Katalog

Kendi sarkıtlarınızı yapın Şekil: 1 ekil 1. Istiridyenin besıye alındığı Lanter sepetlen Şekil: 2 Sarkıt ve dikitler, yeraltı mağaralarında oluşan taş sütunlardır. Çatılardan ya da mağara duvarlarından damlayan yağmur sularının içinde erimiş mineraller vardır. Damlayan su buharlaşıp uçtuğunda geriye kalan bu erimiş minareller, sarkıt ve dikitleri oluşturur. Şimdi de kendimiz sarkıt ve dikit yapmayı deneyelim. Malzemeler: iki su bardağı, yün iplik, çamaşır sodası. Şekil: 3 1 Bardakları çok sıcak suyla doldurun. Bardakların içinde, eritebildiğiniz kadar çamaşır sodası erıtin. 2 iki bardağı sıcak bır yere koyun ve ikisinin tam ortasına bir fincan tabağı yerleştirin. Kalın iki yün ipliği şekıldeki gibi bükün. Elde ettiğiniz ipliğin iki ucunu iki bardağa batırın İpliğin ta'm ortadan sarkmasını sağlayın. Her iki bardaktaki çözelti iplik boyunca ilerleyecek ve tam ortaya ulaştıklarında fincan tabağına damlayacaktır. 3 Bardakları uzunca bir süre bulundukları yerde bırakın; yün ipliğin tam ortasında küçük sarkıt ve dikıtlerin oluştuğunu göreceksiniz. Su buharlaşıp uçtukça, bir krıstal sütun oluşur. bakır (Örn. bir bakır gara) bırakılması raların çökelerek yapışmalarını hızlanr. Kiremitlerden kazınan genç ıstıridye/a uygun (dalga ve zemin materyali haetlerinin olmadığı) bır zemine veya kaer içerisinde büyümeye bırakılırlar. Besicilik: 'ukarda kısaca açıklanan yöntemle islyelerin yetiştırıldığı "çiftlikler"den saalınan yavrular, besicilik yapanlarca bu uygun, hareketsiz ve sıcak sularda tıı boya kadar bırakılırlar. esiciler istiridyelerini Navicula fusiforvarostrearia türü planktonla beslediktakdirde, ekonomık açıdan çok daha lerli bir varyete elde edebilırler. Lezzet lığer özelliklerı bakımından bır farkı olnakla birlikte et rengi yeşılimsı olan bu /ete, çok daha değerli kabul edilmekr. kdeniz bölgesinde dört tür istiridye ve ların lokal varyetelerı bulunmaktadır. ılardan Crassostrea angulata veya tiadı ile Portekiz istirıdyesi (Şekil2), C. inica veya Amerikan istiridyesi (Şekıl e, Saccostrea cucculata veya külahlı ıdye (Şekil 4) yalnızca kültür ile elde mektedir. Buna karşın Karadeniz, Mara, Ege ve Akdeniz'de oldukça bol butn ostrea edulis (Şekil 5 ) doğal yatak larda yetişmekte, Fransa, Italya, Yugoslavya ve Tunus'ta kültürü de yapılmaktadır Ostrea edulis, tüm karasularımızda, zeminin uygun olduğu bölgelerde ve lagünler gibi acı sularda bulunur ve zengin yataklar (banklar) oluşturur. Başlıca besinini planktonik organizmalar ve süspansıyon halindeki organik maddeler oluşturur. O. Edulis'in üremesi, erginin manto boşluğunda döllenen ve larva dönemine kadar gelişen larvaların suya bırakılması şeklinde gerçekleşir. Bu türde hermafroditlik olağandır. Başka bir deyışle, aynı fert bazen dişi, bazen erkek olarak üremeye katkıda bulunur. Yumurtlama su sıcakhğına bağlı olarak hazirantemmuz arasında ve 16°C'nin yukarısında gerçekleşir. Türkiye denizlerinde, başta Marmara Denizı olmak üzere önemli miktarlarda ıstırıdye avlanmakta ve ihraç edilmektedir. Bızdeki doğal banklarda avcılık özel istiridye algarnaları (dreçler) ile dip kazınarak yapılmaktadır. Ostrea edulısin ekonomik değeri çok yüksektir. Genellikle çiğ olarak tüketilir. Sularımızda kirlenmenin, özellıkle petrol kirlenmesinin geniş çaptaolumsuz etkilediği yatakları regenere etmek ve bütün dunyanın yaptığı gibi kontrolli1 bir üretime geçmek için bu konudaöncülük edeceklere devletin yardım etmesinin ve denizlerimizde son istiridye de tükenmeden gerekli önlemlerin alınmasının yararlı olacağı kanısındayım. Suyla karışan gazlar * Kolalı içecekler, karbondioksit adlı bır gaz içerırler. Karbondioksit gazı, bu içeceklerde erimiş halde bulunur. Bir kutu ya da şışe kolalı içkınin kapağını açtığınızda, ağzından çıkan gaz kabarcıklarını görebilir, çıkardıkları sesleri duyabilirsiniz. * Hava suda da erir. Akvaryumlara bağlı pombalar, suyuniçine hava gönderırler. Böylece balıklar da soluk alıp verebilirler. * Sıcak suda, soğuk suya göre daha az erimiş gaz vardır. Suyu ısıttığınızda gördüğünüz kabarcıklar atmosfere karışan hava kabarcıklarıdır. //: 4 Saccostrea cuculata Şekil: 5 Ostma edulis Resimde bir mağara tavanından sarkan sarkıtlan ve mağara tabanındakı dıkıtlen görmektesiniz. 13