Katalog

Alerjilerin önüne nasıl geçebiliriz? •ı. agaçlar dıküdı ama bunlaıın buyuk çogunlugu ni7Çok kolay... Yaşadığmız şehirleri polene boğmayın yeter... lerdeyoluyla tozaklanan erü aâjaçlardı Bugun yülar once gâr homas Ogren bu soruyu Çok basıt Tek yapacagınız şey kentlerı polenlere bogmaktan vazgeçmek ' dıyerek yanıtlryor ve şoyle devani edıyor Geçen guz bır gun evımın yakınındakı kaldırımda durmuş resım çekıyordum Her yanım halk aıasında kuşo tu olarak büınen Bdcchdrıs' agaçlarıyldçevıüıydı Ansızın j onunde durdugum evm kapısında genç bu adarn belırdı ve bana oıada ıesmı çekılecek ne buldĞrumu sordu Hak lıydı da Bulundugum yer renksız kara kuı u bu toprak parçasıydı Ona alerjı uzmanı oldugumu kıtabım ıçın bu bıtkı lerın çıçeğe vurdukları donemın bır fotografmı gereksındı ğımı soyledım "Bunlar oyle kotu şeyler mı? dıye sordu 'Tumu de erü bıtkıler Bır yığın polen dıye ya nıtladım Bunun uzerıne genç adam ışın ıç yuzunu kavradıgını kansında bu rıedenle korkunç bır saman nezle sı olduğunu behrttı Adamın soyledıklen ben bır nebze şaşırtmadı çunku evın her yanı son derece alarjık bıtkıleılc çevrı lıydı Gcçenlerde de sokagın kaışı yakasından başka bu evın arka bahçesıru goruntulemeye çalışıyordum Kırk yaşlarında bu adaın arkamdakı evuı kapısına çıkarak neden karşı evın fotogranru çektıgımı sordu Alerjuerı araştmyorum Orası da alerjık ozellığı çok yuksck bu: yer O upuzun selvı agaçlan bu: yıgın polen ureüyor yolun kenarındakı akçaağaçlar da keza oyle Pınarın çevresmdekı koca çalılıklar yıl boyu polen uretırlerken şu ıkı bıber agacı ruzgârla tozaklanan erü bıtkıler Alanı kaplayan ın ardıçlann her bın ıse bıtkılerm bolunmesıyle oluşan erü agaçlar Kısacası bu alan baştan başa alerjı yaratan etmenlerle ortulu dedım Adam evındekı herkesın alerjık oldugundan yakınarak soyledıklerımın kendı bahçesı ıçın de geçerlı olup olmadıgını sordu Bahçesıne şoyle bır goz atarak Şu ıkı dışbudak sayümaz Bakıyorum kurt bahannızı suıekh buduyorsunuz ' dedım de gelen nedenı bu agaçlar Ingütere ve ABD de farkh tur T dan tozaklanan karaağaçkr çok yaygm olduklarından btf mıktar alerjık etkı de yaratıyorlardı ama bu ağaçlaı ın urettüderı polen mıktarı hep kısıtlıydı Hollanda karaağaç ületı Avrupa ve Amerıka yı kasıp kavurunca agaçlann buyuk bolumu yok oldu Bunlann yerıne daha çok tck cınsıyetlı ruzgârla tozaklanan, genellıkle nektar kaynaklanndan yoksun olan agaçlar dıküdı Boylece aıı ve kelebeklenn kentlerdekı besın kaynagı yok oldu ve bu canlüann sayüarı da bırçok yerde gıderek azalmaya başladı Agacın turune bagb olarak bu yenı düalen agaçlann cuısel olgunluga erışmelerı ıçın genellüde 10 ıle 40 yıl ara kendı ellerımızle tohumlannı atügımız polenlenn bedelmı oduyoruz Ne yazüc kı düctıgunız agaç ve çalılann ne kadaı po len urettıklen konusuna bugun de pek ügı gosterümıyor Dunyanm her koşesındekı kentlerde alerjüc hastalüdann oranı ymnı yü oncesıne kıyasla bugun üa uç hattadortkat artmış durumda Bu sayı gıderek ürmanıyor Bu konuda bu onlem ahnması ıçm daha kaç kışının alerjuıın tuzagına duş mesı gerekryor9 Yülar once bır bıtkı alenı cetvelı oluşturmaya kaıaı verdun Yaklaşık on yüdu: alerjı ve bıtküer arasmdakı üışkıyı araşünyordum ve bıtküerı aşırı alerjik, az alerjik gıbı suııflara ayırmaktan usanmıştım Anlaşüması ve kullanımı Kesuılıkle Çıçeklenrun kokusu benı delı edıyor," Gorunuşe bakılu"sa dunyanın hemen hemen tum kentlerınde hep aynı yırmı otuz bıtkı turu ekılıyor Agaç ve çalüar farklı cınsıyetlere sahıp olsalar da ge nellıkle yalnızca erü bıtkıler dıküıyor Bocekler tarafın dan tozaklanan kusursuz çıçeklı bıtküere pek ügı gosterümıyor Daha çok ruzgârla tozaklanan bıtküerden yararlanüıyor Dışı agaçlar yaşlı tohum, tohum zarn, çuruk meyve gıbı aüklan' dokerlerken, erü agaçlar bu tur atıklardan yoksundurlar ama bol rruktarda polen ure tırler Polen kaynagına ne derüı yakuısanız, etküenne de o denlı açü< olursunuz Polenler her yana uçuşsalar da çogu kaynagına yakuı yerlere ıner Bahçenızde alerjıye yol açan polen saçan bu" ağacın bulunması sızı üa blok otedekı aynı tur agaçtan on kat daha fazla etküeyecektır O halde, ışın puf noktası bu tur agaçlardan uzak durmaktır Bır zamanlar cadde ve sokaklara en çok dıküen agaçlar Ingıhz ya da Amenkan karaağacı ıdı Bu anıtsal agaçlar bınlerce kentın caddelerıru suslemekteydı Karaağaçlar aynı çıçegın ıçınde hem erü hem de dısü bolumlen ıçenyorlardı Genellüde bal arüan ve kelebekler tarafin 697/2 Erkek tşçl balammm ayağmdakl tüylere yapifmif polenler... çok daha kolay sayısal bır cetvele gerek vardı Aşagı yukan yarısı olumlu, yansı olumsuz genış bu dızı etmenden yola çıkom Bıtkının bocekler tarafindan tozaklanması, ın ve parlak renklı çıçekler açması, losa bır sure ıçın polen uretmesı art ozellüderdı Ote yandan ruzgârla tozaklanma, mıruk ve renksız çıçekler aylarca polen uretme bıtb açısmdan eksı ozellüderdı ABD T&nm Bakarüığı tarafindan kuEanüan cetvelde değerlendırmeler en olumludan en olumsuza dogru olmak uzere 1 üe 10 arasında degışıyor , . Alerjik hastakklann onune nasü geçebüınz' Yarut çok basıt Yapacagınız tek şey cetvelde 5 ya da daha duşuk degere sahıp bıtküen yeglemek O halde polen saatın: ters yone çevırmek ıçın kollan sıvamanın şundı tam zamanıdu Rita Urgan rfJt*jfc "* (New Scıentıst 3 Hazıran 2000) suıda bu: surenın geçmesı gerekıyordu Her yü yeşermeye başlar başlamaz bu agaçlann alenı duzeylen de yukselmeye başladı Japonya sokaklarını bezeyen ağaçlannı II Dunya Sa vaşı nedenıyle yıtudı Savaştan sonra Japon hukumen ulkeye müyonlarca Japon sedırı yada Cryptomerıa japonıca ektı Bu agaç gerçekte bu sedır turu degü selvının yakın bu akrabasıdır Dahası tıpkı selvı gıbı Japon sedırı de alerjüc polen uretır ustelık de bunu yığınlarla uretır Japon sedu:ının cınsel olgunluga eıısmesı kırk yü aldı Artüc her bın olgun buer agaç Japonya da alerjık hastalıklann en on