Katalog

Allianoi'nin Çocuklan a Çiğdem GÜNDEŞ A llianoi'nin çığlığını duyuran ilk çocuk kitabı, Mavi- sel Yener'in kaleme aldığı Mavi Zamanlar, 2003 TUDEM EDEBİYATÖDULÜ'NÜ kazanmıştı. Mavi Zamanlar 2010 Eylül ayında 40. baskısına erişti; sayısız çocuğa ulaşması, çocuklann Allianoi'nin yanında oldu- ğu ve olacağı anlamına geliyor... Çocuklann, birilerinin söylemlerinin tersine, geçmiş ve gelecekle ilgili düşleri olduğunu gösteriyor. Arkeologlardan, sanat tarihçilerine, mimarlardan an- tropologlara, dört buçuk yaşındaki çocuktan seksen yaşındaki gence kadar bütün insanlann sözcüklerini esirgemediği bir su kentidir Allianoi. Bergama'nın ikiz kardeşi, yürekli sağlık tannsı Asklepios'un küçük kızı Nymphe'nin burada doğduğu rivayet edilir. 1998'den beri direnişin ve umudun masalını yazanlar burada ya- şamaktadır. Kültür mirasımızı baraj sulan altında bırak- maya yeltenenler olsa da, Allianoi her şeye rağmen di- renmeye devam ediyor. Mavi Zamanlar Mavlsel Yener/ Reslmleyen: Asu- man Portakal/ Tudem Yayınlan/ 2003/198 s/10+ "Onca kitebın içinden bunu seç- men bir rastlantı olamaz, değil mi? Şimdi bir sözleşme yapmalıyız se- ninle. Bu masalı okumaya başlar- ken bilmelisin ki, ya sonsuza taşı- malısın bu gizemi ya da hemen bı- rakmalısın okumayı. Çünkü o sana, dereden tepeden, dumanlı dağlar- dan, ateşli sulardan geçip de geldi. Senin dünyan hangi zaman diliminde olursa olsun, suyun ateşinin kaynağında- ki gizemi bulmalısın. Masalım seni Mavi Zaman daki ha- mama götürecek, çözmen için gizemi. Sakın demeyesin, hamamın kubbesi yok, tası yok, kuması yok! Işte ilk ipucu sana. Dünya güzeli Su Perisihâlâ yıkanıyor orada" (S.10). Böyle bir uyan ile 'siz' karşılaşmış olsaydınız ne yapardı- nız? Kitabı hemen elinizden bırakır mıydınız, yoksa oku- maya devam edip işin gizemini çözmeye mi çalışırdınız? Birce, inatçı bir kız, Allianoi'deki soylu Roma köprüsü- nün anlatıcısı, cümlelerini bitirmeden geri döner mi? Bir- ce'nin yazdığı öykülerden biri ödül alıyor. Yarışmanın ödü- lü olarak 'arkeolojik kazı alanında bir haftalık tatil' kazanan Birce orada yaşıtlan Işıl, Sevilay, Aktan ve Gilman ile tanı- şıyor. Gençler Su Perisi'nin ve Dolunay Masalcısı'nın sım- nı çözmeye çalışırken Ibrahim, Reşat, Necip ve Tony de dünyayı değiştirme planlan içinde. Hayatlar Allianoi'de birleşiyor. Birce ve arkadaşlan 'ar- keolojik kazı alanında geçirdikleri bir haftalık tatil' dönemi- ne sanki bir ömür sığdınyor. Geçmiş, bugün ve gelecek arasında mekik dokuyor, hem kendilerini hem de insanları tanıyorlar. Öykünün çok katmanlı örgüsü içinde, kazı alanında ya- şanan sıkıntılar da var. Çünkü Allianoi sular altında kalma tehlikesiyle karşı karşıya. Allianoi, Zeugma ile aynı sonu yaşamamak için bugüne değin direnişini hem hukuki hem de sivil platformlarda mücadelesini sürdüren bir antik yer- leşim merkezi. Ege'nin güzellikleri her satırda kendini gös- teriyor, kitapta anlatılanlar bizi artık çok uzaklaştığımız do- ğaya çekiyor. "Ot kokulan, ılık meltemin büyüsüyle canla- nıp Allianoi eteklerinde nazlı nazlı dolandı bir süre; sonra uzak dağlann doruklanna doğru yükseldi. Gecenin hiç beklenmedik biranında, birden sabaha dönüştü sanki ka- ranlıklar. Umutsuzlara umut, sevgililere aşk dağıtan, dev bir top fırladı ağaçlann ardından; gitti gitti, ot kokulanna bulanan dağın doruğunda durdu... Gümüş rengigece kuşlan, kartal süzülüşüyle konuverdi hatlan ay ışığıyla çi- zilmiş billur dağın doruğuna. Yıldızlan kulaçladı bakışları. Mavi kanatlı kelebek, uyumayı unutan tırtıl, aydınlığa ko- şan pervaneler, sevgilisiyle ilk kez buluşmaya gidecek bir genç kızın heyecanınıyaşardı her dolunayda. Tıpkı o gece olduğu gibi... Ay ışığı llya'da yıkanırken, yergök sus pus oldu. Ortalıkta çıtyoktu... Çocuklar dehlizin kapağını aç- tıkları gibi içeri atladılar" (S. 162) Aliianoi, bugünlerde avaz avaz... "Mavi Zamanlar" Allia- noi'nin sessiz çığlığı! Allianoi'nin de bir Zeugma trajedisine döneceği kaygısındayken, kazılarda bulunan Su Perisi, ro- manda hepimize sesleniyor... Yazarın bu romana hazııiık evresinde sıklıkla Allianoi'ye gidip geldiğini biliyoruz. Her aynntıyı kazıdan çıkanlan bir parça dikkatiyle ele almış. Bu kitapta tarih, arkeoloji ve insan var. Düşler ve gerçek, Allianoi'de suyla hayat buluyor. Ber- gama'nın soylu kızı, yok oluşa karşı inatla Aristides'in söz- cüklerini okumaya devam ediyor. Kendisine dokunan ço- cuklara sesleniyor, NEREDESİNİZ? Allianoi'yi Mavi Za- manlar'da çocuklara emanet ediyor Mavisel Yener. SUPERİSİNİNGÖZYAŞLARI ALLİANOİ CANDAN' YARAS . [MOJİMMMY' Su Perisinin Gözyaşlan-Allianoi Candan Yaraş/ Arkeoloji ve Sa- nat Yayınlan/ 2009/ 22 s/ 7+ Uzun yıllar Allianoi'de çalışırken kazı alanında bulunan küçük par- çalan tümler Candan Yaraş. Uzer- lerindeki tozda sözlerin duyulduğu seramik kaplar onu bu masalı yaz- maya yöneltir. İlk sözcükleriyle ki- tapla ilgili ipuçlannı veımeye başlar Candan öğretmen. "Allianoi'de her sabah umutla başlar. Burası sula- nn hırçınlığına rağmen kendi ma- salını yazacak tek kenttir," der. Ki- tapta, kazı alanında yaşayan kü- çük kız ve annesiyle tanışınz. Kız, doğduğundan beri her yaz o top- raklara gelir. Bir gün annesi ona toprağın, taşın, insanın öyküsünü anlatır. Yaşanan dep- remlerin ardından başlayan hastalık, yoksulluk, su taşkın- lan ve toprağın altında kalan Allianoi. "Ve yıllar, yıllar geçti, biradam geldi günün birinde; arkadaşlannı da getirdi. Ön- ce köprûyû gördüler. Şimdi üzerinde durduğumuz Roma Köprûsü'nü. Sonra kazmaya başladılar bizden çok uzun zaman önce yaşamış çocuklann evlerini. Açıldıkça toprak, sûtunlar, anlattıkça gördüklerini, büyülendiler birzamanlar insanlara sağlık dağıtan Allianoi'nin güzelliğine. "(s. 16) Kü- çük okurlarda tarih bilinci ve farkındalık yaratmak adına, an, duru dille yazılmış bir kitap. Candan Yaraş'ın yaptığı renkli resimler kazı alanını okuriann gözünde canlandıra- bilmeyi başanrken eğlenceli bir okumaya davet ediyor. Su çocuklannın umudu bitmesin, sevinç yağmur olsun, Allia- noi sonsuza dek yaşasın! Onun masalı 'bir varmış, hep varmış" diye başlasın. Allianoi'ye Mektuplar Yayıma Hazıriayan Ismail Şahin- baş/ Anabasis Yayınlan/ 2007/ 79 S/14+ Bu kitapta yazın ve düşün insan- lannın yanı sıra dönemin yöneticile- rinin de Allianoi ile ilgili sözcüklerine rastlamak mümkün. Allianoi Girişim Grubu, demokratik kitle örgütleri, yazılı ve görsel basın, çok sayıda sanatçı içimizde büyüyen karanlığa umut pınltılan serpmeye devam ediyor. Sırtçantam dergisi ile birlikte düzenlenen "Allia- noi'ye Mektuplar" yanşmasına gönderilen metinler ve re- simler kitaplaştırılmış. Bergama Kaymakamı Hüseyin Eren'in, Bergama Belediye Başkanı Raşit Ürper'in ve Dikili Beiediye Başkanı Osman Özgüven'in mektuplannın da yer aldığı kitap, yanşmada birinciliği paylaşan Ayça Ka- ya'nın şiirinin ve Göksel Kuzhan'ın mektubuyla birlikte, binlerce Allianoi gönüllüsünün gönderdiği mektuplardan yapılan bir seçki niteliğinde. Kitap, bütün "su çocuklan"na yani her yaştan çocuğa armağan edilmiş. Aytül Akal, Ah- met Günbaş, Mavisel Yener, Mehmet Sadık Kınmlı, Oğuz Tümbaş gibi yazarlann yanı sıra, Allianoi'ye mektup yazan çocuklann metinleri de yer alıyor kitapta. Kitapta Allianoi için yazılmış şarkı sözü de var: "Su çok yakında tutulacak /Suya gözyaşlan kanşacak /Su çok ya- kında tutulacak/Susuz gözlerkan ağlayacak/Artık söyle- nir mi akşamlan /Su Perisi'nin şarkılan?/ Yeryüzünü sarar mı/ Umudun yükselen fısıltılan? / Bir içim sudan umutlar taşar/Akar köprülerin altından sular akar/ Tutulan sulara kapılanlar/Başkalannın yüzlerine nasıl bakar?/ Sular tersi- ne tersine akar... "Şarkının sözleri Nilay Yılmaz'a ait. Şar- kının solisti olan ve bestesini yapan Eşra Kayıkçı, Allianoi kazısının oğrencilerinden biri. Düzenleme: Kutlu Suytar ve Burçin Şener. Şarkıya paylaşım sitelerinden ulaşabilirsi- niz... Aytül Akal'ın şiiri Allianoi'de binlerce yıl önce yaşa- mış bir çocuğun sesi olup ulaşıyor okuruna: "Yüzlerce, binlerce yıl önce/ Bu evde yaşayan çocuk/ Hayal kurmuş muydu?/Oyuncağıyla konuşmayı/Yatağında uçmayı/ Camda masal yazmayı/ Düşlemiş miydi?/ Yüzlerce, bin- lerce yıl önce/ Bu evde yaşayan çocuk/Hayal kurmuş muydu?/Okyanusa dalmayı/Ay'a adım atmayı, /Yıldızlara ulaşmayı/Düşlemiş miydi?/Bütün çocuklar gibi, /Herha- yali kurdu o da.../Bu evde yaşayan çocuk/Düşünmedi aslaJYüzlerce, binlerce yıl sonra,/ Denizin altına gizlenen /Bu batık kenttek'ı/ Yıkık evinin üzerinden,/Bir kayık geçe- ceğini." Kitapta yer alan, ilköğretim öğrencisi Beril Atikyılmaz'ın seslenişi çarpıcı: "Kafanızı Kuma, Allianoi'yi Sulara Göm- meyin!" (s.18). Yollar tükeniyor... Ancak insanoğlunun umuda yolculuğu hiç bitmiyor... Hasankeyf, Munzur ve Karadeniz'e kadar uzanıyor bu yol. Geleceği, şimdi değiş- tiımeye başlayacak çocuklar için... ATLArrris Atlantis'in Çocuklan Bilgin Adalı, Resimleyen: Gökçe Akgül/ Beyaz Balina Yayınlan/111 s/2008/8+ Allianoi antik kentinin adının ki- tap boyunca yanlış yazıldığını fark eden okurlara, doğru yazımını kita- bın bir yerine not etmelerini öneri- rim. Kitaptaki öykülerden birinde, Çevre Kardeşliği Takımı adım veren çocuk grubu, Allianoi çevresine bir gecede duvar örerek antik kentin baraj sulan altında kalmasını önlemişti. Atlantis'in Çocuk- lan'nda kitapta açıkça söylenmese de satır aralannda kendini hissettiren bir başka konu da, çevre sorununun egemenlik ilişkileriyle bir arada anılması gerektiği. Günışığında Allianoi Ortak Kitap/ EditörYunus Bekir Yurdakul/ Etki Yayınlan/ 42s/ 2008/12+ Bergama Cumhuriyet Lise- si'nin öğretmen ve öğrencileri Allianoi'ye akıllanndan ve yürek- lerinden gelen cümleler hazırla- dı. Günışığında Allianoi adım verdikleri bu çalışma gerçeğj ya- zanlara ait. Kitabın CD ekinde Nilay Yılmaz'ın sözlerini yazdığı Allianoi şarkısı var. Kitaptaki Allianoi fotoğraflan arşivlenmeye değer. Etki Yayınlan'ndan kitap ve CD'ye ulaşılabilir. Allianoi ile ilgili aynntılı bilgi için www.allianoi.org adresine yolunuzu düşürebilirsiniz. • C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1075 SAYFA 25