Katalog

ASTROFİZİK SAĞLIK Zaman içinde yolculuk düşüncesi "Kurt delikleri" üzerine teorik tartışmalar Çevin: Murat Arın instein'ın genel görelilik kuramı, zaman içinde yolculuk olasılığını tamamen ortadan kaldırmıyordu. Fakat daha sonra, kuramcılar, bu tür yolculukların mümkün olabileceğini göstermenin çok zor olduğunu gördüler. Şimdi, Nevvcastle Üniversitesi'nden Foliclty Mellor ve lan Moss, bazı sorunların kurt deliklerlyle çözülebileceğinl ileri sürüyorlar. Çalışmalan gelecek yılın başında Physical Review Dergisi'nde yayımlanacak. Kurt delikleri, genel görelilik kuramı denklemleri için uygun çözümlerdir. Uzayzamanın birbirlerinden uzak olan bölümlerini birleştirirler. Kurt deliklerini en iyi şu örneği ele alarak anlayabiliriz: Bir elmanın üstünde, karşı karşıya iki nokta düşünün. Kurtun bir noktadan ötekine gitmek için iki yolu vardır. Ya elmanın dış kısmından ilerleyecek ya da elmanın merkezlne doğru bir delik açarak kestirmeden karşıdaki noktaya ulaşacaktır. Düşük yapan RU 486 nasıl kullanılıyor? îlk iki ay içinde kullanılan ilaç sonrası yapılan ölçümler %95 başarılı E lerden birinin kurt deliğinin bir ucunu taşıyarak dairesel bir yolculuk yaptığı bir zaman makinesi ileri sürüyorlar. Öteki ikiz ise kurt deliğinin karşı ucunda kalacak. Yolculuk yapan ikiz geri dönerek kurt deliğinin iki ucunu bir araya getirdiği zaman, ikizlerin yaşı farklı olacak. Böylece, ikisi de kurt deliğini zamanda ileri geri gidip gelmek için kullanacaklar. Uzay içinde yer değiştirmelerine de gerek otmayacak. deliği durumu için görelilik hakkındaki tahminlerini gözden geçiriyorlar. Bu koşullar altında, geleceği tek bir bıçimde, nedensellik çelişkisi olmadan tahmin edip edemeyeceklerini araştırıyorlar. İlginç olan bir nokta, Mellor ve Moss'un ortaya koydukları kurt deliklerinin "kozmlk sansürü" delmesi. Fiziğin tekliğe indirgenmesi, bizden olay ufku tarafından sürekli gizlenecek; olay ufkunda, bir gözlemci hiçbir bilgi alamıyor. Mellor ve Moss'un kurt delikleri, klasik genel görelilik kuramının bir ürünü; yani, kuantum etkilerini göz önüne almıyorlar. Şu sıralarda, parçacık fizikçileri, uzayzamandaki küçük değişimlerin neden olduğu kuantum kurt delikleri ile çok ilgililer. Bunların boyutları, en küçük atomaltı parçacıklanndan çok daha küçük olan Planck uzunluğu düzeyinde. Uzayzamana, mikroskobik ölçekte köpüğe benzer bir yapı verecekler. Kuantum kurt delikleri, parçacık fiziğinin varolduğunu ileri sürdüğü birçok parçacığın niçin bulanamadığını açıklayabilir. Bu tür parçacıkların uzaya doğru ilerlemesi, kuantum kurt delıkleriyle engellenebilir. Bu, örneğin, parçacık fizikçilerinin Higgs bozonu adlı parçacığı niçin bulamadıklarını açıklayabilir. (New Sctontlst, 11 kasım) (Bkn. Geçmlş* yolculuk mümkün mü, Billm Teknik Sayı: 117) H Zaman içfnde yolculuk Nevvcastle Üniversitesi'nden Fellclty Mellor ve lan Moss ise zaman içinde yolculugu mümkün kılmak için egzotik maddeye gerek duymuyorlar. Bu iki araştırmacı kara delikleri, elektrik yüklü kurt delikleri olarak kabul ettiler ve kapalı bir evren için, Caunchy Ufku'nun özelliklerini araştırdılar (Kapalı evren, uzayı kendi üstüne bükülen bir evrendir). öteki kuramcılar, uzayın yassı olduğu bir açık evren üstüne çalışmalarını yapıyorlar. Mellor ve Moss, kapalı bir evren için Cauchy Ufku'nun geçilmez olmadığım ortaya koyuyorlar. Elde ettikleri sonucun, kendi çevresinde dönen bir kara delik için de geçerli olduğuna inanıyorlar. Thorne ve öteki fizikçiler, şimdi kurt un hesaplanna göre en azından sıradan madde için kurt deliğiyle yolculuk mümkün değil. Çünkü, kurt deliği, ancak çok büyük bir nesne, örneğin bir yıldız, kendi kütlesel çekiminin sonucu olarak çöktüğü zaman oluşabilir. Bu durum, bir tekillik oluşumuna, maddenin sonsuz özgül ağırlıkla sıkıştığı uzayzamanda bir noktanın oluşmasına yol açar. Böyle bir tekillik, Cauchy Uf ku diye bilinen ve kurt deliğinden yolculugu engelleyen geçilmez bir barikatla sarılı olacaktır. Cauchy Ufku'na yaklaşan her yolcu, sonsuz bir enerjinin itmesiyle karşılaşacaktır. Bu, yolcunun sorunlarından yalnızca birisidir. California Teknoloji Enstitüsü'nden Klp Thorne, Mlcheal Morrls ve Ulvl Yurtsever, "egzotik" olarak adlandırdıkları maddeden oluşan kurt deliklerinin özelliklerini incelediler (Physical Revievv Letters, vol. 61, s. 1446). Bu egzotik madde, basınç ve özgül ağırlık ilişkisini gösteren temel denklemi ihlal ediyor. Thorne ve arkadaşları, bu maddeden yapılacak bir kurt deliği ile yolculuğun mümkün olabileceğini düşünüyorlar. değişkeninden yararlanan bir zaman makinesi öneriyorlar. "ikizler çelişkisi", görelilik kuramının standart bir özelliği. ikizlerden biri yeryüzünü terk ederse ve ışık hızıyla yakında bir yıldıza yolculuk yaparsa geri döndüğünde ikizinden daha genç olacaktır. Thorne ve arkadaşları ise ikizAraştırmacılar, "Iklzler çelişkisl"nin bir Stephen Havvking ve Roger Penrose' amilelik sırasında yurnurtalık ve plasentanın bir parçası, hamileliğin sürebilmesi için çok gerekli olan progesteron hormonunu üretirler. RU 486 ilacı, progesterona benzer bir steroid hormondur ve aynı progesteron gibl hücrelere bağlanır, ancak doğal hormonun etkisini durdurur. RU 486, ağızdan alınır. Bundan iki gün sonra da kadının prostaglandin denen maddeden bir doz alması gerekir. Şırıngalama ya da peser yoluyla alınan bu madde, kadın uterusunda büzülme yapar. 4 ile 6 saat içinde de uterus gebeliğin ürünlerini dışarı atar. Yan etkileri normal âdetlerde olduğu gibi kramp, bulantı veya ishallerdir. Nadiren görülen ters durumlar ise hastaya kan vermenin gerekli olduğu şiddetli kanama halleridir. RU 486, Fransa ve İngıltere'de pek çok kadın tarafından denenmıştir Kullanan kadınların çoğu hamileliklerinin ikinci ayını pek geçirmemişlerdir. Düşüğün tamamlanmasından sonra yapılan ölçümler başarı oranının %95 olduğunu göstermiştir. Bu uygulama, anestezi ve ameliyat gerektirmemektedir. Doktorlara göre İngıltere'de RU 486 kullanıldığı takdirde, sağlık masraflarından yılda beş milyon sterlin tasarruf edilecektir. Ayrıca çocuk aldırmak isteyen kadınlar, bir hastane odası bulabilmek İçin, hamileliklerinin sonuna kadar beklemek zorunda da kalmazlar. (z.g.) y safhaları ile doğumların sıklığı arasında herhangi bir ilişki yok. Halk arasında yaygın olan inancın ateini kanıtlayanbu sonuca, Innsbruck Üniversitesi Kadın Kliniği'ndendoktorlarvardılar. Kendiliğindengerçekleşen I800doğum üzerinde yaptıkları incelemede, örneğin dolunay sırasında belli bir yoğunlaşma olup olmadığım araştırdılar. Burada 29,5 gün süren "ay" ayı ile doğumların başlangıcı arasında herhangi bir bağlantı olmadığı ortaya çıktı. Aydevrinin.hayvanlarda.üremedavranışları da dahil çeşitli biyoritimlerı etkilediği biliniyor. Ancak insanoğlu bu fenomenin dışındakalmış. Oysa "âdet" devri ile "ay" ayı arasında şaşırtıcı bir uyum var. Öteyandanlnnsbruckludoktorlararaştırmaları sırasında bir başka bağlantıya rastladılar: Lodosun başlangıcından 13,27 ve 40saatsonradoğumlarınsayısıartıyordu. Burada halk inancı anlaşılan haklı çıkmıştı.(sn) A Ay'ın doğumlar üzerinde etkisi yok