Katalog

Y A R I N I N B İ L G İ S A Y A R D Ü N Y A S I BİLİM GÜNDEMİ Düşler dünyasına buyurun! Baştarafı 19. sayfada de bulunan donanımla sabit blr blslkletin pedallarını çevtrırken düşs«l bir arazide dolaşabılırsınız Ya da bır asayı oynatarak helıkopterle duşsel dunyalan gezebılırsınız Hatta duşsel bır gökyuzunde Süperman gibl uçabılırsınız de Anlamlı bır değışıklık yapılması daha zor olan, mevcut grafık göruntulerın nıtelığı Bugunun televızyon goruntulerı normal boyuttakı ekranlarda puruzlu görünebılır ama başlığa yerleştırılecek kadar kuçük ekranların göruntusu kaba ve belırsız Yapay gerçeklık muhendıslerı, bır yandan daha nıtelıklı televızyon, daha etkın bılgısayar akımlarının ve benzerı teknolojilerın gelışmesıni beklerken, dığer yandan önemlı gehşmeler göstermekteler Bu konuda, duşsel gerçeklıkten ılk kez söz edılen 1965 yılından bugüne çok şey değlştı O yıl yapılan Uluslararası Bilgl Işlem Toplulukları Federasyonu toplantısında bılgısayar oncülerınden Ivan Sutherland ust duzeyde gösterı adını verdığı bır fikır öne sürdu öylesıne net ve doğru göruntuler oluşturulacak kı gerçekten ayırt edılemeyecek Bu projede sadece uç boyutlu goruntu ve hareket değıl, elle tutulur duyular da olacaktı (Sutherland bu nun tam olarak nasıl yapılacağını belırtmedı ama araştırmacılar, örneğın, kullananın parmak uçlarını elektronık olarak uyaran eldıvenler ustunde çalıştılar VPL'dekı araştırmacılar bu çalışmayı butun vucuda gıyılebılecek bır gıysı çapında genışlettıler) 1968 yılında Sutherland, "Damokles'ın kılıcı" sanını kazanan ılk duşsel gerçek lık yaratma sıstemını ortaya çıkardı Bu sıstem ustunde ıkı mınyatur ekran bulunan bır baş bandının dev bır rtıekanık kola bağlanmasından oluştuğu ıçın tavana uzanan bır kılıca benzıyordu Kol boyunca uzanan elektrıklı alıcılar bılgısayar baş bandının nerede ve hangı yöne dönuk olduğunu bıldırıyordu, bılgısayar da basıt göruntulerle karşılık verıyordu 197O'lı yıllar boyunca gelıştırılmış en ust duzey, bu sıstemle sınırlı kaldı Sutherland'ın bu çabası benzerduşüncelere sahıp pek çoklarını harekete geçırdı, örneğın Furness'ı Eskı bır uçuş deneme muhendısı olan Furness görsel sıstemler ustundekı çalışmalarına 1966 yılında Hava Kuvvetlerı'nde başladı Furness'ın öbur araştırmacılara gore en buyuk avantajı duzenlı bır malı kaynağının bulunmasıydı çenlerde ıstakozlar olarak bir evdeydik" dıyerek açıklıyor bunu "Istakoz olmanın en ilginç yanı fazladan ekstremitelerinlzln olması. Dlrsek ve dizlerimızın bazı hareketlerl ve bir dizi karmaşık bilgisayar işlevlyle bu fazladan ekstremlteleri hareket ettirmeyi öğrenebıldlk. Blz kendi flzikselgöruntumuzu zorlayınca slnir sistemlmlz bu duruma kolaylıkla uyarlanabiliyor." Gorkemlı göruntulerle, değersız uğraşlar arasında çok Ince bir çizgi vardır Ancak ne olursa olsun, duşsel gerçeklık çok eğlencelı bır şey "Bir Japon flrmasından gelen konuğumuz, şirketinln personel dinlenme salonu Için duşsel gerçeklik görtıntulerl Istlyordu" dıyor MIT'te bılgısayar grafık araştırmacısı Davld Zeltzer. "Japonya'dakl .şyerlerl tıklım tıklım Insan doludur. Şirket, personelln ögle yemeklerlnde bu ortamdan orman ya da çdl taklltlerinin yer aldığı düssel gerçeklık aracılığıyla uzaklaşabilmelerlnl istlyordu." Ayrıca Mattel de vıdeo oyunlarına doğru karışarak canavarlarla yumruk yumruğa savaşmanızı sağlayan 100 dolarlık "Kuveyt Eldlveni"nı pıyasaya surmuş bulunuyor Butun bunlar yalnızca bır başlangıç Pek çok araştırmacı on yıl ıçınde uygun fıyatlı, eksıksız kışısel sımulatorlerın pıyasaya suruleceğını bılıyor, bunun neden olacağı sonuçlar ıçın şımdıden endışelenıyor ' Bu televızyon ya da kışısel bılgısayar gıbı değıl", dıyor Furness "Onlarla yıne dışarıda kalırsınız Oysa duşsel gerçeklıkte bır kez o ortam sızı çevreleyıp butun goruntu alanınızı denetımı altına alınca ıçerıde kalacaksınız Algılamadakı bu kayma mutlak nıtelıkte zorlayacıdır Bunun toplumsal s o nuçları bızler ıçın cıddı bır endışe kayna"Sorun toplumsal olarak olgunlaşmamış ınsanlar yaratmak Duşsel gerçeklıkler ınsanların ıstedığı her şeyı yapacaklardır Oysa gerçek dünya böyle değıl Bu, ıçınde öğrenılecek çok şey bulunan dev bır dunya ama aynı zamanda ınsanları başka şeylerı öğrenmekten alıkoyma rıskı de var" "Duşsel eğlence gerçeklıklen" de farklı sorunları ortaya çıkarabılır Duşsel olarak bırını boğabilırsınız" dıyor Furness "Duşsel bır zıncırleme katlıam yapabılırsınız Sapkın davranışların her turunu uygulayabılırsınız Bu yolla ınsanlar gerçek yaşamda da şıddet ve sapkınlığa alışacaktır" McGreevy o kadar endışelı değıl "Elbette, fantezı gerçek yaşamda yapılacak eylemlere esın kaynagı oluşturabılır" dıyor "Ayrıca ınsanların yapay deneyımlerı yeğledığı bır dunya duşunmek de dehşet verıyor Ama bır çocuğun televızyon gösterılerındekı keşıflerden etkılenerek bır kaşıf olmaya özenmedığını kım soyleyebılır? Bıraz fantezının yararlı olduğunu unutmamalı ve gerçeklık konusunda bu kadar endışelenmemelıyız" Gunlük yasamda mikrodalga muhendisliğl uygulamaları: Prof Dr Bıngül Yazgan (ITU Elektrık Elektronık Fakultesı) ve Doç Dr Fahrı Buruşuk (Teletaş), 13 Ekım 1990, Yer İTU Maçka Sosyal Tesıslerı, Saat 16 00 Jüvenll romatoid artrit: Prof Dr Hurı Özdoğan, 18 Ekım 1990 saat 18 00, Yer istanbul Tabıbler Odası Sevınç Ozguner Toplantı Salonu Hipertansiyonlu çocuğa yaklaşım: Dr Fahrettın Koca, 18 Ekım 1990 perşembe saat 13 0014 00, Yer Cerrahpaşa Tıp Fak Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bılım Dalı Kıtaplığı •Gelecek için Gıda Paneli" ITO Konferans Salonu'nda 16 ekım salı gunu 1030'da yapılacak Panele Prof Dr Mehmet Pala (YıldızU Muh Fak TUBITAK Beslenme ve Gı da Teknolojı Bölum Başkanı) Şenol Erdoğan (Ist Tarım II Md ) Dr Memduh Karakuş (TUBITAK Beslenme ve Gıda Teknolojısı Bl) ve Dr Fılız Açkurt (TÜBİTAK Beslenme ve Gıda Teknolojisı Bl) katılacak 25 yıllık gelişme 'Bılgl eldıvenı gerçek ellen yapay dunyalara sokar Eldıvendekı alıcılar el hareketlennı gra lık bılgısayarlarına ıletır bakan kısmına yansıtılan ve bır bılgısayar tarafından uretılmış duşsel bır gerçeklıge bakıyordu Bu dunyada uçmak ıçın plotun artık uçuş kabınındekı duğmelerın ışlevlerını anımsamasına gerek yoktu, duşsel uçağını çoğunlukla goz hareketlerıyle ya da ses komutlarıyla yonetebılıyordu Pılotun eldıvenınde konum alıcıları bulunduğu ıçın, duğmelerı >şaret de edebılırdı Eldıvenın ıçındekı basınç alıcıları sayesınde duşsel duğmelere basarak karşı saldırı fuzelerı fırlatabılırdı Pılotlar SuperCockpıt'e bayıldılar Taklıt (sımulated) uçuşlarda eğıtılen pılotlar geleneksel yöntemlerle eğıtılenlerden hıç de yetersız kalmadılar Taklrt savaşlardan sonra hemen hemen herkes nefes nefese ve kan ter ıçınde çıkıyordu' Furness'ın ekıbı bu çalışmalar sırasında ınsanlarla makınelere bağlı duşsel dunya arasındakı sorunların pek çogunu çozduler Çozemedıklerı tek sorun malıyet oldu1 " Sadece kask 4çın beş mılyon dolar harcadık ve bu kaskı kullanabılmek ıçın hâlâ sekız bılgısayar gereklı" Bu tur sıstemlerde kullanılan 8000 dolarlık eldıven Laıner ın şırketının urunu Okulu terk edıp vıdeo oyunları hazırlamış olan Laıner'e gore duşsel gerçeklık, yalnızca pratık bır araç değıl, aynı zamanda kendınıdönuşturmenın de aracı Örneğın, ınsanların bu sıstemı başkalarının bakış açılarım anlamak ıçın kullanabıleceklennı duşunuyor Lanıer ayrıca ınsanların baktıklarında kendı turlerının değışımını seyredebıleceklerı aynalar da düşluyor "6e Bunlar sadece başlangıç! â«" Pilot yetiştirme sistemi 1981 yılında VVrıghtPatterson Hava Kuvvetlerı Ussu'nde çalışmakta olan Furness ve eklbı kısaca Super Cockpit adı verılen, yenı bır pılot yetiştirme sıstemı oluşturdular Özgun model ağır, buyuk bır kasktan oluşuyordu Furness'ın, ekıbı daha sonra başlığı pılotların kullandığı turden, daha hafıf bır kaska yerleştırdı Pılot, kaskın yuze 20 Istakoz gibi olmak TEXAS INSTRUMENTS, INTEL, HARRIS, HEVVLETT PACKARD, AMD gıbı yarııletken uretıcılennın Turkıye temsılcılığını yapmakta olan EMPA A Ş bu fırmaların ururilerıni tanıtmak ve teknık olarak desteklemek amacıyla semınerler ve uygulamalı kurslar duzenlemektedır EMPA Araştırma Bölumu tarafından duzenlenen yarım gunlük veya bır tam gunluk semınerlerde ılgılı urun grubu çok ayrıntıya gırılmeden teknık ozellıklerıyle tanıtılmakta ve uygulamaları ıle ılgılı ornekler verılmektedır EMPA Semıner Salonu'nda veya ITU Vakfı'nda yapılan semınerlerde katılımcı sayısı 25 kışı ıle sınırlandırılmıştır Aşağıda ajandası verılen semıner ve kurslarla ılgılı aynntılı bılgı, 580 65 10 veya 580 67 67 nolu telefonlardan alınabılır 151617 ekım TMS320C1x16/32 bıt sayısal ışaret ışlemcı uygulamalı kursu 2627 ekım, Mıkroışlemcı temellerı kursu 910kasım Lojık devre tasarımı temellerı kursu 121314 kasım Programlanabılır mantık urunlerle (PLD) tasarım kursu 1617 kasım Lojık devre tasarımı temellerı kursu 2324 kasım Mıcroişlema temellerı kursu 262728 kasım Texas Instruments TMS77082 mıcrodenetleyıcı ıle sıstem tasarımı uygulamalı kursu 78 aralık Mıkroışlemcı temellerı kursu 101112 aralık Uygulamalı 8 bıt Intel mıkrodenetleyıcı kursu 1314 aralık Uygulamalı Flash Eprom ve Port Expander kursu 171819 aralık TMS320C1 x 16/32 bıt sayısal ışaret ışlemcı uygulamalı kursu 2122 aralık Mıkroışlemcı temellerı kursu Bilgisayar kursve seminerleri