Katalog

cc ÎNSAN EVRÎMÎ İLE L 1 -Taş devrinden bu yana beynimiz küçülüyor Kimi görüşe göre iyi, kimine göre ise kötii. Son yapılan araştırmalartaş devrinden ^ sonra beynimizin küçüldüğünü gösteriyor. Insan evrimini inceleyen bilim insan- ları küçülen beynin olası nedenleri konusunda farklı görüşler ileri sürüyor. 1\\ -h T as devrinden sonr.ı insan iskeletinde ve kafatasında meydana gelen değisjklikleri inceleyen paleon- tologlar, son 20.000 yılda insanda beyin hacmi- nin ortalama 1.500 cm3'ten 1.350 cııı.3'e düştüğünü keş- fetti. Bu da beynin tenis topıı büyüklüğündeki bir parçasını yitirdiği anlamına geliyor. \Visconsin Üniversitesi'nden antropolog Dr. John Hawks, beynimizin bu hızda kii- çülmeye devam etnıesi durıımunda yarım ınilyon yıl ön- ce yaşayan Homo Ercctusun beyninin boyııtlanna yak- luşacağım önc sürüyor. Tahminlere göre Homo Erectus beyni 1.100 cm3 hac- mindeydi. İnsan beyninin kü- çülmesinin nedenleıini arastıran paleonrologlar, gri maddede gözlenen bu erozyonun ne anlama gel- diği konusunda çeşiıli var- sayımlar geli^ıiriyor. Öncelikle küçülen beyin ile birlikte insanların gi- derek aptallaştığını ileri sürenler olduğu gibi bunun tam tersini savunanlar da var. Londra Doğa Tarihi Müzesi'nden paleantropolog Christopher Stringer bu güne dek konuya gereken ilgi- nin grısterilmediğini, bazı uzmanlarm gö: ardı ettiğine ve- ya önemsemediğine dikkat çekiyor. Üysa insan beyninin boyutları uygarlığın şekillenmesinde ÇAik önemli bir rol oynamış olabilir. n beyin ile ilgili varsayımlar kısaca şöyle: Antropolog John Hawks kafatası ör- nekleri topluyor EQKURAMI (Ensafalizasyon Katsayısı): Strin^er'e Röre Renel kural ^öyle: "Kemikler ne kttdar fa:la miktarda kas taşırsa, bu kas küılesini kontrol eden beynin de o kadar büyük olnıası jjcıvkir." Örnek olarak gösterileıı iil beyni insan beyninden 4 nıisli büyükıiir. Bu bağlamda .30.000 yıl iince yaşayan Neanderthal'lerin bey- ninin dalva büyük olması normaldir. Neanderıbal'ler ile aynt dönemde yaşayan bugünkü insan türü boyui olarak daha küijüktü. Son yapılan anı^tımialar.ı göre modem dö- nemde insan beyni, vücuduna oranla daba bı:lı bir şe- kilde kütjtilüyor. U:manlar bu orantısıdığı söyle aı;ıklı- yor: Beynin gelişim sistemine bağlı olarak PN A'mı:m ü:e- rinde ijVşitli uyum mutasyonları birikim yapıığı i^in be- yin küçülmüş olsa dahi, beynin iı^el bağlantıları daba ve- rimli (jMİ KÜRESEL ISINMA: Bilim insanlan Pünya'da ısınma eğiliminin 20.000 yıl önce başladığına dikkat (,v- kiyor. Kütlesi daba ta:la olan vücutlar ısıyı i^lerinde da- ha iyi koruyabildikleri i^in soğuk havalarda daba rahat yaşar. Ge:egen ısmdıkça doğ'al seı^ilim, tercihini gö\'de- si daha kü^iik olan canlılardan yana kullanır. Dolayısıyla sıcaklık arıtıkçı iskeletler ve kafatasları küij-ülür. Stringer bu sürc«,ie beyinlerin de kü^ldüğünü düşünse bile, bu- nun her şeyi açıkladığına inannııyor. Çünkü önceki 2 milyon yıl boyunea bir- den fa:la ısınma ve sogunıa dönemle- ri yaşanmasına karşın insan beyninin küıs"üldüğü görülmemiş. TARIMINORTAYAÇIK- MASI; Beynin kü(1\ilınesini avcı/top- layıcı insanların tarım ile birlikte yer- leşik düıene geijinesine bağlayan görüş ilk bakışta ı^lişkili gibi görünebilir. Toprağın ekilip biçilmesinin insanlar ü:erindeki ilk etkisi, bu varsayıma gö- re yeteısiz beslenme seklinde kendini göstermiş olabilir. İlk ı^fajiler yiye- eeklerini topraktan elde etme konu- sunda yeterli beceriye sahip olmadık- ları için yiyecekleri protein ve vitamin aij'isından :ayıf kalmı; ve beyinleri ye- terince beslenememi;; olabilir. Ne var ki <,xık sayıda antropolog bu görüje ku§- kuyla yaklaşıyor, (,-ünkü tarım devıimi üüney Alrika ve Avustralya'ya (^ık geç gelmij olmasma kaışın, hıırada yaşayan insanların da be- yinlerinin küı^ildüğü tespit edilmiş. APTALLAŞMA K U R A M I ; Hiçkimsenin duymak istemeyeceği bu kuram insan beyninin küı^ülmesiyle insanların aptallaş,- tığmı ileri sürüyor. Missouri Üniversitesi'nden bilişsel ge- lişim u:manı DavidGeary, yürtittüğü bir araştınnada bey- nin büyükliiğü ile popülasyon yoğunluğu arasında bir iliş- ki olduğunu ortaya \iknrttı. Popülasyon yoğunluğu düşük olduğu :aman kafatası büyür. Bu gözlem sonucunda Geary ve meslekta^ı Drew Bailey şu sonuca vardı: Toplumlar yapısal olarak geliştikı^, beyin giderek küçü- lür, ^linkü insanların hayatta kalmak için çok akıllı ol- malarına gerek kalma:. Hayatıa kalmalarına yetecek ka- dar ;ekâsı olmayan insanlar, sosyal dayanıçma kurumla- rının yardımıyla yaşamlannı sürdürebilir. Aslında üeary bu varsayımı ile atalarıman :ekâ yönünden bizlerden ^ik üstün olduğunu söylemek istemiyor: "Eğer Cro- Magnon'ların modern ç\ğımı:ın eğitim olanaklanna ve rekno-oyuneaklarına sahip olma şansları olsaydı bugün uygarlık ı^ık farklı bir yeıde olurdu. Unutmaym ki Cro- Magnon'hır kültürel paılamayı başlatmışlardı." Gear\> yi- ne de Cro-Magnon'ları iisrün zekâlı veya parlak zekâlı ola- rak tanımlamaktan çekiniyor: "Atalarımı: :ekâ ve yara- tıcılık aij-ısmdan bi:imle aynı düzeyde değillerdi, çünkü bizlerin sahip olduğu kültürel destekten yoksundu." BEYNİN ENERJİ TALEBİ: Bronz çağmda başlayarak Avrupa'da yaşnmış insanların kafataslarmı in- celeyen Ha\vks, beyin ile enerji talebi arasında bir ilişki olduğunu ileri sürüyor. Ha\vks'a göre beyin tükettiğimi: enerjinin %20'sini emiyor. Büyük beyin tahtıvinen daha fazla işlevsel olmasına karşm, gelişimi daha uzun zaman alıyor ve daha fazla enerji tüketiyor. Hawks bu soruna ç\izüm olarak evrimin en az enerji ile çalışan zeki bir bey- nin gelisjmini reşvik ettiğini söylüyor. Evrim, böyle bir ürünü ortaya çıkartmak için nadir görülen yararlı nıu- tasyonlara ihtiyaç; duyuyor. Hawks bunun nasıl olduğu- nu şöyle açıkhyor: "20.000 ile 10.000 yıl önce nüfus art- tıkça genetik havuz büyüdü. Böylece bu tür yararlı mu- tasyonların ortaya çıkma ^ansı arttı. İşte bu nedenle hay- van besicileri sağlıklı bir nesil elde etnıek için büyük sü- rüler yetiştirir. Böylece istenilen bir özelliği elde etmek için u:un süre beklemek zorunda kalmazlar." Işte son 20.000 yılda beyinle ilgili DNA mutasyonlarının ortaya (jikmasıyla beyin küçülmekle birlikte bilişsel yeteneği ay- nı oranda arttıyor. SALDIRGANLIK EĞİLİMİ: Harvard Üniversitesi'nden primatolog Richard Wrangham ise in- san beyninin kücülmesi ile saldırganlık arasında bir bağlantı kuruyor. Wrangham'a göre doğal setjilim, sal- dırganlığı azakmak için tercihini vücuduna oranla daha yavaş gelişen beyinlerden yana kullanıyor. Bundan 100.000 yıl önce saldırganlık eğilimi fa:la olan bireyle- rin toplum tar.ıfından dışlanması ve cezalandırılması sal- dırganlığın istenilnıeyen bir özellik olarak oruıya çıkmasma yol açtı. Bunun için de evrimsel gelişim insan beyninin küçük kalmasına zemin hazırladı. Wrangham bu varsa- yımma ö^mek olarak büyük beyinli kurtlaıı ve köpekle- ri gösteriyor. Kurtlar somnlarını saldırganlık yoluyla çözümlerken daha küçük beyne sahip olan köpekler in- sanlardan yararlanarak çözüme ulaşıyor. Türkçesi: Reyhan Oksay Kaynak: Discover Magazine, Eyliil 2010