Katalog

OOOT O ıne •JS Dikkat! İnternet yalanları! Tanol Turkoğlu (TanolT@yghoo çom) Internet'ın soayal yafamımıza etkılen belkı de pek çok farklı açıdan degeılendırümelı Sadece ınsdnın sosyalleşmesı surecınde olumsuz etkıde bulunuyor teması, bu başlıgı butunuyle kapsamıyor. Ornegın kişisel mahremiyetle ılgılı suıstımale açık yapı bır grup ınsanı hâlâ Internet'e karşı "tedbırlı" yaklaşmaya zorluyor Bu ozellıkle parasal konularda devreye gmyor Internette alış verış yapıp yapmamak kredı kartı bılgısının yabancı ellere geçıp geçmemesı vb gıbı artık klasıkleşmış konular Hemen belırtmekte fayda var kı bunlar teknık olmaktan ote kulturel temele dayah sonmlardır Bunun en basıt orneğı de şu analojıde gorulebüır Dk defa gıttıgınız bır restaurantta hesabı oderken kartınızı guvenle kıülanıyorsunuz (garson kartı alıp, sızın go remedıgınız bır yere kasaya gıdıyor) ama internet uzerınden sıparış soz konusu olunca hızrnet/mal aldıgınız fırmanın guvenlıgınden şuphelenı yorsunuz Bu butunuyle kulturel sosyal bır olgudur da bu mesajı şu kadar adet laşıye gondermenız beklenıyordu IBM sonunda web sıtesıne bunun dogru olmadıgını belırür bır uyan mesajı yazmak zorunda kaldı Aslında bu tur mesajlann ıçerıgı dıkkatle ıncelendıgınde iki temal öga üe karşılaşdmakta Bunlardan bırmcısı, "taş attun da kolnm mn yoruldu" dedırtecek cınsten sızden bırkaç dakıka ayırmanızdan başka hıçbır şeyın beklenmıyor olması Sadece eposta yazılımınızdakı "forvvard" tuşuna basıp, alıcı olarak da tanıdıgınız bır grup ınsanın eposta adresını yazmanız yeterlı. Oysa bunun karşüıgında alacagınız odul oldukça buyuk boyutlarda Odul kuçuk olsa kımse ılgılenmez bıle Dıger bır ortak nokta ıse mesajm ıçınde mantıkdıçı olma nıtelıgındekı bır ozellıgın de saklı olması Bu çogu zaman odul mıktan ıle ılgılı Her ne kadar kışı başına "gayet guzel" odul venlecegı duyurulsa da toplam dagıtüacak meblağa baküdıgında rakamların mantık dışına taştıgı hemen gorulebüır Ote yandan EBM gıbı orneklerde ıse daha ügınç ıpuçlan vardır IBM bu turden bedava bır şey dagıtmamasıyla unlu bır fırmadır1 CELAL ŞENGÖR'ÜN DEDİKLERİ... Hasan Yazıaf*) elal Şengor'un "Zumrut'ten Akısler" koşesını adeta mazoşıst bır ıçguduyle ursat buldukça okuyorum Dedıklerınde, bunlara başka yerlerde yazdıklan ve konuşmalannda geçenlerı de ekleyebüırsı nız, bırkaç ana tema hâkım \ v ^ 4 ^\ t , 1. Sayın Şengor'un, kendını alenı ovmesını sürdürmemesı koşuluyla artmasını ıçten düedıgım büımsel başanlan 2. Ulkemızde egemen, kendısı ve bırkaç seçkın dışında zekâ yaratıcüjk ve büım eksıklıgı, 3. Depremın hemen tumuyle aptallara yonehk bır doga operasyonu olmasma karşın kımı seçkıne ıse adeta bıı üham ve coşku kaynagı olabümesı, 4. Demokrasınm gerı zekâlüarın uydurdugu bır ıdare bıçımı oldugu, ve son olarak da 5. Batmış olan Turk unıversıtesının çüaş yolunun a. YOK'un ırşadı ve belkı de b. ordumuzu (ozelhkle hava kuvvetlerımızı) ornek almaktan geçtıgı Şengor un 15 Fuze Ussune Unutulmaz Bır Zıyaret başhklı yazısı da (Cumhurıyet Büım Tfeknık 22 Tlsmmuz 2000) uç aşagı beş yukarı aynı temalar etrafinda ışlenmış Yaratıcüık ve büım ıçın duydugu ordu dısıplını ozlemı şoy le düe getırıyor "15 Fuze ussu de bellı kı benım bugune kadar tanıdıgım tum hava bırlıklerımız gıbı bır tatü koyu guzelhgı temızhgı ve rahatüğı ama bır atom saatı şaş mazlıgı üe bır büım adamının yaratıcüıgını bırleştıren bır çalısma duzenı ıçınde tüar ükır ışlıyordu" 15 Fuze ussumuzun bır yandan bır tatü koyu kadar temız bır yandan da bır atom saaü kadar dısıplırüı olması kuşkusuz çok guzel ve guven verıcı Ancak büım adamı yaratıcüıgının buradakı katkısının ne oldugunu bır turlu anlayamadım Heı ne kadar sayın ust komutanı da açıklama yapıp askerı okul hayatının dısıplınlı yaşamla yaratıcı yaşamı eglendırıcı yaşamla uretıcı yaşamı bırleştırdıgını soyluyorsa da askerı okulu ornek alıp büım adamı yetıştırmek kavramı bana oldukça yabancı ve zor kdvramr geldı Bu arada dogru anımsıyorsam Sayın Şengor bır sure evvel tum generallerımızı doktoralı gormek ozlemını de dıle getırmıştı Generallerımızın buyuk çogunlugunun boyle bır ozlem taşımadıgına emınım Acaba aksı mı dogru 9 Belkı de Sayın Şengorde bır general olma ozlemı var Nıçın olmasın Çok seçkın kımı generale onursal doktora vermedık mı' Sayın Şengor gıbı seçkınlerın seçkıru bır büım ınsanına da fahrı generallüc vermek "yaratıcıhk" sınırlarını çok mu zorlar dersınız9 Lanfe bır yana, Sayın Şengor'un yazısı hıç de lauf olmayan bır sonla noktalanıyor Şengor mületvekülerımızı dogruyu gormelen ıçın 15 Fuze ussunun kapısına çaguiyor TBMMden çücan ogrencı affinın yanlış olduguna ben de katüıyorum Ancak bu ve benzen bırçok yanlışın çozumu kesınlüde ınsanlan, hem de bu mületı temsü edeceklerı demokraük bır seçımle saptanmış mületvekülerımızı, nızamıyeye çagırmak degü. Bakın, araştınn, kıtaplannıza donun Demokrasisız uygarlüc, demokrasisız büım son yuzyıldır bır turlu olamıyor Sayın Şengor Çunku artık demokrası de, ozgurluk de uygar bıreyın elı kadar, gozu kadar vazgeçüemez parçalan Büımın temelınde de bırey ozgur duşunen bırey var Butun bunlan sıze hatırlatmaktan bıraz da südıyor ve uzuluyorum Sayın Şengor (*) Istanbul Umversıtesı ve Turkıye Büımler Akademısı C < • * * *' NEDENINANILIYOR? Pekı neden bu tur mesajlara ınanüıyor? Bırkaç nedenı var Oncelıkle yukarıda da belırttıgım gıbı pek çok kışı "nasılsa bır şey kaybetmem" duşuncesıyle bıraz da "ya tutarsa" mantıgı ıle hareket edıyor Ote yandan bu tur mesajlara maruz kalan kişilerin teknoloji profîllerl de onemlı Nasıt kı kışı ikinci el otomobil pıyasasmda bır aracın onceden çarpümış olup olmadıgını eger bu ışın uzmanı degüse anlayamıyorsa Internet'ı kullandıgı halde teknoloji kompetanı olmayan ınsanların da bu tur mesajlara ınanmamak gerektıgını bümemelerı oldukça dogal Bır panelde ODTÜ rektoru Prof. Dr. Süha Sevük bu kavramı "teknoloji okur yazarlığı" olarak nıtelendırmıştı Gerçekten de teknoloji bu kadar hızla gelışırken bunun kullanıcılannın teknoloji okur yazarlık becerılerını de yeterınce hızlı ılerletememelerı bu tur bır uçurumu qundeme getırebümekte Ozellıkle ılk bügısayarlarını alma surecıne gelmıs. arkadaşlanm bana hangı bılgısayan almak gerekugını danıstıgında onlara durumun vahaznetini daha ıyı anatabümek ıçın otomotıv endustnsını ornek gosterırım Bügısayar almak da otomobil almak gıbıdır Bırıne gıdıp hangı arabayı satın alsam dıye sorsanız sıze ılk soracagı soru cebınızde kaç para oldugudur Teknolojı okur yazarhgı konusunu da benzer analojı ıle degerlendırmek ıstıyorum Bugun otomobıle duşkun ınsanlar ne yapıp edıp her bırkaç yılda bır araçlannı yenıleyebılıyor Yenı marka ve modellerı ve bunlann ozellıklerını yakından takıp edebılıyor Oysa bügısayar tnternet kavramlan gunumuzde hâlâ evlâdıyelık, luks tukeüm malzemesı kategonsınde Bügısayar sırkulasyonu hızlandıkça, cıddı bır ıkıncı el ya da degıştırme pazan oluştukça, teknoloji okur yazarlıgının da gıderek artacağma ınanıyorum Bu sayede aruk ınandıncı olmaktan uzak eşaka tuzaklanna da daha az duşulecegını düeyebüırım Unutmayın fonvard etügınız o anlamsız mesajlar ote yanda Internet'in yavaa çahşmasma neden olacak gereksız trafıgı de yaratıyor Bu yazı üe ügüı web sıtelerı http.//www cnet,cofn/sDecidlıeDort^/Q601471427918 html http //wwwcnet com/specıalrepoıts/06Q147 KIMLİKBUNALIMI Oysa deıt bu kadarla bıtmıyor Çogunlukla malî boyutu dıkkate alınmayacak derecedeyse sosyal olgulan goz ardı etme egüımının de katkısıyla pek çok sorfçu internet gıbı bır ortamda başına nelerın gelebüecegını tahmın etmıyor Bunlar ıçınde en onemü tehdıtlerden bırısı de kımlık degıştırme, ya da doğru/sahte kımlıkle dogru olmayan bügüerı internet uzerınde yaymak (bu na hoax derayor) Orson Welles dunya Marslıların ışgalıne ugradı dedıgınde belkı pek çok Amerıkalı panık yaptı ama sonunda bunun bır tur eşaka (burada eyı elektronık anlamında degü daha klasık anlamda bir hayvaıu temsil etmesı uzere kullanıyorum) oldugu ortaya çıktığmda (bugun de hâlâ) ınsanlar bıraz da gulumseme ıle anımsayabüıyor Bu tur şakalaıın (şaka dıye gruplandırmak belkı de her zaman ıçın dogru olmayabılu) sanal eşdeğerlerını uretmek ıse çok daha kolay ve yaratacağı etkı açısından baküdıgında ıse yarüası çok daha buyuk olabüır ZÎNCIRMESAJLAR Bu tur e şakalan yaymanın en basıt yolu eposta sıstemını kullanmaktır Ornegın belkı sız de geçügımız bır yü ıçınde Microsoft'un bedava para dagıtügı konusunda bır eposta almışsınızdır O mesajda Mıcrosoft oyle bır fırmadır kı Wındows ışletım sıstemı uzerınden okurnakta oldugunuz bır epostayı kımlere gondenp gondermedıgınızı algılayabılır Bununla da kalmaz bu bügıyı Mıcrosoft un dunya uzerınde bır yerlerde gızlemış oldugu bır bılgısayara da gonderebılır Bu bılgısayar da sızı zaten büdıgınden gelecek donem çekınızı hazırlayıp adıesınıze gonderecektır Çektekı rakamlar da yabana atılır cınsten degüdır ve ınandıncı olması ıçın hıçbır hanesınde sıfir yoktur Bır başka eşaka zıncırınde ıse hedef IBM ıdı ve mesajda en onemlı ıkı rakıp PC ureucısı rakıbı bır açıklama ıle bırleşme kardrı aldıgını, buna karşılık IBM'ın de pazar kaygısıyla yuzbınlerce bedava PC dagıtacagı belırtılıyordu Bu şanslı azınlıktan bırı olmak ıstıyorsanız 14279l9btml http //cıaç ilnl goy/CTdc/CIACHoaxes htmltfbülgates http //earthst.aUonl sımplenpt com/wotwhtm.l 697/10