Katalog

2 PAZAR [ 8 AĞUSTOS2010/ SAYI1272 Eko yola Rirleşmiş MilletlerSınaiKalkınmaTeşkilatının bir projesiolan UluslararasıHidrojenEnerjiTeknolojileri Merkezi(ICHET),uygulanabilirhidrojen teknoloiilerinidesteklemeyive teşviketmeyiamaçlayan bir kuruluş.ICHET,eko-karavanprojesiyle,hidrojeııkullanımını hem halka hem de yönetim kadrolanna tanıtmayı,anlatmayı ve alıştırmayıhedefliyor.Bunun içinTürkiye’de10 ili gezecek bireko-karavanyaratıldı.Ekiptenmühendis Gönenç Usta,birbuçuk ay boyunca tüm enerjiihtiyaçlan hidrojenlesağlanan bir karavanda yaşayacak. Bizde Usta, proje baş mühendisi Mehmed Eroğluve proje mühendisi BarışAçıkgöz’lehidrojenenerjisiüretimve kullanımıüzerine konuştuk. 30 Eylül’debaşlayacak Eko KaravanprojesiyleGönenç Usta, bir buçuk ay boyunca İstanbul, Bursa, İzmir,Muğla,Antalya,Adana, Kayseri,Konya,Ankara ve Eskişehir’igezecek. Karavanda yaşayacak olan Usta’nınyemek yaparken kullanacağı ocak da, klima da, buzdolabı da hidrojenle SİNEM çalışacak. Hidrojen ise rüzgar ve DÖNMEZ güneşten elde edilecek. Hedef ______________basit: “Geleceğin enerjisiolarak bilinen hidrojenihalka ve yerel yönetimlere tanıtmak ve anlatmak. Hiçbirşebekeye gerek duymaksızın, Türkiye’debolca bulunan güneş ve rüzgarla elektrik üretilebileceğini,üstelik bu elektriğinçevreye zarar vermeden elde edileceğiııi anlatabilmek”. Usta anlatıyor: “Elektrikve doğalgazdan bağımsızlığıniyibirşey olduğunu anlatacağız. Karavanlada bu kanıtlanacak. Güneşin olmadığı yerde rüzgar çok. İkisiyoksa bile,dört gün boyunca yetebilecek elektrikdepoluyor karavandaki sistem. Topluma enerjinin çeşitliliğiniaıılatrnak, doğal kaynaklarırnızınkullanma oranını arttırmak,toplumu hidrojen enerjisino alıştırmakbiraz da hedefimiz.” Hidrojenenerjisiüretmenin çeşitliyollarıvar. Bu yöntemlerinbaşında suyun direktelektrolizigeliyor. Elektroliziçinelektrikgereksinimide fosilyakıtlardan, hidroelektrikkaynaktan, nükleer güçten, jeotermal enerjiden, güneş, rüzgarve deniz dalga erıerjilerindenelde edilebiliyor.Proje baş mühendisi Mehmed Eroğlu, kendilerininde önerdiğive kullandığıyönteminelektroliz olduğunu söylüyor.Elektroliz,ilkokuldahepimizingördüğü suyun hidrojenve oksijenineayrılmasıyöntemi.Hidrojen gazınıve oksijengazınıalıpelektrokimysalyöntemlerle elektriğeçeviriyor,bunun atığıise sadece su buharı. Bu yüzden de Iıidrojentemiz enerjistatüsünde. Üstelikatığı buhar olduğu çin tekrar suya da dönüşebiliyor. Eko-karavandaamaç rüzgarve güneşi kullanaraktemiz hidrojenüretmek ve kullanmak.Araçta bulunan hidrojen tüpü sayesinde de elde edilen enerjiyidepolamak mümkün. Bu sistem uzuııvadede başka planlarında habercisi. Eroğlu,“İleridebu aracın varyasyonlarınıda yapacağız. Örneğin birafet koordinasyonmerkezi,ambulans, eğitim evi,kırsalbölgelerde halksağlığıiçinmobilklinikgibi alanlarda kullanılmasınısağlayacağız”diyor.Afetgibi durumlarda elektrikkesildiğindeşebekoden bağımsızbir sistem hayat kurtarıcıolabilir.Karavandada birevin4-5 günlük ihtiyacıkadar elektrikdepolanabiliyor.Bu da yaklaşık25 kw/s demek. MALİYETDÜŞECEK pahalıancak uzun vadede çevre içinfaydalı İlkbaşta güneş panelleride çok pahalı olmasına karşınartıkfiyatlarıgiderek makulleşiyor.Eroğlu da, Açıkgözde hidrojende bunu beklediklerinidile getiriyorlar.Projemühendisi BarışAçıkgöz,“Hidrojenin üretimmaliyetidüşünce her yerde hidrojenüretilebilir.Şu an elektrolizleüretiliyor.Kullandığırıızelektrikpahalı olduğundan maliyetide pahalı.Karavandaenerjibedavaya geliyor.Hidrojenide bedavaya üretiyoruz”diyor.“Hidrojen, her alanda kullanılabilir,elektrikbu sonuçta. Uzay araçlarınınelektriküretimihidrojenlesağlanıyor.Sadece yaygındeğil”diyorUsta. Neden mi?YanıtUsta’dan:“Hem politikhem ekonomik.Sistemler butik,elleyapılıyor.Talep çok olmadığıiçinfiyatda yükseliyor.Yaygınlaştığında maliyetide azalacak.’• rangimizinmasa başında ürettiğibir projeyok ki? Helede internetgünümüzde bu kadar ön Lplandayken,onun üzerinden “yaratıcı”birçalışma yapıp, para kazanmayıkimdüşünmüyor? Peki bu kadar düşünce varken neden az sayıda proje sivriliyorda diğerleri zihinlerdehapsolup kalıyor?Tüm bu sorularıııyanıtıBurak Büyükdemir’inyazdığı“KümestekiKartalNeden Uçamaz? / Türk GirişimcilerinİnternetSerüveni”kitabındagizli. Büyükdemirkitabındasadece yaratıcıdeğil,sıradan birfikir gibigörünen projeleringirişimcilikanlamında nasıl özellikleresahip olduğunu anlatıyor.Ayrıcagirişimcilerle yatırımcılarıbuluşturan bir platform“e-tohum”unyaratıcısı olan Büyükdemir,biriktirdiğibaşarı ya da başarısızlık de ömeklendiriyorTürkiye’deki durumu. Aslındabu kitapyeni değil, ikincive geliştirilmişbaskısıylabuluşuyorokurla.Çünkü ikibaskı arasında Türkiye’deiııternetsektörü deyimyerindeyseyeni bir başlangıç noktasına geldi. Büyükdemir’inkitabınönsözünde de yazdığıgibi,‘Yemeksepeti’neyabancı yatırımcı geldi,Türkiyedışında Rusyave Dubai’yedoğru büyüyerekgelişiyorlar.Gittigidiyor,Türkiye’nin önde gelen intemet şirketlerindenbirioldu, hatta dünyanınen büyük internetşirketleıinden Ebay ortak oldu.Ebebek, internette büyümeninyatır sıra birçok şehirde fizikselmağaza açarak farklıbiryolada • yöneldi.”Artaninternetkullaıııcısıileyüksek erişimlive kablosuz internetinyaygınlaşmasıda cabası. Türkiye,gelişmekteolan birülke olmasına rağmen pek çok konuda geride. Buna rağmen internettekiyeni gelişmeleritakip etmekten de geri durmuyor.Salıipleniyor, aktifkullanıcıoluyor.Ne kadarı bilinçlikullanıcı,o tartışılır. Ancak Büyükdemir,kerıdimizezihinselengeller • oluşturmamamızgerektiğiniözelliklevurguluyor. Büyükdemir’egöre önümüzdeki 10 yıloldukça iyimserbir tabloya sahip. ‘Teknolojikgelişmelerihızlıuygulayacak, bunlarıgerçekleştirecek genç bir nüfusa sahibiz.Sosyal paylaşımsitelerinide zararlıbulmuyorum.İnternetiöğreıınıe sürecinin biradımıolarak değerlendirmek gerek. Bırakın insanlareğlensin,sohbet etsin. Günün sonunda bu teknolojiyidaha verimlikullanmayıda öğrenecekler” diyor. Sadece basit anlamda bir Internetkullanımısöz konusu değil elbette. üzerinden yapılanprojeleılebirticaret ağı oluştuğu kesin.Ancak bu pazarı,sanal ticaret olarak nitelendirmemekdaha doğru. Çünkü gerçek ürünler, gerçek faturave gelirgider tablolarıylabuluşuyortüketiciyle. Hatta Büyükdemir,“Köşedekibakkal ne kadar gerçekse, intemet üzerindenticaret yapan şirketlerde o kadar gerçektir. BankalararasıKartMerkezi(BKM)verilerine göre 2010 yılınınilkaltıayında 6.9 milyarTL’likbir harcama gerçekleşmiş. Geçen yılınaynıdöneminde ise 4.4 milyarTL’likbirharcama olmuş. Diğerbir ifadeylebu yüzde 55’likbirartış aıılamına geliyor”diyor.PekiTürkiyeinterııetlegüven imtihanınıverdimi?AnlatıyorBüyükdernir: “İnteınetüzerindenalışveıiştegüven sorunu yok. Bu, 1990’larınikinciyarısındainternette ticaretinbaşladığıdönemlerde söz konusuydu. Aradan 15 sene geçti ve bu süreçte hem ödeme sistemleriçeşitlendihem de güvenlik teknolojilerideğişti.Güven konusunu dile getirenlerindemografikaçıdan internete yeni girişyapan kişilerdeııoluştuğunu, yani intemeteğitimseviyelerinindüşük olduğunu görebiliriz.” girişinıciliğinegelirsek,genel olarak bilinengirişimciliktenhiçbirfarkıyok.Tek farkı, internetiaraç olarak kullanması.Hatta Büyükdemir,önümüzdeki20 yıliçindetüm şirketlerinintemet üzerindekiekonomik faaliyetlerinin,fizikseldünyadakinigeçeceği için bu kavramııızamanla ortadan kalkacağını söylüyorve ekliyor:“Yeniekonomive eski ekonomi olarak ayırdığımızdeyimlernasıltek ‘ekonomi’kavramıaltındatoplandılarsa, öııümüzdekiyıllardainternetbirçokticari etkinliğingeııiştabanını oluşturacak.” .. “.. • Girişimcilikleyaratıcılıkkavramlarınıhep birarada düşünmeye çalıştığımızbirgerçek. Ancakyaratıcıürünler çıkartan girişimcilerolabileceğigibibildiğimizstandart iş modelleriylegirişimyapanlara da rastlıyoruz.Büyükdemir, tüm girişimcilerderıyeniyaratıcımodellerbeklemeninyanlış olacağınıözelliklevurguluyor:‘Onlardan işlerini geliştirmeleribekleııebilirancak her girişimcidenMarsa göndereceğimiz biruzayaracını üretmesinibeklemek bence hatadırve zihnimizeengeller koyar.Dolayısıyla internetüzerinden ayakkabısatmak birgirişimcilikolacağı gibiTürkçeyeözel birarama motorugeliştirmekde girişimcilikkavramıiçindeyer alır.İkisininyarattığıkatma değer farklıdır,ancak ikiside girişimcidir.” Kitabıııismi“KürnestekiKartalNeden Uçamaz?” Peki biz,bu çok bilindik gibi kümesteki kartal mıyız?Büyükdemir,bunu girişimcileriçinbir motivasyoııolarak değerlendiriyor.Elbette herkesin girişimciolmasıdüşünülemez, ancak keııdi işiniyapmak isteyenfakat birtürlü cesaret ederneyenlere adım atmaları içinbu hikaye anlatılabilir.Büyükdemir,Türkiye’dediğer ülkelerlekıyaslandığındadüşük birgirişimci profiliolduğundan söz ediyor. Bunu da arttırmakiçin “Eğitimsistemimizinöğrencileri kendi girişimlerinibaşlatmalarıiçindesteklemesi gerekir”diyor.HenryFord,“Dostlarımı dinleseydimşimdi daha hızlıatlara biniyor olacaktık”diyordu.İnternettede fark yaratmak için bildiğiniokumak mıgerek? Peki korkak mıyız gerçekten, girişimcimiyiz,riskalıyormuyuz? Yanıtlıyor Büyükdemir:‘Bildiğiniokumak bazen tehlikeliolabilir. Herkesteıı daha çok bilmek,çok uzun süre çalışmak ve konu hakkında uzmanlaşmak gereklidir. Bilgisizliğinhakim olduğu birortamda yolalmak sonunda hep Iıazinlihikayelergetirirama bunları kimse bilmez.Farkyaratmak içinçok çalışmak ve okumak gereklidir.Risktüm bunların birsonraki adımı olmalı.” Sözün özü şu ki interııetgirişimciliği“Süper bir fikrimvar,tutarsa zenginiz”dençok daha öte, çok dalıa kompiikebirçalışmayıgerektiriyor.0 yüzden şimdi kafanızınbirköşesinde duran fikirleri projeleııdirnıedenönce birkez daha düşünün, donanımıedinin.Çünkü rekabet yüksek, saha kalabalık.Sivrilebilmekiçiıısadece güçlü olmakdeğil, emin adımlarda atmak gerek. • karava n çıkıyor Soldan sağa: Barış Açıkgöz, Mehmed Eroğlu ve BirleşmişMilletler’ebağlıçalışan UluslararasıHidrojen EnerjiTeknolojileriMerkezi(İCHET),eko-karavan projesiylehidrojeninavantajlarınıanlatmayıhedefliyor. Proje kapsamında merkeziekipten bir mühendis, hidrojen enerjisiyleçalışan birkaravanlaTürkiye’de10 iligezecek. Cesur girişimcinin yeni serüveni sinemdonmez®cumhu,iyet.com.tr İnternetteher gün biryeniliklekarşılaşıyoruz..Yeniprojelerüretiliyor,farklıfikirlerhayat buluyor.Kimitoz olup uçuveriyor,kimide yapışıpkalıyorzihinlere.Pekitüm bunların yarattığıekonomikbüyümeticarete ne kadaryansıyor?Cesur girişimcilerimizvar mı? ZUHAL AYTOLUN + 4.