Katalog

+ 10 PAZAR ı 8 AĞUSTOS2010/ SAYI1272 Sonucu Il belirsiz bir mucadele nsanın kendi cenazesinitecrübe etmesi farklıve garip bir deneyimolsa gerek. Salonun ortasında biryükseltinin üzerineserilmişbeyaz örtünün üzerindeyatıyorAdnan Paci.Başıııda,tuttuğu profesyonelağıtçı,ölümüne ağıt yakıyor.Paci ise nefes alıpvermesine rağmen, ölümünü yaşıyormuşçasınakendi ağıdınıdinliyor.Sonra da kalkıyorve ağıtçınınelinisıkıyor.BuvideoArnavutsanatçı Adnan Paci’ninİstanbulModern’desergilenen video performanslarındanbiri,belkide en ilgiçekiciolanı.22 Ağustos’akadar sürecek olan sergide yeralan altıvideo ile gerek insan olmanın kırılgan”olma hallerini,gerekse Arnavutluk’takiiçsavaşınyaşamlara ve özelliklesanatçılara etkisinigörmek mümkün. Adnan Paci,Arnavutluk’unİşkodrakentindedoğmuş. Yaşamınıise ülkesindeçıkan içsavaş sebebiyle 1997 yılındanitibarenİtalya’dasürdürmeyedevam etmiş.Tiran’da resimeğitimialan Paci, Milano’dadeneysel video çalışmalarınayönelmiş.Çalışmalarındadikkatçeken ortak nokta ise ülkesindekisiyasideğişimlerinsonuçlarını sorgulama hali.Zaten Arnavutgelenekleriııeve övgüyüde görmek mümkün. Sahip olduğum fizikselözelliklerve duygularıııArnavutluktangelmesi,çoğu çalışmanınmacerasınınorada başlamasına sebep oldu. Tabiikibu ilişkidegerilim,hassasiyetve çatışma karışımıoldu ama Arnavutluk,metaforolarak, gündeıı güne genişleyenve evrenselleşen sorulann doğduğu kaynakolarak beni daha fazlailgilendiniyor”diyorPaci. Bugünlerde İstanbul Modern’desergilenen ‘KırılganHayat”video performanslaıındanda sanat yoluylaArnavutluk’ta yaşananlarınsanata, sanatçıyave kendiyaşamınaetkisini görebiliyorsunuz.Örnekse 2005 yılındaçektiği Klodi”adlı videoda,birArnavutgöçmeni olan Klodi’nindramatik hiköyesinikonu alıyor.Buvideoda izlenenhikaye,Pacinin kendi göçmenlikdeneyimleriylede büyükbenzerlikler göstermesi açısındanözel. Sınırhikayeleri,bazıaçılardan benzer özellikleresahip olsa da, herkesin farklı deneyimleredindiğibir gerçek. 2008 yılında çektiği“ArtıkKimse RomantikDeğil”dede NewYork’taçalışan Arnavutbirsanatçının farklıbirhikayesini anlatıyorPaci. Videonunismide sanatçı IhirZefi’yeait. Zefi’ninArnavutluk’ta soyutsanatın yasak olduğuzaman, ressamlıkeğitimi almasıyla,NewYork’takiyaşamıve yapıtlarınınduruşuylazaten birtakımdışlanmışlıklarıgöz önünde bulundurduğunu söylüyorPaci. 2002 yılındaçektiği ‘Ressam”videosunda da siyasidönüşüm ve istikrarsızlık dönemlerinde sanatçılarıntoplum içinde nasılhayatlar yaşadığınıgörebiliyorsunuz.Videoperformansında diktatörlüğünyıkılışındansonra, Arnavutluk’taüzerinde “ressam”yazılısatış kulübelerindeyalnızcayağlıboya tablolarıdeğil,araba plakaları,üniversitediplomaları,yurtdışı yolculuklanıiçinvizelerve ölümbelgelerigibisahte evrakların nasılüretildiğibirana karakterüzerindenanlatılıyor. KENDİÖLÜMÜNÜDENEYİMLEMEK Paci’niııyaşam hikayesinianlatan en yalınvideoise kızı dört yaşındayken,onunla oynadığıbiroyun neticesinde ortayaçıkmış.“GerçekBirOyun”,kızınasorduğu sonulanla, Paci’ııinyaşamınısahici birşekilde vuruyorinsanınyüzüne. Zaten Pacide bu oyunu başından sonuna kadar çok güçlü bulduğunu söylüyor. her zaman yaptığıgibi,bize gerçeği hayalürünü üzerindengösteriyor.Bu,sadece bazı Arnavutsanatçı Adnan Paci, İstanbul Modern’dekivideo performanslarıyla “KıniganHayat”larıyansıtıyor. Sergide yer alan altıvideo iletemelde yaşam ve ölümsorgusunu, sanatın ve sanatçının istikrarsızlıkdönemlerinde yaşadıklarınıgörmek mümkün. durumlarıdaha doğru ya da gerçek göstermekleilgilideğil. Buoyunun gizilgücü ileilgili”diyor.Paci,yaşam deneyimlerinifarklıyollarlaaktarmayaodaklanmışbir sanatçı. Resimlebaşlayan macerasınıda videoyla sürdürüyor.Buradayüzleşmekve sorgulamakistediklerini ortayakoyuyor.‘Sadece biz değil,herkes ve her şey kalıcı birdönüşüm içinde.0 yüzden de kalıcılıkimkansızhale geliyor”diyorve ekliyor:‘Sanat,genişleyenve evrenselleşen birifade.Seçtiğinizaraçlarönemlideğil.Önemliolanonlann gerekliliği”diyor.Sergiyebaşlıkolan hayatınkırılganlığımı? Onu da şöyletanımlıyorPaci:‘ideolojiyiher şeyin üzerinde tutan biryerde büyüdüm.Yanitüm biryapınınideolojisi 1991 yılındaçöktüğünde, geriyekalanideolojininötesinde, acilhayattakalmaihtiyacıdır.Tabiikiideallere,çabalarınızı besleyecek hayallereihtiyacınızvar.Amaben hayatınbizzat kendisinin,hayattakalmanıntemel içgüdüsünündevam etmesi içiniyibirsebep olduğunu düşünüyorum.”Yalnızca yaşam mı?Ölümde Paci’ninsorguladığıkavramlandan. Çünkü”Ağıtçı”adlıvideo ileölümüde deneyimliyon.“İnsanın kendicenazesiniyaşaması nasılbirdeneyimve sizneden bu deneyimiyaşamak istediniz?”diyesoruyorum.Anlatıyor: “Hepimizbirşekilde ölümdenetkileniyoruz.Konukendi ölümümüzolunca bu etkidaha da hassaslaşıyor.Düğünde birorkestranınbulunmasıgibi,dinibircenazede de ağıtçı yerahıyörve onuıı işide sözleriyle,ağıdıylabaşkalarını ağlatmak. Benimiçinde aynışekildeağlamasınıricaettim. Merakettim,o anıyaşamak istedim.”Paci,çalışmalarını temel kavrarniarınüzerinden kuruyor,‘Hayatımdagöz önünde bulundurduğum önemlireferanslansorgulamak zorundaydım”diyor.Hayattakalmamücadelesini anlatabilmeadına...• Bu irmültecikampında hayat nasılgeçer? Birgnup .fotoğrafsanatçısı bu sorunun peşine düşüp Lübnan’dakiFilistinmültecikamplarınagitti.Şimdi İFSAKLokalve İbrahimZaman Salonu’ndaki‘Umutsuz Yarınlar(FilistinMülteciKamplarındaHayat)”konulufotoğraf sergisiyleyanıtlarınıbizimlepaylaşıyorlar.Fotoğraflann altındakiimzalaragelince:AbdurrahmanKoçak,Armağan Karagöz,ArzuYavuz,Aslıİzveren,ÇağılGünalp, ElifYılmaz,FatihMazi,Gökhan Erol,GülizAkkaya, HakkıCeylan,İdrisEsen, İsmiDurmuş,Nadir Özsoy,NergisGüler,Ömer ZaferGöktürk,Selen Bozoklu,Selma Arslan,SinanYeşilyurt,TijenErol Özerdağ,TijenSadi,VedatŞentürk,Zehra Arslan. Sergi,20 Ağustos’akadar sürecek. Bizde serginin fotoğratçılarındanZehra Arslan’lakonuştuk. Sergiyigezecek olanlarabiruyarısıvar Zehra ‘Sergiyiburada gördüğünüz çocuklarınsizin çocuklarınızveyayaşlılarınsizinailenizdenbinleri olduğunu düşünerek gezerseniz durumun hıazinhiğini daha iyikavrayacağınızıdüşünüyorum”diyor, Kimister kiher gece sekiz kişiiledaracık birodada uyusunve ertesi sabah yanınsızlığauyansın,kimisterbirülkede sığıntıolmayı,kimistertel örgüleriniçindedoğup, büyüyüporada ölmeyi?Kimne cüretle birinsanın özgürlüğünüelinden alma hakkınasahiptir?” Uzunlafınkısası,sergi yanıtveıirken,yenisorularda çıkarıyorkarşınıza... • - Lübnan’dakiFılistinlimültecikamplannıgezme fikti nereden çıktı? - Benden çıktı.Eşimve bana aitbingezi biogumuzvar; • www.azgezmis.com.Çeşitlifotoğrafturlarıdüzenliyoruz. Lübnan’daikikampa girdik,ilkiBaalbek’teElCelil,diğeri Beyrut’ungöbeğinde Sabra ve Şatilakampları.Kamplara giripo hayatlarıgörünce bunlarımutlakabaşkalarıda görmehidiyedüşündük. - Nasılbirçalışmanın ürünü bu proje? - Gitmedenönce mültecikamplanileilgilibirçokhaber dinhiyordukama içine giripgörünce nasılumutsuz birhayat gördük.BizLübnan’daykenMavi MarmaraGemisi olayıpatlakverdi.Herkesindikkati biranda Filistin’eçevrilmişti.Bizde bunun çok iyibir zaman olduğu düşündük ve DünyaMülteciGününden bir gün sonra sergimiziaçtık.Şimdide IFSAK’tayız. - Kamplardanasılkarşılandınız? - MüslümanveTürkolmamızınbüyükavantajınıgördük. Sanki her kapıyıaçan büyülükelimelerdi.Herkes elini göğsünün üzerinekoyup“selarnünaleyküm”diyordu. Örneğinbirbakkalgeçerken nereliolduğumuzusordu, öğrenince bütün fotoğrafçıarkadaşlara meşrubat verdi.Para ödemeyiteklifettiğimizdekesinliklekabuletmedi. Bir başkası ElCelilkampındaevinedavetetti.Tabiibu dört duvaraev denir mi,bilmem.Barınakdemek daha doğru belkide. Kırıkdöküktek birkoltuk,küçük<birtelevizyonve •c • odada sekiz kişiyaşıyormuş.Bizeonca yokluğa rağmen kahveikranıettiler.Eşimcebinden bir paket sigara çıkarıpverinceevinerkeğiyerlere kadar eğilipteşekkür etti.Busahneler gözlerimizindolmasınasebep oldu.Oradaki fakirlikne kadar çoksa o kadar çok da gönül zenginliğinesahip bu insanlar. - Sizien çok ne çarptı? -Oradakiinsanlarınsığıntıgibiyaşamak zorunda bırakmaları.Öylehiköyelervarki, insanlarorada doğmuş, büyümüşve ölmüş.Orasıdediğim tel örgüleriniçi.Bu insanlarınyaşadığıyere Lübnanaskerleri bilegiremiyor.Kamplardakiinsanlarınvatandaşlıkhakları yok,dolayısıileçalışmaizinleriyok.Ancakdoktorveya mühendisolurlarsaLübnançalışmahakkıtanıyor.Onun dışındakilereyaşama şansıyok gibi.Yaniumutsuzlukdört yanlarınısarmış.Orada fotoğrafçekerken kendimiçok kötü hissettim,kafesteyaşayandeğişikcanlılanşöyle birgörmeye gelmişşımarıkbingibihissettim.Buinsanlarekmeği zor bulurkenelimdekimakinenindeğeribirkaçmilyarediyordu... Kamplara25 fotoğrafçıgirdikve tabiikidikkatçekmemek için.l’lü,5’higruplaraaynıldık.Birgrup arkadaşımızçöpe atılmışkanpuzlarıtoplayıpyiyençocuklararastlamış. ‘0 anda bu sahne kaçırılmazbirfotoğraftıama hiçbinimizniakineyio çocuklaradoğrultup bu anıçekemedik”dediler.Bu beni çok etkiledi. - Birazolsun başka ülkelerdesığıntıveya bana göre özgür olmadıklaniçintutsak yaşayaninsanlaradikkatçekmek istedik.Sanırımbunu az da olsa başardık. Kendiadıma konuşacak olursamorayagidipo insanlarınhayatlarınınve evlerininiçinegirmembenibirazdaha alçakgönüllüve biraz daha bu olaylaraduyarlıyaptı.Sanırımbu etkigeziyekatılan herkeste oldu.Çünkü döndükten sonra kapalımail grubumuziçindegünlerce mailleştik.Hepimizkendimiziçok kötühissediyorduk.Herkesne çok gereksizşeye sahip olduğukoııusunda kendinisorgulamayabaşladı. - Fotoğraflannnereye varmasınıhedefliyoısunuz? - Hemen belirteyim,bu sergihiçbirsiyasiamaca hizmet etmiyor.Bizbunu orada yıpratılıpyokedilen insanlaradına yaptık.BuinsanlarMüslümanolmasaydıda aynıtavrı sergilerdik.Bizimsergide dikkatçekmek istediğimiznokta, bu yüzyıldainsan haklarıdiyebağıran birsürü ülkevarken, halabazıinsanlarınsadece dinleri,sadece dilleriveya sadece renklerifarklıolduğuiçinesirve sığıntıhayatı yaşamayamahküm edilmeleri.Herhaldeyeryüzünde yaşananen büyükvahşilikinsanıninsana yaptığıbu eziyet olsagerek. Sergiyiaçtığımızgünden itibarenilkdefa değişik birbasın kuruluşundanilgigördük. Buradayaşayan insanlar Müslümanolduğu içinmaalesefsiyasimalzemeolmaya uygunbulunuyorlar.Sergininhiçbirsiyasiamacı yokoysa ki. Tekistediğimizfotoğraflarıgören insanlarıbiraz Sanırımamacımızaulaştık.• ZUHALAYTOLUN / — -——-—. . ., . /1 N \\J 1 •/ 1 Paci’nin üstteki çalışması “Ressam”, Arnavutluk’taki istikrarsızlık dönemlerindeki sanatçıları yansıtıyor. ESRA AÇIKGÖZ hayatları herkes görmeli“Umutsuz Yarınlar”, mültecilerlö ilgili mahküm edilen yaşamları anlatıyor. Bir de sorusu var: Birinsanın özgürlüğünü elinden almak kimin hakkı? 1 t birsergi.Yokluğu,sağlıksızkoşullara . .. .- w ‘h _% beton zeminde 3-5yaygıdanoluşan biryer.Butek Bu projeden size ne kaldı? 4- 1•’