Katalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N H A B E R L E R Akdeniz yunusları Sinsi uçak ve özellikleri Vehbi Belgil nce sözcükler üzerinde duralım. Sayın ismet Zekl Eyuboğlu'nun "Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü"nde, kuyu, çukur, ölü gömülen yer anlamına gelen "sin", isim oluyor, Bunun fiil biçimi şinmek, "görülemeyecek şekilde gizlenmek" oluyor. "Bir köşeye sindi" cümlesindeki gibi. Kelime'nin ilk izlerine 13. yüzytl Anadolu Türkçesinde rastlıyoruz. Sinsi, gizlenmeyi kolaylıkla başaran anlamında. Sinsinin İngilizce karşılığı "Stealth" (stelth okunuyor): "Devlet bilgileri gizlice toplar" cümlesindeki gibi. Şimdi bunu uçak teknolojisine radarların göremedlğl bir uçak şeklinde uygulamışlar. Kırlık yerde yalçın kayalara doğru seslenirseniz, kaya duvarı sesinizi geri gönderir. Bu gönderme işi duvarın uzaklığına göre değişir. Burada gidip dönen şey ses dalgaları, radarda elektromanyetik dalgadır. Düşman uçaklarının gelmesi, olası yöne gönderilen bu dalgalar uçaklara çarpıp geri dönünce hem bir uçağın gelmekte olduğunu hem de uzaklığını bildirir. Nazi Almanyası Ikinci Dünya Savaşı'na gizlice hazırlanırken, Fransız ve Ruslara karşı tanka,Ingilizlere karşı da uçağa güveniyordu. Tank, savaşın ilk hızında Fransayı çökertti, fakat Rusya'ya pek bir şey yapamadı: Ruslar, kardan dağlarla kendilerini korumasını bildiler. Arka arkaya 4050 kar duvarını delip geçen tank, sonunda soğuktan donup çlduğu yerde mıhlanıyordu. Hitler'i İngiltere'de daha büyük bir sürpriz bekliyordu: Yeni bir buluş; radar denen teknoloji harikası. Almanya'dan kalkıp ingiltere üzerine koşan 400500 uçağı İngilizler hemen haber ahp kendi uçakları ile karşılıyorlardı. Uçak O kayıpları dayanılmaz derecelere ulaşınca Almanlar hava hücumlarını kesti. Çörçil, "İngiltere Savaşı" adı verilen bu savaştan başarılı çıkmıştı. Radar asıl başarısını bu savaşta göstermişti. Fakat, radar tekniğini herkes öğrendikten sonra iş tavsadı, düşürülen uçaklar büyük sayıları buldu... iyte "Sinsi" denen uçak flkri böylece doğdu. Bu yeni uçak, üzerine gönderilen elektromanyetik dalgaları yuttuğu veya saptırdığı için radarlar tarafından görülemiyor. Şimdi bu yöntem kıtalararası uçan bombalara da uygulanacak. "Cruise" fuzesi denen bu bombalar bütün Asya anakarasını geçerek Moskova veya Chicago üzerinde patlıyor. Tabii, kendi yolunu kendi bularak. Radar bunları da görüyor. "Sinsi" sistemine göre yapılacak böyle bir bomba kimsenin haberi olmadan, tam yarım saatlik veya bir saatlik bir yolculuktan sonra hedefine ulaşabilecek ve tahribatını yapabilecek. Ancak, burada bir incelik var: Cruise fuzeleri, daha fırlatıldıkları anda uydulardan görülüyor, yok edilmeleri için hemen "lazer" silahı kullanılıyor. Temennim, "sinsi"lerin de, Cruise füzelerinin de kullanılmaması, Yıldız Savaşlarından vazgeçilmesi ve bunlara harcanan kentilyonların sefaletin ortadan kaldırılmasında kullanılması. Süleyman Nesibin (18661917) bir dörtlüğü ile bitiriyorum sözlerimi: "Her gün yeni bir dert ile makhur'u sefalet/Her gün yeni bir dert ile bir parça ölürken/Afak'ı ümidimde mülevven ve müzeyyen / Bir rü'yet'i âtî ile titrer beşeriyet" (Her gün yeni bir dert ile sefaletin elinde kahrolan / Her gün yeni bir dert ile biraz daha ölen insanlık / Ümidimin ufuklannda renkli ve süslü / Bir gelecek hayali ile titriyor.) ölü yunuslar: Bunun nedeni PCB olabılır ylül ayı başlarında Akdeniz kıyılarında yüzlerce yunusun ölümü bilim adamlarım şaşırttı. Uzmanlar ölümlerın nedenini açıklamak üzere pek çok teori ileri sürüyorlar; PCB ya da denizyosunlarının yaydığı zehlrler, bir tür snfeksiyon ya da denız kırliliğiyle virüslerin karışımı gibi çeşitli olasılıklar üzerinde duruyorlar. Bu sorunu tartışmak amacıyla geçenlerde Madrid'de bir konferans düzenlendi, ancak toplantıya katılan delegeler yunusların ölüm nedeni konusunda kesin bir yargıya varamadılar. Barcelona Hayvanat Bahçesi'nden biyolog Ferrân Costa, inceledikleri 15 ölü yunusta yosun zehirine rastlamadıklarını bildirdi; PCB'nin yol açtığı kirliliğin yunuslarla beraber diğer canlı türlerini de tehdit ettiğini sözlerine ekledi. Barcelona Üniversitesi Biyoloji Fakültesi'nden Alex Aguilar, Costa'nın bu görüşlerine katılarak hayvanların vücutlarındaki PCB oranının normalin 10 katı olduğunu açıkladı. E r Virüsle kirlilik arasındaki bağlantıyla ilgili teori henüz sonuç aşamasına ulaşamadı. Ölü yunuslarda virüsten kaynaklanan enfeksiyonla ilgili pek çok ipucu bulunmasına karşın yapılan otopsiler hayvanların çok çabuk öldüğünü ve şaşırtıcı derecede sağlıklı olduğunu gösterdi bazı belirtiler de enfeksiyon olasılığını zayıflattı.ingilizuzmanDavldTaylor.incelenen doku örneklerinin ölü yunusların yüzde 25'inin virüs taşımadığını göstermesine rağmen virüs teorisini de bütünüyle göz ardı etmediklerini söyledi. Taylor ayrıca bir meslektaşıyla gerçekleştirdiği araştırmaların, PCB'nin yunusların bağışıklık sistemini bozduğu yolundaki görüşleri bütünüyle doğrulamadığını belirtti. Kendisi, PCB'nin bazı kuşları etkilemesine karşın bu zehrin diğer tüm hayvanları da ölüme sürükleyeçeği anlamına gelmediğini, ayrıca bu kitlesel ölümlerin 1988'de Kuzey Denizi'nde meydana gelen salgınla da hiçbir benzerlik taşımadığını söyledi. (a.hrn.s. 15.9) 6. ve 7. cilt kapakları Cumhuriyet Bilim Teknık'in 6. ve 7. cilt kapakları hazırlanmış ve satışa çıkartılmıştır. Cilt kapaklarını .istanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Adana bürolarından, Cumhuriyet Kitap Kulübü temsilciliklerinden edinmek mümkün. Cilt kapaklarını posta ile edinmek isteyenler, her biri için 8800 TL'yi aşağıdaki posta çeki hesap numarasına yatırmalı ve fotokopisini bize göndermelidirter: Posta ÇekNo: 147784Cumhuriyet Matbaacılıkve GazetecilikTAŞ İstanbul. Önemli: Kanşıklıkları önlemek için posta çekinin arkasına Bilim Teknik Cilt Kapağı kodunu yazmanızı rica ediyoruz.