Katalog

OCAKAYINDAGÖKYÜZÜ Gökyüzünün en parlak yıldızlarının bulunduğu bölgede bir gezlnti... Ülker kümesinin hemen altmdaki kırmızı parlak cislm sizi sakın yanıltmasın. O bir yıldız değil, Mars'ın ta kendisi Bülent Uyanıker eni yılın ılk ayı gözlem meraklılarına soğuk, ancak pırıl pırıl bir gökyuzu getirıyor Sıcak koltuğunuzda oturup bir gökbılım kitabı okumayı gözlem yapmaya yeğleyebılırsınız Ancak bu ay gokyuzune kısa surelı bir bakışla ıkısini birden gerçekleştırmek mumkun Gökyuzunun en parlak yıldızlarını kapsayan bölge (bak şekıl) yıldızların renklerı ve sıcaklıkları uzerıne gerçek bir gökbılım dersı ıçerıyor Bütun kıtaplar yıldızların değışık renklerde olduğunu ve renklerın aslında sıcaklıklara karşılık geldığını söyler Zaman zaman bu köşede de şu yıldız A tıpı, şu B tıpı gıbı tanımlamalara rastlamışsınızdır Yıldızlar kaç tıp allahaşkına 7 Pekı kaç değışık renkte olabılırler? istersenız gökyuzunden bıraz kopya çekelım Şekılde görduğünuz gökyuzu parçası altı değışık takımyıldızdan değısjk tiplerde yıldızlar ıçerıyor Bu sarmal yolu ızleyerek renkler dunyasında değışık bir yolculuk yapalım Yıldızlar ne renk? G sınıfında Guneş'in de ıçinde bulunduğu bu grupta yüzey sıcaklığı 5000 ıle 6000 kelvın arasında Arabacı'nın kornşusu Boğa'da (Tau) ıse unlu Aldeberan var Aldeberan sarımsı portakal rengıyle K grubunda Bu grubun yuzey sıcaklığı da 35005000 kelvın dolayında Son durağımızda yenıden Avcı'dayız Yıldızımız M tıpı Betelgeuse, portakalımsı kırmızı renkte M tıpı yıldızların yuzey sıcaklıkları ıse 2500 kelvin kadar Lıstemızde bir tek o tıpı örneğımız yok Yaklaşık 20000 kelvın yüzey sıcaklığına sahıp Spica'yı (Vır, Başak takımyıldızında) bu grup ıçın örneklersek, yedı de ışık renk saymış olacağız Cıptllı Y Rlgıl Renk geçişi Hepsını sıcaklığı azalacak bıçımde sıralarsak OBAFGKM gıbı bir dızı elde edıyoruz Elbette bir renkten dığerıne geçış o kadar keskın sınırlarla ayrılmamış Bundan dolayı da biraz önce saydığımız renkler temel alınarak (A0, B0 gıbı) her renk 10 parçaya bölünuyor ve arada kalan yıldızlar da tanımlanabilıyor (BO, B1, B2, , B9 gıbı) örneğın Günea G tıpı bir yıldız, çünku sıcaklığı 5700 kelvın dolayında Bu durumda 50006000 kelvın arası sıcaklığa sahıp G sınıfına gıriyor Ancak tam olarak GO (6000) değıl, bıraz daha soğuk ve G2 tıpınde Butün bu renk farklılıklarını çıplak gözle ayırt edebılırsınız Bir durbun ıse umduğunuzdan fazlasını verebılır Bir de sarmalı ızlerken Ulker kumesının hemen altındakı kırmızı parlak cısım sakın sızı yanıltmasın O bir yıldız değil, Mars'ın ta kendlsll n CANIS MINOR İlk durak Rigel Ilk durağımız Rigel, Avcı (Orı) takımyıldızında mavıbeyaz renkte bir dev Rigel B tıpı bir yıldız Yanı yuzey sıcaklığı 15000 kelvın dolayında Bir sonrakı BUyUk Köpek (CMa)'ten unlü Slıius. Sirıus gökyüzünün en parlağı ve A tıpı beyaz bir yıldız Yuzey sıcaklığı ıse 10000 kelvin dolayında Sırada Küçük Köpek'ten Procyon var Procyon sarı beyaz F tıpı Yüzey sıcaklığı da yaklaşık 6500 kelvın Ikızler'ı (Gem) atlayarak sarmalı izlemeyı surdurürsek karşımıza Capella çıkıyor Capella, Arabacı (Aur) takımyıldızında ve 20 16 12 •...ir\ , CANIS MAJOR SlriMS HÜ Bu ay hangi gezegen nerede? erkür, ocak ayında sabah gökyuzünde Guneş'ten yaklaşık bir buçuk saat önce doğacak olan g e z e g e n ayın ılk günlerınde Yılancı (gh) takımyıldızında ızlenebilır Merkur, ay sonunda Y a y (Sgr) takımyıldızına doğru hareket edecek Ayın ılk yarısını Oğlak takımyıldızında geçırecek olan V e n ü s , bu kez a k ş a m yıldızı rolunde G e z e g e n ı G u n e ş battıktan sonra bir saat kadar ızlemek mumkun Venus, ayın ıkıncı yarısında ıse Kova (Aqr) takımyıldızında yer alacak Böylece d a h a geç b a t m a y a başlayacak M a r s O c a k ayında d a gökyuzunun e n lyılerınden G e z e g e n Ulker kumesının altında Boğa (Tau) takımyıldızındakı yolculuğunu surduruyor Kırmızı g e z e g e n ı Guneş batar batmaz doğu ufkunda ızleyebı lırsınız Mars, ay boyunca yaklaşık saat M Mars, güneş batar batmaz doğu ufkunda. 2 0 0 0 ' d e gökyuzundekı en yuksek konum u n a ulaşmış olacak Gıderek d a h a erken doğan Y e n g e ç (Cnc) takımyıldızının konuğu J ü p l t e r gözlem ıçın oldukça elverışlı G e z e g e n ayın ılk günlerınde 19 00, ay ortasında 18 0 0 ve ay sonunda 17 0 0 dolayında doğacak Durbun gözlemcılerı Jüpıter'ın uydularını ızlerken bakışlarını hafıfçe batıya doru kaydırırlarsa Yengeç'tekı unlu a r ı k o v a n ı k ü m e s i n l d e ızleme fırsatı bulacaklar S a t u r n , U r a n ü s ve N e p t ü n üçlusü Guneş'in Y a y takımyıldızına gelmesı nedenıyle göruş alanımızdan çıkmış durumda U y d u m u z Ay bir gunluk de olsa 15 ocakta bu uçluye katılacak Ayı 25 ocakta Boğa takımyıldızında ökuz kumesı ve Mars'la bırlıkte goruntulemek, fotoğraf meraklılarının ilgısını çekebılır