Katalog

OOOF OFF LINE Tanoi Türkoğlu ([email protected]) Teknoloji hayal gücümüzü geliştiriyor. Ben de bir Moleskine kullanıcısı olarak gelecekte Moleskine def- terlerinin nasıl olabileceğinin hayalini kurdum ve dijital Moleskine 2.0 defterini oluşturdum. Hatta 2.1 versiyo- nunda ne gibi gelişmeler olması gerektiğini de belirttim. Moleskine 2.0 ca o Salı öğleden sonra! Işlerim erken bittiğinden beklenmedik bir boş zaman kaldı bana. Yabancı bir şehir, gri bir hava... Cep telefo- numdan internete erişip bulunduğum noktaya yakın mesafelerde ne gibi imkânlar var diye araştırdım. Birkaç yüz metre ötemde bir sanat müzesi olduğunu saptayınca önce müzeyi gezmeye karar verdim. Wireless ortam sayesinde cep telefonumla müzenin sistemi- ne erişip, müzeyi gezerken önemli eserlerle ilgili tanıtıcı açıkla- maları dinledim; fotoğraflarını çektim. Eskiden bu işleriçin ayn ay- rı cihazlar gerekirdi. Müze girişinde kiralanan telefon görünüşlü özel aletlerle tanıtımları dinler, fotoğrafmakinesi denilen aletlerle de fotoğraf çekerdik. Şimdi hepsi için tek bir cihaz var. Nedense buna hâlâ "telefon" demeyitercih ediyoruz. Gezmekten yorulunca kendimiyçrkemli binanın geniş girişine bakan cafenin üst katına attım. Sıcak kahvemi yudumlarken ca- nım biraz dergi karıştırmak istedi. Sırt çantamdan dijital kâğıdımı çıkardım ve kısa bir süre önce Birleşmiş Milletler'in almış olduğu karar vesilesiyle dûnyanın heryerinde öcretsiz hale gelen vvire- less ortamdan internete eriştim. Wired, Cigar Aficionado, Economistve Leman dergilerini (e-) satın alarak (e-)kâğıda indir- dim. Dergileri karıştırmak bir kaç saatimi aldı. Neredeyse müzede gezmeye ayırdığımdan daha çokzamanı cafede okumakla ve "yaz- makla" geçirdim. Dergileri okurken, ister istemez önemli buldu- ğum yazıları, görsel malzemeyi ayırmak, kenarlarına notalmakge- reğini duyarım. Teknolojinin yeni harikası olan Moleskine 2.0 def- terleri tam bu iş için geliştirilmiş sanki. Okuduğunuz birdijital derginin ilginiziçeken kısmını (yazı, re- sim, reklam) e-kâğıdınız üzerinde işaretiedikten sonra vvireless im- kânıyla direkte-defterinize gönderebiliyorsunuz. Moleskine 2.0'ın bu ilk versiyonunda defter dijital ortamdan kendisine gönderilen malzemeleri geliş sırasıyla son kaldığınız sayfadan itibaren boş sayfalara yerleştiriyor. Defterinizi açtığınızda herşey hazır. Gönderdiğiniz kliplerin kenarma aklınızdaki notları kaleminizle ya- zar, çalışmanızı tamamlayabilirsiniz. Moleskine 2.0 e-defterlerinin bu özelliği çok önemli. E-KSğıt hem dijital hem de konvansiyonel özelliklere sahip. Böylece bir yandan gelen dijital malzemeleri defterin boş sayfalarına eklerken, diğer yandan da herhangi bir kalemle üstüne yazıp çizebiliyorsu- nuz. Tıpkı eskiden selölozdan yapılan kâğıtlara yaptığınız gibi. Sonra aklıma geldi. Müzeyi gezerken çektiğim bazı fotoğraf- lan da cep telefonumdan e-defterime aktardım. Firma yetkilileri bu ilk versiyonda geliş sırasıyla yapılan yer- leştirme işinin gelecek versiyonda iki seçenekli hale getirileceği- nibelirb'yorlar. Ikinciseçenek şöyle olacakmış: Deftere gelen diji- tal malzemeler önce defterin en arka sayfasında yer alan "gelen kutusu"nda birikecekmiş. Tıpkı e-posta programlarının gelen ku- tusu gibi. Defter sahibi gelen kutusunu açıp, oradan sıra gözet- meksizin herhangi bir dijital malzemeyiseçtiğinde o seçilen klip ilk boş sayfaya yerleşecek ve gelen kutusundan silinecekmiş. Bu ba- na daha özgürce geldi. Deftere göndereceğim malzemelerin gön- derme sırasına dikkat etmem gerekmiyor böylece. Ancak bence bir özellik daha olmalı. Seçilen klip illa kiilk boş sayfaya yerleşti- rilmemeli. Hangi sayfaya istersem o sayfaya yerleştirebilmeliyim. Firmanın birkonudaki tutuculuğunu ben de destekliyorum. Bir klip bir sayfaya (e-l yapıştırıldıktan sonra artık yerinden hareket ettirilmemeli bence de. Keza yeni gelen bir klip sadece boş sayfa- lardan birisine yapıştırılabilmeli. Daha önce yazılmış ya da çizilmiş bir sayfanın üstüne yapıştırılmamalı. Sonuçta söz uçar, ama yazı kalmaya devam etmelil HUKUK BILİM Anayasa değişikliği yargıda yeni sorunlar yaratır Ne denli karmaşık olursa olsun, çağımızda sorunların kalıcı olması düşünülemez. Yeter ki usun ve bilimin egemen olduğu disiplinli ve tutarlı bir çalışma ile sorunu yaratan nedenler bir biitün olarak ele alınıp çözümler üretilsin. Tersi durumda çöziimsüzlük ve yeni sorunlar kaçmilmazdir. Çetin AşçioğlU, YargıtayOnursalÜ[email protected] T ürk Yargısı'nın, çok ^"eşitli nedenlerle, yüksek düzeyde sorunlu olduğu bir olgudur. Ne var ki "doğru (adil) ve güvenli yargılama gücünü" büyük ölçüde yitirmiş bir yargı dü:cni ulusumun alın yazısı da olamaz. Bu nedenle, zor da olsa, aydınlığa çıkılarak Çağda; bir yargı özlemi er- geç gerçekleşeccktir. Anayasa değişikliği ile ilgili tartışmaların odak nokta- smı, yargıda yapılan değişiklikler oluşturmaktadır. Bu bağ- laında Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) ya- pısında öngörülcn biçimsel değişlikler ü:erindeki görüşle- rimi shlerle paylaşmak istiyorum: Çağdaş dcmokrasilerde, yirminci yüz yılın ikinci yarı- smdan sonra, yargı organının yönetimi, yürütmenin (hü- kümetin) etkinliğinden çıkarılıp çoğunluğu yargıçlardan olu- şan bağımsız kurullara bırakma düşüncesi ve eğilirai güçka- zandı. Ne var ki; yargı kurullarmm oluşumu, yetki ve görev- leri kcmusunda uluslanırası bir belge de gündeme gelmedi. Ancak "kurullann siyasal gücün etki alanı dışmda kalma- sı"; "geniş tahanlı oluşuın"; "saydamlık"; "bağımsı:lık" gi- bi ilkelerle kurulup calışması üııgorülmektedir (Avrupa Konseyi' nin 94/12 tavsiye kararı vb). Bu acıklamalardan sonra; halk oylamasma sunulan HSYK ile ilgili Anayasa değişikliğini irdeleyebiliriz. HSYKVEDEĞİŞİKLİK Yürürlükteki HSYK'nda Adalet Bakanı kurulun başkanı vc doğal üyesidir. Oysa son yıllarda Fransa, İtalya, Ispanya, Porteki:, Polonya ve Hollanda'da yapılan yeni düzenle- melerle kurullarda Adalet Bakanma ve de Müsteşarına yer verilmedi. Yargıtay başkanları kurulların doğal üyesi olarak başkanlık görevi üslendi. Adalet Bakanı'nın ]xılitik kimliği ile kurulda yer alması, öıellikle ülkenıizdeki yaygın politik geleneğin olumsuz ct- kilerini gündeme getirmesi kaçınılmazdır. Otu: yıldır Bakanın ve Müsteşarın doğal üye olduğu kurallar sayısız ör- neklerle doludur. Kaldı ki, Kurul Başkanı olarak Bakanm "kurulu yö- netme" ; "yargıç ve savcılar hakkında soruştumıa acııva;" "HSYK Genel Sekreterini atama" gibi a:ımsanmayacak yet- kiyle donatılması siyasal gücün etkiliğini artıracaktır. Bakanm oyunun, Müsteşar ve Türkiye Adalet Akademisi'nden gelecek bir üye ile üçc çıkması ve Cumhurbaşkanı desteği de. Cumhurbaşkanı'na kurula, öğretim üyeleri ve avukat- lar arasmdan beş üye seçine yetkisi tanmdı. Bu yetki, Cumburbaskanlığı onurunu hem de Cumhurbaşkanı'nın ki- şiliğini tartışılır duruma getirir. Geçen dönemlerde ömek- lerini ı^ık yaşadık. Ö:al ve Se:er ömekleri geride kaldı di- yenıeyi:. Cumluırbaşkanımız Abdullah Gül de, yansıılık ye- minine bağlı kalınamanın örneklerini vcriyor. Fransa'da yeni dü:enlemede, bu sakıncalar görülmüş ola- cak ki, Anayasa'ya Cumhurbaşkanı'nın sectceği iki üyenin "idare, yargı ve parlamento ile ilişkisi olmayan kişilerden olması" koşulu getirildi. Anayasa değişikliğinde, on asıl ve yedi yedek üyenin bi- rinci smıiadli ve idare yargı yargıc; ve savcılannm kendi ara- lanndan yapacakları seçimlc belirlenmesi öngörüldü. Yerel yargı yeılerindeki yargıç ve savcıların kurulda görev alnıa- ları katılımcı demokrasinin gereğidir. AB ülkelerinde dü- zenlemeler de bu doğrultudadır. 1961 Anayasasında aynı düzcnlemeye yer verilmesine karşın, seçimlerde başta siyasal güçlcr (AP ve CHP) olmak üzere yargı dışı odaklar ctkili oldu. Anayasa değişikliği ke- sinleşirse siyasal güçler yanında dinsel inançlann, tarikat- lann da devreye girmesi beklenmelidir.. Kurul'un beş asıl beş yedek üyesi Yargıtay ve Danıştay'ın kendi aralarından doğrudan settcekleri yüksek yargıçlardan olujacaktır. Seçimlerde, Cumhurbaşkanı'nın devreden çı- karılması yerinde olmakla birlikte; seçimin doğasında yer alan olumsuîlukları kaldırmayacaktır. Şimdi §u sonıyu yanıt arayabiliriz: Halk oylamasmdan onay alırsa bu düzen başarılı olacak nıı? Yani "bircyin doğ- ru ve güvenli yargılama lıakkı işlerlik kazanacak mı": "Yargıda son birkaç yıldır doruklara tırmanan bölünıneler" sona erecek mi? " Değişikliğin baş mimarı Sayan Başbakan Erdoğan'a gö- re "HSYK'de ideolojik yaklaştmhr devrcyc girdi, bunlarkvn- di tezgahlannı kunnuşhr, şimdi tezgah bozulacak diye te- kfa kapıldılar (1) artık hukuk millet adma kar.tr verecek." Ancak Başbakanın yargı konusunda kafa kanştıran tüm açk- lamaları birlikte değerlendirildiğinde; bu umudun yandaş yargı özleminin belirtisi olduğunu düşünmek gerekir. Değişikliğin ba:ı düşünür ve yazarlarca da desteklcnen remel gerek^si şu: "üeniş takmh bir HSYK, yüksek mah- kcmclerin oluşturdujiu takım crkini ortadan kaldmıaık ve seçici takım genişlcycrek daha sağlıkh kararlar ahnucııknr." 1961 Anayasası da, gcniş tabanlı bir yargıçlar kurulu ön- gönnüştü. Çeşitli odaklı içı^kişmeler nedeniyle kurul cn- lışama: duruma düştüğü için 1972'dc yalnı: Yargıtay üye- lerinden oluşturulan Yüksek Hakimler Kurulu (YHK) oluşturuldu. Ancak n da başarısız oldu. 1981'de getirilen değişiklikle ise, Adalet Bakanı ve Müsteşarı'nm katılımı ile taban genişletilerek HSYK oluş- ruruldu. Kurulda, yüksek yargıçların biçimsel ağırlığı ve yo- ğunluğu söz konu olsa da, 30 yıl içinde bu üyelerin bir bö- lümünün, çıkar ilişkisi ya da inanç birliği içinde politik gü- cün yanında yer aldıkları da bir olgudur. Bu durum, siya- sal gücün görünürdeki iki oyuna karşm kurulda etkin ol- masını sağlamıştır. POLİTİK ETKİ Bu nedenle geniş tabanlı bir HSYK beklenileni ver- meyecektir: Politik güç, her ne pabasına olursa olsun ge- rek üyelerin seviminde gerekse ^alışmasında etkisini artır- ınanın yollarını büyük bir olasılıkla bulacaktır. Diğer yan- dan, gerek kurulun doğal üyeleri ve yandaşları ile bir kısım scçilmis, üyeleri arasında şimdiki gibi çekişme ve tartışma- lar politik ortama da yansıyarak sürecektir. İyi niyetli destekleyenler olsa bile, bu düzen yargı so- runun çözmeyecek ve rejim bunalımma kadar uzanabilecek yeni sorunlar yaratacaktır. HSYK'nun bir sorun olduğu rnrtıgmasızdır. Ne var ki; asıl sorun rtilgili, etik değerleri özümsemiş insana saygılı, ev- rensel güvcnceler sahip öîgürlük sorumluluğu yüklenmiş yar- gıçsorunudur. Ancak, bu tenıel (,\irüktür (2) ve üzerine, özel- Hkle bu kafayla oUışruvulacak kurul Ja öncekiler (jibi çö- kecektir. Bu nedenle yargının temelindeki yargıç kimli- ğini oluşturacak sorunlar (,iö:ülmeden iyi niyetli de olsa her düzenleme haşarısızlıkla sonuçlanacaktır. Yazının devamı 18. sayfada