkın verdüderı yanıtlan ınceleyen Reynolds kavganın sonunda anababanm tartışmaya yol açan konuda uzlaşmalan durumunda çocuklann çok fazla etkılenmedıgını üen surerek Bu kavgalar çocuklara üen yaşlarda onlerıne çıkan sorunlara çozum getırme ko Bu son araştırmanın sonuçlaımı degerlenduen psıkolog Jenny Reynolds ev dekı stresın çocukları nasü etküedıgı konu sunda şunları soyluyoı Çocukları kapalı kapılarla kandırmak mumkun degü Çocuk anne ve babasının arasmın ıyı olmadıgını hısseder Çocuklann Onunde Olmaz başlıgı altında yayınlanan araştırma raporuna gore aı le ıçındekı kavgalar kız ve erkek çocuklan farklı etkılı yor Erkekler kavgadan sonra havadakı gergınlıgı hıs sederek daha çok ıçlerıne kapanırken kız çocuklar kavgaya mudahale etme egüımı gosterıyor Sık sık kavga eden anababalar evdekı gerüımın ethsıyle çocuklanna da ters davranıyor Araştırmanın nusunda yardımcı olabılıyor dıyor Çocukların çevrelennde olup bıtene yetışkmlerden daha duyarlı olduguna düdcat çeken Reynolds bazı çocuklann anababalaıı arasındakı kavgalardan kendüennı sorumlu tuttuklannı ve taruk olduklaıı tar tışmalann ebeveynler unutsa dahı uzun sure bellekle rmden süınmedıgını belırtıyor The Observer 4 Agustos 2001 nemlerde ortaya çıkan sınırlüık halını depresyonu ve dıger süantüan geçırdıgını üen suruyor Üaç bu bag lamda hem adet oncesı sendromuna (PMS) hem de adet oncesı şıddetlı dısforık sendromund (PMDD) ıyı gebyor 20 kadm uzerınde denen spreyın psıkolojık rahatsızhklar kadar gogus agnsı gıbı fızıksel sıkıntüan da rahatlattığı goruldu PMS dogurgarüık donemınde olan her 5 kadın dan üasını etküeyen bır rahatsızhk Büım adamlanna bu semptomları tetıkleyen en onerrüı etken beyınsel faalıyetlerı duzenleyen hormonlardakı ınışçıkışlar Doktorlar bu semptomlann şıddetlı bır şekılde seyretmesı durumunda tedavı olarak Prozac gıbı beyındekı serotonın duzeyını yukselten ılaçlardan yarar lanıyor Spreyı ureten Calıforraa merkezlı Phenn Phar maceutıcals of Mountaın Vıew ısımlı şırketın yetküüennden Davld Berliner ınsan feromonlannın cınsel cazıbe endışe ve hormonlara baglı hastalıklar da etküı olduğunu belırtıyor Yülarca büım adamları ınsan feromonlannın varolmadıgına ınandı ancak son 10 yüdır ınsarun densınden yayüan bu kımyasal maddelerın karşı cınste sakınleştıncı eth yarattıgı duşunuluyor Insanlar bu maddelen bururüanndakı vomeronasal organ (VNO) adı verüen ozel organ kanahyla duyuyor PMS un tedavısı ıçm Phenn feromon benzerı bır kımyasal madde urettı ve bu maddeye vomeropherın PH80 adı verüdı Her soluk alışta PH80 VNOdakı reseptorlere baglanıyor Sınır hucrelen daha sonra bunlan hıpotalamus a üetıyor Vomeropherın dogrudan beyne ulaşabüdıgı ıçın rahatlamarun etkılerı anında gonüuyor Spreyın etkısı 2 üe 4 saat suruyor Fonksıyonel manyetık rezonans taramalan buruna çeküen PH80 nın hıpotalamus tarafından emüdıgını net bır şeküde gozler onune serıyor Merkezı sınır sıstemı ve endokrın sıstemını etküeyen hıpotala mus cınsel durtulen endışeyı korkuyu ve ıştahı duzenlıyor Berbner ın ekıbı şımdı bu davranışlan hedef alan dıger vomeropherın lerın peşınde New Scıentıst 21 Temmuz 2001 Derleyen Reyhan Oksay Bağlanmak zorunda olduğu ıçın bağlanır Bağlanan akıl, dı ğer akılları harekete geçınr "Baslayın yurumeye" onensı ondan gelır Bağlanmanm ışleyışını dığer akıllarla (teorık, akılla ya da de7 netleyen akılla orneğın ) açıklama olanağı yoktur Bağlanan aklın "mantığını", bağlanan aklın dışındakı mantıklarla anlayamayız Neden ınanınz, ınanamıza ulasmamızda aklın rolu, payı nedır7 Inanamızı surdurmede, ınancımızdan vazgeçmede aklın yerı nedır7 Butun bu sorular, bağlanan aklın alanına gıren sorulardır Aklımızı kullanamadığımız ıçın ınanıyor olabılırız, ınanma çocukluğumuzda bıze aşılanmış, bellı bır alana (dın, ıdeolo/ı gıbı) yoneltılmıs olabılır Bırçok ınanan ınsanın yaptığı gıbı once ınanıp, sonradan ınanamızı "akılla" desteklıyor olabılırız Budestekleme sureande ınanan akıl başrolu oynar Dığer ahllardan destek ısteyerek, ınancı "akılsal", "ussal" "aklî" bır kılığa sokar "Meşrulaştırır " Akıldan yardım alan, "akıl torpıllı" ınançtan nedense hep kuşku duyarım Tehlıkelen goze alan ınançların, guçlu ınançların aklı "kullanmaya" gerek duyacaklarını sanmıyorum Inançlar, bılgı ve akılla desteklenme gereğını duymuslardır, yuzyıllardır Bağlanan aklın, ne gıbı ısleyışle destek sağladığını dınlenn "ılahıyat", "teoloıı" çalışmalarma bakarak gorebılırız Bağlanan aklın ınançları meşrulaştırmak ıçın gırıştığı çırpınmaları, olusturduğu duzenlerı kımı zaman hayretle, kımı zaman saygıyla gozluyorum "Benım ınanam senın ınancından daha ussal ya da daha "bılımsel" dıyenlenyse doğru bulmamakta ısrar edıyorum Bağlanan aklın sınırlarını aşması olarak goruyorum "Bılımsel araştırmalann sonunda A dınınden çıkıp B'ye geçtım" savmda da bağlanan aklın haddını bılmedığmı dusunuyorum Inanma alanın akılla ılışkısınde, aklın ınancı ya da ınanan aklı egemenlık altına almasmı doğru bulmuyorum Bılım, basta da soyledığım gıbı, inanmazsa araştırma yapamaz Inançlan kendı çalışma alanı ıçınde onemlıdır Alanı aşıp, bana neye ınanıp ınanmayacağı nı soylemeye kalktığmda, hem aklı hem de ınana anlamamıs olur Bılım, bır gun bağlanın aklı merceğı altına alacak Şımdılerde "ınanma" olgusunu psıkoloji, sosyolpsıkoto/ı, bılgı ve algı psikolojisı araalığıyla ıncelemıyor değıl Bağlanan aklı anlayınca belkı ufku genışleyebılır 753/9