Katalog

B İ L İ M İ N ÖNCÜLERİ BİLİM YAYI N Bükülebilen ışık Işığın, tüm uygulamalarda yalmzca doğru hatlarda ilerledlği bilinen ve lemel bir kavramdır. . Buna karşın, bugün hızla gelişen fiber optik alanındaki ilk patent, 1926da, televizyonu keşfeden John Logle Baird tarafından alınmıştır Coğrafya Terimleri Sozlugu Prot.Dr. Reşat izbırak I M.G.S.B V&y/n/a/v / 464 s. Çeşitli bilim dallarına ilişkin uzmanlık sözlükleri, yalnızca bu bilimlerin terımlerini açıklamakla kalmaz, aynı zamanda bu terimlerin Türkçe karşılıklarını bulmak, yerleştirmek ve dili çeşitli uzmanlık dallarında kendi sınırları içinde geliştirmek olanağını sağlar. Bu bakımdan uzmanlık dallarına ilişkin sözliikler, Türkçeyi çağdaş sanat, bilim ve uygulamanın gereklerini karşılayacak bir dil durumuna getirme çabasında önemli yere sahiptir. Çeviriyle ilgilenenler özellikle uzmanlık dallarına ilişkin sözcüklerin Türkçe karşılıklarının bulunmasında sık sık güçlükle karşılaşırlar Genel sözlüklerin çoğu zaman yetersiz kaldığı bu alanda daha önce eski Türk Dil Kurumu'nun değerlı çabalarla hazırladığı uzmanlık dalı sözlükleri de artık yeni baskıları olmadığından tükenmeye yüz tutmuştur. Işığın köşelerde bükülmesı ve hatta düğüm olması düşüncesi, optiğin doğal yasalarına karşı gibi gözükmektedir. Bu yöntemlerden bırı, her bırı görüntünün bir parçasından ışığı taşıyacak bir demek ince, paralel cam liflerdi (fiber). Böylece görüntü liflerin sonunda yeniden üretilmiş Bilim adamlannın, ışığı su gibi, borulardan aktarma olasılıklannı geliştirmeleri onlarca yıl almıştır... Fakat, Balrd ın duşuncesı lyı sonuç vermedi ve ötekl bilim adamları, ancak otuz yıl sonra bu düşünceyi geliştirmeyi başarabildller... f v sisteminln oluşturulmasıyla sonuçlanacak deneyler sırasında, Baird optik görüntüyü aktarmak için birçok yöntem üstünde çalıştı. "Işık çubuğu" kuramı basittir: Bir ortamdan ötekine geçen ışık kırılır ya da bükülür. öte yandan, kırılan ışın, dalgaboyunun yaklaşık yarısı öteki ortama geçerken, toz parçacıkları ve çizikler ışığın dışarı kaçmasına yol açar: Bu sorun, 1950'lere kadar aşılmaz gözüküyordu. Çünkü ışık, Istendigi sondaki uçtan başka her yerden çıkıyordu... Prof. Reşat izbırak'ın ilk defa 1943 ile 53 yılları arasında yaptığı terim çalışmalarıyla oluşmaya başlayan ve sonraki yıllaraa sayıları 35 bini bulan fişlerin, yeniden gözden geçirilmesiyle 1964'te ilk defa yayımlanan sözlüğün ıkinci baskısı (1986) coğrafya terimlerinin Türkçe karşılıklarının bulunması ve açıklanmasında gerek coğrafyacıların gerekse konuyla ilgilenenlerin ihtiyacına yanıt veriyor. Sözlükte Türkçe terimlerin karşılıkları olan inglllzce, Altnanca, Fransızca ve Osmanlıca terimlerin de yer alması ve yapıtın sonunda genel bir indeksin bulunması, sözlüğü daha kullanışlı kılıyor Ayrıca terimlerin yanı sıra coğrafya kavramlarına ilişkin tablo ve çizelgelerin de sözlüğe eklenmesi, aynı kökten türeyen ya da aynı konuya ait terimlerin kolayca algılanması ve ilgili terimleri toplayıcı olmaları yönünden yararlı. HA9A SU YA DA CAM Dolayısıyla, havayla çevrlli bir cam borunun içinden geçen ışık kırılır, böylece dışarı çıkamaz ve yansımalar içeride sü Holtanda ve ABD'deki bilim adamları, yüzeyi korumak ıçın, cam çubuğu daha düşük kırılgan indekste kaplamayı düşündüler... Işık kabloları. bugün 15 m. uzunluğa kadar üretilebilmektedir; sonuçta, elektrik akımlarının bugün yapmakta oldukları gibi bilgi taşıyacaklar, fakat daha etkin biçim Tanımları, açıklamaları, kıyaslama olanağı veren çızelgeleriyle Reşat izbırak'ın COĞRAFYA TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ, söz konusu bilim dalı terimlerinin Türkçe ve diğer dillerdeki karşılıklarını vermek yanında oğretici bir nitelik taşıyor. Coğrafya öğreticileri, öğrencileri ve konuya ilgi duyanlar için yararlı bir yapıt. I î Lifler aynı göreli konumda tutulurlarsa. görüntüyü aktarırlar; k o ni biçimindelerse, görüntüyü genişletir ya da azaltırlar. Işık kabloları, uygun olarak kaplanmış, ısıtılmtş cam çubuğun bükülebilir, fakat ışığı hapseden saçtan ince lifler halinde uzatılmasıyla yapılıyor. Demet haline getirilen bu lifler, gerektiği durumlarda tek bir kaynaktan ulaşılamaz yerlere ışık aktarabilıyorlar. Örneğin, yalnızca mıdeyi büyük bir rahatsızlık vermeden aydınlatmakla kalmazlar, aynı zamanda doktorun üstünde çalışablleceği bir görüntü laktarırlar.l Mısırlılarda ve Mezopotamya da Matematik, Astronomi ve Tıp Ord.Prof.Dr. Aydın Sayılı / Türk Tarih Kurumu Yayınları I 510 s. Ankara Üniversitesi DTCF öğretim üyelerınden Aydın Sayılı'nın Eskiçağ ko.iusuna ilişkin derslerinin ilk yarısından genişletılerek hazırladığı kitap, gerek Mısır ve Mezopotamya uygarlıklarının bilimin temelindeki önemi, gerekse bilim tarihinde bu uygarlıkların diğer uygarlıklarla olan etkıleşim ve benzerliklerini aktarıyor. Temel bilimsel kavramların oluşumunda sözkonusu eski uygarlıkların Yunan bilimine ve daha sonraki bilimsel çalışmalara katkıları üzerinde duruluyor. Kitabın Mısırlılarda tıp bölümü, özellikle ilgili çekici. Kitap tümüyle ana kaynaklara dayanmasa da bilim ve uygarlık tarihiyle ilgilenen okurlar için akademik yönü biraz ağır basan, ancak yine de özel uzmanlık gerektirmeden okunabilecek bir başvuru kaynağı niteliğinde. Yeni baskılarında kitabın daha akıcı ve kolay okunması için dilindeki eksikliğin giderilmesi yerinde olur. D Bükülebilir ışık kablolarındaki en değerlı gelişme, tıp alanında vücudun içini görmek için bükülmez optik aygıtların yeri ne kullanılmalarıdır. Mainz'de optik gereçler üreten bir F.AIman firma, kuartzdan bükülebilir lifler geliştirdi. Bunlar, morötesi ışığın kısa dalgaboylarını bile aktarabiliyorlar. Hasta dokular morötesi ışık altında daha iyi saptanabildiğinden, bu lifler daha etkin tanı konmasını sağlıyorlar. 22 lsmail Murat